Remanent na zakończenie działalności gospodarczej i nie tylko

Za każdym razem likwidacja działalności wiąże się ze sporządzeniem spisu z natury, zasady jego sporządzenia wyglądają inaczej w zależności od rodzaju podatku. Dla potrzeb poniższego artykułu przyjęto następujące oznaczenia PIT – podatek dochodowy od osób fizycznych, PPE – podatek zryczałtowany.

Kto sporządza spis z natury – remanent

PIT, PPE

Spis z natury sporządzają podatnicy, którzy prowadzili działalność gospodarczą jak i osoby fizyczne prowadzące działalność w formie spółki niebędącej osobą prawną, tzn. wspólnicy spółek cywilnych, jawnych.

VAT

Remanent sporządzają podatnicy, którzy byli zarejestrowanymi czynnymi podatnikami podatku VAT, którzy mieli prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony.

Kiedy należy sporządzić remanent

PIT, PPE

Spisu dokonuje się na dzień zaprzestania prowadzenia działalności bądź likwidacji spółki. Przepisy dokładnie nie określają w jakim terminie wskazana czynność ma być dokonana, dlatego też najlepiej dokonać spisu bezpośrednio w dniu likwidacji działalności.

VAT

Remanent powinien być sporządzony w terminie 14 dni od dnia zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu.

Składniki remanentu, co powinno być wykazane w remanencie

PIT

W związku z zamknięciem działalności dla podatku dochodowego tworzone są dwa spisy. Spis składników majątku, jak i remanent towarów handlowych, który prowadzący KPiR sporządzali również na dzień 31-12, który automatycznie staje się remanentem na 1 stycznia roku kolejnego.

Art. 24 ust. 3a ustawy PIT definiuje obowiązek sporządzenia wykazu składników majątku w przypadku zamknięcia działalności gospodarczej. W wykazie ujmowane są wszystkie towary, wyposażenie, środki trwałe a także składniki majątku nie wpisane do rejestrów, które pozostają w firmie w momencie likwidacji. Co ważne spis składników majątku jest to spis o szerokim zasięgu informacji zawiera on bowiem zarówno składniki majątku jak i towary (materiały) handlowe. Można więc powiedzieć, że spis towarów handlowych sporządzony odrębnie dla celów KPIR jest składową spisu składników majątku firmy.

Wykaz składników majątku powinien zawierać co najmniej:

1. liczbę porządkową
2. określenie (nazwa) składnika majątku
3. datę nabycia składnika majątku
4. kwotę wydatków poniesionych na nabycie składnika majątku oraz kwotę wydatków poniesionych na nabycie składnika majątku zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów
5. wartość początkową
6. metodę amortyzacji
7. sumę odpisów amortyzacyjnych
8. wysokość wypłaconych środków pieniężnych należnych wspólnikom z tyt. udziału w spółce niebędącej osobą prawną na dzień wystąpienia lub likwidacji

Zgodnie z Rozporządzeniem w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów podatnik zobligowany jest na dzień likwidacji działalności do sporządzenia spisu z natury towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadów.

Spis towarów handlowych zostaje wpisany do podatkowej księgi przychodów i rozchodów w dacie likwidacji jako ostatnia pozycja księgi.

PPE

Podatnicy są zobligowani do sporządzenia spisu zawierającego wykaz towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, wyrobów gotowych, braków i odpadków na dzień likwidacji działalności.

Ponadto powinni również objąć spisem z natury rzeczowe składniki majątku związane z wykonywaną działalnością, niebędące środkami trwałymi, zaliczane do wyposażenia.

Podatnik jest zobowiązany wpisać do ewidencji spis z natury według poszczególnych rodzajów jego składników lub w jednej pozycji (sumie), jeżeli na podstawie spisu zostało sporządzone odrębne szczegółowe zestawienie poszczególnych jego składników.

Spis z natury na dzień likwidacji stanowi ostatnią pozycję Ewidencji przychodów, przy czym jego wartość nie wpływa na sumę przychodów wynikającą z Ewidencji, ani na kwotę zryczałtowanego podatku w rozliczeniu rocznym.

VAT

Przedsiębiorca, który zamyka działalność opodatkowaną VAT, by dopełnić obowiązku rozliczenia z podatku, na dzień zaprzestania działalności sporządza remanent likwidacyjny. W spisie z natury podatnik wykazuje wszelkie towary, od których VAT został odliczony, a które na dzień likwidacji były w firmie.

Zasady sporządzenia remanentu reguluje art. 14 ustawy o VAT. Pod pojęciem „towar” przepisy ujmują rzeczowe składniki majątku – towary handlowe, wyposażenie i środki trwałe, czyli w praktyce wszystkie zakupy, od których przysługiwało odliczenie VAT, bez względu na to, czy z tego prawa podatnik skorzystał, czy nie.

Kwotę wynikającą z remanentu uwzględnia się w ostatniej składanej deklaracji JPK_V7M (JPK_V7K) w polu opisanym jako „Kwota podatku należnego od towarów i usług objętych spisem z natury, o którym mowa w art. 14 ust. 5 ustawy”, w deklaracji JPK_V7M i JPK_V7K jest to pole P_33.

Zawiadomienie Urzędu Skarbowego

Remanent w KPIR inny niż na 1 stycznia oraz 31 grudnia

Podatnicy nie mają obowiązku informacyjnego wobec Urzędu Skarbowego, iż będą dokonywali spisu z natury. Urząd posiada informację o dacie likwidacji działalności z Centralnej Informacji Działalności Gospodarczej i ponadto nie wymaga w tym zakresie dodatkowych zgłoszeń.

PIT, PPE

Sam spis z natury przechowywany jest w dokumentacji księgowej, nie składa się go do Urzędu Skarbowego.

VAT

Sporządzony remanent z wykazanymi składnikami nie podlega złożeniu do Urzędu Skarbowego. Podatnicy są jednak zobowiązani załączyć informację o dokonanym spisie z natury, o ustalonej na jego podstawie wartości i o kwocie podatku należnego, do deklaracji podatkowej składanej za okres obejmujący dzień rozwiązania spółki lub zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu.

Remanent nakazowy i dobrowolna inwentaryzacja

Czasem może zdarzyć się, iż Urząd Skarbowy nakaże podatnikowi sporządzić remanent w innym terminie niż terminy zdefiniowane ustawowo. Sporządzenie takiego remanentu wiąże się z rozliczeniem dochodu z uwzględnieniem różnic inwentaryzacyjnych w trakcie trwania roku. Jeżeli Naczelnik wyśle do podatnika pismo w sprawie sporządzenia takowego spisu przedsiębiorcy nie pozostaje nic innego jak zastosować się do nakazu.

Spis śródroczny może być dokonany również z inicjatywy podatnika. Gdy cały towar z remanentu początkowego został wysprzedany i firma nie ma na stanie towarów sporządzanie spisu spowoduje, że wartość remanentu początkowego podwyższy koszty uzyskania przychodów. Oznacza to, że dzięki sporządzeniu spisu firma urealnia bieżący dochód, który dzięki różnicom inwentaryzacyjnym maleje, przez co spada i wartość podatku.

Wycena

Składniki majątku i towary wykazane są w spisie w cenach nabycia.

Remanent w KPIR

Podatnik jest zobowiązany dokonać wyceny spisu najpóźniej w terminie 14 dni od zakończenia spisu . Materiały i towary handlowe objęte spisem z natury podatnik wycenia według cen zakupu lub nabycia albo według cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, jeżeli są one niższe od cen zakupu lub nabycia.

Na dzień likwidacji podatnik powinien dokonać podsumowania zapisów w KPIR, a następnie ująć w rozliczeniu dochodu różnice remanentowe. Od powstałego dochodu należy do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym firma została zamknięta wpłacić podatek do Urzędu Skarbowego.

Oczywiście dochód / stratę z działalności należy rozliczyć w zeznaniu składanym do 30-04 roku kolejnego po roku rozliczeniowym.

VAT

Wartość remanentu określana jest według cen rynkowych, podstawą opodatkowania ustala się na podstawie wartości rynkowej pomniejszonej o kwotę podatku.

Przechowywanie dokumentacji

Obowiązkowy okres przechowywania dokumentacji, to 5 lat od zakończenia roku, w którym nastąpiło rozliczenie podatku. Ponieważ podatek dochodowy jest rozliczany do końca kwietnia roku następnego, to w/w 5 lat liczymy dopiero od końca tego roku.

W praktyce oznacza to obowiązek przechowywania przez 6 lat dokumentacji od daty likwidacji działalności. W podatku VAT okres 5 letni liczony jest na tej samej zasadzie.

Sprzedaż składników majątku po likwidacji działalności

Sprzedaż składników majątku po zamknięciu firmy pozostaje bez wpływu na podatek VAT, który już wcześniej został rozliczony remanentem likwidacyjnym.

Sprzedaż wykazanych w spisie składników majątku w podatku dochodowym po likwidacji podmiotu będzie podlegała pod opodatkowanie przychodu z działalności. Obowiązek wygasa z upływem 6 lat, termin liczony jest od pierwszego dnia miesiąca liczonego od miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła likwidacja do dnia odpłatnego zbycia składnika majątku.

Dochód lub stratę ze zbycia składników majątku, ustala się przez odjęcie od przychodu ze zbycia wydatków na nabycie tych składników, które uprzednio nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodu.

W podatku zryczałtowanym również należy wykazać, na podobnych zasadach, podatek od sprzedaży, z tym, iż przychód ze sprzedaży nie będzie pomniejszony o poniesione koszty, niezaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Ponowne założenie działalności gospodarczej

PIT

W przypadku, kiedy przedsiębiorca ponownie by wykorzystał składniki majątku w swojej działalności, zwolnienie co do zapłaty podatku przy sprzedaży go nie obejmie. Jeżeli przedsiębiorca wprowadza do nowej działalności towary handlowe z poprzedniej działalności, to wprowadzenie następuje poprzez wpisanie ich w remanent początkowy.

W przypadku niezamortyzowanych składników majątku, wprowadzenie ich do majątku firmy następuje przy zachowaniu ciągłości amortyzacji. Kontynuację amortyzacji należy rozpatrywać w okresie 3 lat od zamknięcia firmy (art. 22g ust. 13 pkt. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

VAT

Zgodnie z artykułem 14 ust. 7 ustawy o VAT w przypadku, kiedy podatnik dokona dostawy towarów przed okresem upływu 12 miesięcy, od dnia likwidacji działalności, a podatnik wcześniej rozliczył podatek wynikający ze spisu z natury, którym były objęte towary, dostawa ta jest zwolniona z podatku VAT.

Oznacza to, iż w przypadku, kiedy podatnik, w stosunkowo krótkim okresie, założy nową firmę, to sprzedaż towarów z remanentu nie będzie opodatkowana podatkiem VAT.

Założenie działalności przez małżonka i przekazanie składników majątku

W przypadku, kiedy małżonkowie posiadają wspólnotę majątkową, przekazanie majątku po zamknięciu działalności przez małżonka na firmę żony, następuje na zasadzie analogicznej do ponownego otwarcia działalności przez podatnika.

Jako, że małżonkowie mają prawo do rozporządzania majątkiem w tym samym stopniu, mogą traktować rozporządzanie towarami, tak jakby byli ich właścicielami. Małżonek może wprowadzić towary z działalności żony remanentem do swojej firmy, zaś żona może wejść w kontynuację amortyzacji środka trwałego ze zlikwidowanej działalności małżonka.

W przypadku, gdy jeden z małżonków przejmie do swojej działalności składnik majątkowy wykorzystywany wcześniej (amortyzowany) w działalności współmałżonka, wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych ustala w wysokości wartości początkowej określonej w ewidencji (wykazie) współmałżonka wykorzystującego dotychczas ten składnik w swojej działalności gospodarczej.

Korekta związana z niezapłaconymi wydatkami a likwidacja działalności

Po upływie 90 dni od terminu płatności wynikającej z faktury, sprzedawca, który nie otrzymał płatności ma prawo dokonania korekty podstawy opodatkowania. W tym samym terminie nabywający towar/usługę, który nie opłacił faktury ma obowiązek dokonania korekty podstawy opodatkowania.

Szczegółowo na czym polega obowiązek korekty związanej z nieopłaconymi wydatkami piszemy tutaj zaś o możliwości korekty za nieopłacone faktury tutaj.

Jeżeli wymienione wyżej prawo/obowiązek powstanie po likwidacji działalności gospodarczej podatnika to odpowiednio zmniejszenia/zwiększenia podstawy opodatkowania podatnik dokona w zeznaniu rocznym składany za rok, w którym nastąpiła likwidacja działalności o czym mówi dokładnie art. 26i ust. 14 ustawy o PIT.