Urlop macierzyński pracownika

Uprawnienia pracowników związanych z rodzicielstwem i szczególnymi przywilejami z tym związanymi reguluje dział ósmy Kodeksu pracy. Urlop macierzyński przysługuje pracownicy w związku z możliwością sprawowania opieki nad dzieckiem tuż po jego narodzinach.

Kto jest uprawniony do urlopu macierzyńskiego?

Z urlopu macierzyńskiego może korzystać zarówno matka jak i ojciec dziecka. Zgodnie z Kodeksem pracy (k.p.) urlop ten przysługuje osobom pozostającym w stosunku pracy:

• umowa o pracę
• mianowanie
• powołanie
• wybór
• spółdzielcza umowa o pracę

Prawa do tego urlopu nie można się zrzec, można go jedynie rozdzielić między oboje rodziców.

Podczas urlopu macierzyńskiego, korzystającemu z niego rodzicowi przysługuje zasiłek macierzyński.

Kiedy pracownicy przysługuje urlop macierzyński a kiedy zasiłek macierzyński?

Czyli, przysługuje przede wszystkim kobiecie zatrudnionej na etacie, która:

• urodziła dziecko,
• adoptowała lub przyjęła na wychowanie w ramach rodziny zastępczej (z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej) dziecko w wieku do 7 roku życia,
• a w szczególnych sytuacjach do 10 roku życia.

Kobieta, która jest zatrudniona na umowę o pracę na czas określony może wykorzystać pełen wymiar urlopu, o ile przypada on całkowicie w czasie trwania tej umowy.

Natomiast zasiłek macierzyński jest świadczeniem z tytułu ubezpieczenia społecznego i przysługuje w czasie korzystania z urlopu macierzyńskiego. Istotne tu jest to, że prawo do tego zasiłku ma nie tylko pracownica, ale każda ubezpieczona kobieta, która urodziła dziecko w okresie podlegania ubezpieczeniu chorobowemu.

Czyli zasiłek macierzyński jest to świadczenie które przysługuje również tym osobom, które nie są w stosunku pracy ale pod warunkiem, że są objęte ubezpieczeniem społecznym.

Zasiłek taki przysługuje także w sytuacji jeżeli umowa o pracę:

• miałaby ulec rozwiązaniu już w trakcie korzystania z urlopu macierzyńskiego, to matce dziecka i tak przysługuje zasiłek macierzyński w pełnym wymiarze,
• uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, z mocy prawa jest ona przedłużana do dnia porodu i kobiecie takiej również przysługuje zasiłek macierzyński do końca urlopu, ale bez prawa do samego urlopu.

Zmiany w prawie

Należy pamiętać, że w styczniu 2016 uległy zmianie przepisy Kodeksu pracy dotyczące urlopów rodzicielskich, wychowawczych i ojcowskich. Zostały ujednolicone kwestie takie jak:

• urlopy na dziecko,
• możliwość wykorzystania urlopu macierzyńskiego w późniejszym terminie,
• czy możliwość dzielenia się urlopami pomiędzy rodzicami.

Ponadto wprowadzono przepisy, że w pewnych sytuacjach z uprawnień z Kodeksu pracy może korzystać także inny członek najbliższej rodziny, jeśli będzie sprawował osobistą opiekę nad dzieckiem. Niestety przepisy nie doprecyzowują kto należy do tak określonego kręgu uprawnionych.

Urlop macierzyński regulują artykuły od 180 do 182 Kodeksu pracy.

Jak długo trwa urlop macierzyński?

Przykład 1.

Pracownica miała termin porodu na 29 lipca 2018 r. i tego dnia urodziła jedno dziecko. Natomiast wniosek o urlop macierzyński złożyła już od dnia 2 lipca 2018 r. Czyli poszła na macierzyński 4 tygodnie przed przewidywaną datą porodu. W tej sytuacji należy jej się jeszcze 16 tygodni macierzyńskiego po porodzie (20 tygodni – 4 tygodnie przed porodem = 16 tygodni po porodzie).

Dodatkowo istotną rzeczą jest to, że według § 11 art. 180 k.p. pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko albo pracownikowi – innemu członkowi najbliższej rodziny przysługuje, w przypadku przerwania przez ubezpieczoną – matkę dziecka pobierania zasiłku macierzyńskiego po wykorzystaniu przez nią tego zasiłku za okres co najmniej 8 tygodni po porodzie, prawo do części urlopu macierzyńskiego odpowiadającej okresowi, w którym ubezpieczona-matka dziecka przebywa w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem.

Urlop macierzyński – inne przypadki

W przypadku zgonu pracownicy w czasie urlopu macierzyńskiego albo ubezpieczonej – matki dziecka w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi tego urlopu, pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko albo pracownikowi – innemu członkowi najbliższej rodziny, przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego przypadającej po dniu zgonu pracownicy albo ubezpieczonej-matki dziecka- reguluje to § 12 art. 180 k.p.

W sytuacji kiedy zdarzy się, że matka (pracownica) porzuci dziecko (§ 13 art. 180 k.p.):

• w trakcie urlopu macierzyńskiego
• w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego

za okres odpowiadający okresowi tego urlopu, pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko albo pracownikowi – innemu członkowi najbliższej rodziny, przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego przypadającej po dniu porzucenia dziecka, nie wcześniej jednak niż po wykorzystaniu przez:

1. pracownicę, po porodzie, co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego;
2. ubezpieczoną – matkę dziecka, zasiłku macierzyńskiego za okres co najmniej 8 tygodni po porodzie.

Ponadto w przypadku porzucenia dziecka przez pracownicę lub umieszczenia dziecka, na podstawie orzeczenia sądu, w pieczy zastępczej, w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym albo w zakładzie rehabilitacji leczniczej, pracownicy nie przysługuje część urlopu macierzyńskiego przypadająca po dniu porzucenia dziecka albo umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej, w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym albo w zakładzie rehabilitacji leczniczej. Jednakże urlop macierzyński po porodzie nie może wynosić mniej niż 8 tygodni (art. 182 k.p.).

Zgodnie z art. 181 Kodeksu pracy w razie urodzenia dziecka wymagającego opieki szpitalnej pracownica, która wykorzystała po porodzie 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, pozostałą część tego urlopu może wykorzystać w terminie późniejszym, po wyjściu dziecka ze szpitala.

Zasiłek macierzyński z umowy o pracę na część etatu

Jeżeli chodzi o wymiar czasu pracy to nie ma on wpływu na wymiar urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego. A to oznacza, że matka która jest zatrudniona na umowę o pracę na cześć etatu czyli np. pół etatu czy jedną czwartą etatu może również skorzystać z pełnych 12 miesięcy na opiekę nad dzieckiem.

W takiej sytuacji zasiłek macierzyński jest wypłacany na takich samych zasadach jak przy pełnym etacie.

W przypadku kiedy miesięczna kwota zasiłku macierzyńskiego, pomniejszona o zaliczkę na podatek dochodowy będzie niższa niż kwota świadczenia rodzicielskiego, określonego w ustawie o świadczeniach rodzinnych a więc od 1000 zł, to kwotę zasiłku macierzyńskiego pomniejszonego o tę zaliczkę podwyższa się do wysokości tej kwoty (1000 zł).

Wymagane dokumenty:

W każdym przypadku, gdy zasiłek macierzyński jest wypłacany przez ZUS wymagane jest jeszcze zaświadczenie płatnika składek wystawione na druku ZUS Z-3 – w przypadku pracowników.

Od czego uzależniona jest wysokość zasiłku?

Wysokość zasiłku macierzyńskiego w przypadku urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego jest uzależniona od:

• formy zatrudnienia
• wysokości zarobków
• terminu złożenia wniosku o urlop rodzicielski

I tak:

• 80% podstawy będzie w przypadku złożenia wniosku o udzielenie urlopu rodzicielskiego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim w pełnym wymiarze, nie później niż 21 dni po porodzie. Zasiłek macierzyński wynosił będzie 80 % podstawy wymiaru zarówno podczas urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego,

Przykład 4.

Pracownica urodziła dziecko 6 sierpnia 2018 r. i już 10 sierpnia 2018 r. W terminie krótszym niż 21 dni po porodzie złożyła wniosek o udzielenie jej bezpośrednio po urlopie macierzyńskim urlopu rodzicielskiego w wymiarze 32 dni. Czyli na prawo do:

• urlopu macierzyńskiego od 6 sierpnia 2018 r do 23 grudnia 2018 r.
• urlopu rodzicielskiego od 24 grudnia 2018 r do 4 sierpnia 2019 r.

W tym przypadku będzie miała naliczany zasiłek macierzyński 80% podstawy wymiaru zarówno podczas urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego.

• 60% podstawy wymiaru jak zostanie przekroczony termin 21 dni złożenia wniosku o urlop rodzicielski, czyli 100% podczas urlopu macierzyńskiego i 60% rodzicielski,

Przykład 5.

Pracownica urodziła dziecko 1 września 2018 r. i złożyła po terminie 21 dni od dnia porodu wniosek o urlop rodzicielski. Dokładnie dnia 25 września 2018 r. W takiej sytuacji ma prawo do:

• urlopu macierzyńskiego od 1 września 2018 r. do 18 stycznia 2019 r.,
• urlopu rodzicielskiego od 19 stycznia 2019 r. do 30 sierpnia 2019 r.

W tym przypadku będzie miała naliczany zasiłek macierzyński 100% podstawy wymiaru podczas urlopu macierzyńskiego i 60% podczas urlopu rodzicielskiego.

• 100% podstawy wymiaru – w przypadku jak nie zostanie złożony wniosek o wykorzystanie urlopu rodzicielskiego. Czyli 100% obowiązuje zasiłek macierzyński za cały okres trwania urlopu macierzyńskiego.

Przykład 6.

Pracownica urodziła dziecko 3 sierpnia 2018 r. i w ogóle nie złożyła wniosku o wykorzystanie urlopu rodzicielskiego. W takiej sytuacji przysługuje jej tylko zasiłek macierzyński w wysokości 100% za cały okres trwania urlopu macierzyńskiego, czyli za 20 tygodni.