Małgorzata Jagusiak
Wiele osób, które prowadzą działalność gospodarczą uzyskuje również dodatkowe przychody z innych źródeł. W takim przypadku rodzi się pytanie, w jaki sposób powinny być płacone składki do ZUS? W dzisiejszej publikacji zajmiemy się tematem rozliczeń w przypadku zbiegu tytułów ubezpieczeń w ZUS u osoby prowadzącej działalność gospodarczą.
Jak należy rozumieć zbieg tytułów do ubezpieczeń?
Na temat zasad rozliczania składek na ubezpieczenia społeczne wypowiadają się przepisy ustawy o Systemie ubezpieczeń społecznych. Osoby, które prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą podlegają pod obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Przy czym przepisy przewidują także zasady oskładkowania w przypadku wystąpienie zbiegu tytułów do unezpieczeń społecznych, który ma miejsce w przypadkach osiągania przychodów z działalności gospodarczej i z innych źródeł przychodów, przykładowo:
- z umowy o pracę,
- z umów cywilnoprawnych,
- z umowy o dzieło,
- z renty,
- z emerytury,
- jako wspólnik spółki cywilnej,
- jednoosobowy wspólnik spółki z o.o.,
- pobieranie zasiłku macierzyńskiego,
- pobyt na urlopie wychowawczym.
Obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe opłaca się z tego tytułu, który powstał najwcześniej, przy czym nie ma przeciwwskazań, żeby opłacać dobrowolnie składki ze wszystkich tytułów |
Przy ustalaniu zbiegu tytułów do ubezpieczeń istotna będzie podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, jaka obowiązuje w prowadzonej działalności gospodarczej |
Przedsiębiorca w prowadzonej działalności gospodarczej może opłacać składki społeczne według następujących zasad:
|
Jest jeszcze możliwość skorzystania z ulgi na start, ale w tym przypadku nie płaci się składek społecznych przez okres 6 miesięcy |
Zasady podlegania pod Mały ZUS Plus i duży ZUS po zakończeniu opłacania składek ZUS preferencyjnych zostały opisane w podlinkowanej publikacji |
Osoba prowadząca kilka rodzajów działalności pozarolniczej jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z jednego wybranego przez siebie rodzaju działalności |
Poniżej opiszemy, jakie zasady obowiązują przy zbiegu tytułów do ubezpieczeń społecznych w zależności od charakteru tytułów do ubezpieczeń i otrzymywanych kwot przychodów.
Zbieg tytułów do ubezpieczeń – działalność gospodarcza i etat
Przedsiębiorca, który równolegle pozostaje w zatrudnieniu na umowę o pracę bardzo często będzie podlegał jedynie pod obowiązkowe ubezpieczenia społeczne z tytułu umowy o pracę. Jednak muszą być spełnione pewne warunki.
W przypadku pracy na etacie i prowadzeniu działalności gospodarczej, przedsiębiorca nie będzie miał obowiązku opłacania składek społecznych, jeśli jego wynagrodzenie będzie równe lub wyższe od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. W 2023 roku kształtuje się ono następująco:
|
Jeżeli wynagrodzenie za pracę będzie niższe od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę składki na ubezpieczenia społeczne są opłacane z obydwu tytułów – od umowy o pracę i z działalności gospodarczej |
Przykład 1
Pani Helena jest zatrudniona na umowę o pracę, z której osiąga przychód w wysokości 4.000 zł. Jednocześnie prowadzi działalność gospodarczą, w której jest zgłoszona do Dużego ZUS. W takim przypadku obowiązkowe składki społeczne opłacane są tylko od umowy o pracę.
Przykład 2
Pani Iwona jest zatrudniona na ¾ etatu z wynagrodzeniem 3.000 zł i prowadzi działalność gospodarczą. W tej sytuacji będzie musiała opłacać składki społeczne z obydwu tytułów.
Zbieg tytułów do ubezpieczeń – działalność gospodarcza i umowa zlecenie, umowa agencyjna, umowa o świadczenie usług
Przedmiotem naszych rozważań będą jedynie te umowy, które zostały zawarte poza przedmiotem wykonywania działalności gospodarczej. Oznacza to, że w ramach umowy wykonywane są czynności, które nie mają związku z prowadzoną działalnością.
W przypadku zbiegu tytułów do ubezpieczenia – umowa zlecenie i działalność gospodarcza, kluczowe będą zasady opłacania składek społecznych w działalności.
ZUS preferencyjny | 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę |
|---|---|
Mały ZUS Plus | Nie mniej niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę i nie więcej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego |
Duży ZUS | Co najmniej 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego |
W zależności od tego według jakich zasad będą opłacane składki społeczne w działalności przedsiębiorca zapłaci składki społeczne tylko w działalności, tylko od umowy zlecenie lub z obydwu tytułów.
Warunkiem zapłaty składek społecznych tylko z działalności jest:
- Opłacanie składek społecznych z działalności od podstawy wynoszącej co najmniej 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.
- Kwota wynagrodzenia z tytułu umowy zlecenie nie przekracza 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.
Przykład 3
Pan Filip prowadzi działalność gospodarczą, w której opłaca składki społeczne ZUS od kwoty 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. W miesiącach: marzec-wrzesień zawarł umowę zlecenie, z której podstawa wymiaru składek społecznych wynosi 50% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. W takim przypadku składki społeczne będą obowiązkowe tylko z działalności gospodarczej.
Przykład 4
Pani Ewelina w działalności gospodarczej opłaca Duży ZUS. W miesiącach: lipiec-sierpień dodatkowo pracuje również na umowę zlecenie, gdzie podstawa wymiaru składek społecznych wynosi 70% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. W takim przypadku pani Ewelina w lipcu i sierpniu może wybrać z jakiego tytułu będzie opłacała składki społeczne – z działalności czy od umowy zlecenie. Nie ma również przeszkód, żeby składki były opłacane z obydwu tytułów.
Zbieg tytułów do ubezpieczeń – działalność gospodarcza i umowa o dzieło
Jak do tej pory umowa o dzieło nie podlega pod żadne składki ZUS, ani społeczne ani składkę zdrowotną. Dla przedsiębiorca oznacza to, że nie dochodzi w tym przypadku do zbiegu tytułów do ubezpieczeń, składki ZUS są opłacane tylko z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Począwszy od 1 stycznia 2021 roku każda umowa o dzieło musi być zgłoszona do ZUS na druku ZUS RUD.
Zbieg tytułów do ubezpieczeń – działalność gospodarcza i renta
Może się tak zdarzyć, że osoba prowadząca działalność gospodarczą nabędzie uprawnienia do renty z tytułu niezdolności do pracy. W takiej sytuacji musi opłacać składek na ubezpieczenia społeczne do czasu ustalenia prawa do renty.
Powyższa zasada nie ma zastosowania do osób z ustalonym prawem do renty rodzinnej czy pobierających renty spoza systemu ZUS, mowa tutaj np. o rentach wojskowych, policyjnych czy rolniczych
Zbieg tytułów do ubezpieczeń – działalność gospodarcza i emerytura
Prawo do emerytury nabywają osoby po ukończeniu wieku emerytalnego, dla kobiet jest to 60 lat a dla mężczyzn 65 lat. Przedsiębiorca, który nabył prawo do emerytury nie ma obowiązku opłacania składek społecznych z działalności, chyba że dobrowolnie. W takim przypadku nie może jednak dobrowolnie opłacać składki na ubezpieczenie chorobowe.
Zbieg tytułów do ubezpieczeń – działalność gospodarcza i spółka cywilna jednoosobowa spółka z o.o.
Już na wstępie napisaliśmy, że osoba, która prowadzi kilka rodzajów działalności gospodarczej opłaca składki społeczne tylko z jednego wybranego przez siebie rodzaju działalności. Jeśli więc przedsiębiorca prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą i jest wspólnikiem spółki cywilnej, założył jeszcze dodatkowo jednoosobową spółkę z o.o., to w takim przypadku składki społeczne będzie miał obowiązek opłacać tylko z jednego rodzaju działalności, sam decyduje z którego.
Zbieg tytułów do ubezpieczeń – działalność gospodarcza i zasiłek macierzyński
Prawo do zasiłku macierzyńskiego przysługuje osobom, które urodziły dziecko lub przyjęły na wychowanie dziecko w wieku do 7 lat. Może z niego skorzystać: matka, ojciec, członkowie najbliższej rodziny. Jeżeli w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego dana osoba prowadzi działalność gospodarczą, to nie musi opłacać:
- składek na ubezpieczenia społeczne,
- składki na ubezpieczenie wypadkowe,
- nie może dobrowolnie w działalności opłacać składki na ubezpieczenie chorobowe.
Zbieg tytułów do ubezpieczeń – działalność gospodarcza i urlop wychowawczy
Nie ma przeciwwskazań, żeby osoba która przebywa na urlopie wychowawczym, który został jej udzielony przez pracodawcę prowadziła działalność gospodarczą. Wypowiada się na ten temat wprost ustawa Kodeks pracy.
W czasie urlopu wychowawczego pracownik ma prawo podjąć pracę zarobkową u dotychczasowego lub innego pracodawcy albo inną działalność, a także naukę lub szkolenie, jeżeli nie wyłącza to możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem
Jednak w takim przypadku należy pamiętać o pewnych obowiązkach informacyjnych i znać zasady opłacania składek społecznych.
| Osoba przebywająca na urlopie wychowawczym podlega pod obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu zatrudnienia na etacie, które są finansowane z budżetu państwa |
| Jeśli w trakcie urlopu wychowawczego będzie prowadzona działalność gospodarcza, to przedsiębiorca ma obowiązek opłacania składek społecznych z działalności |
|---|
| Jednocześnie należy poinformować pracodawcę, żeby przestał wykazywać osobę uprawnioną w raportach składanych do ZUS i zostanie zaprzestanie ich finansowania przez budżet państwa |
Zbieg tytułów do ubezpieczeń a składka zdrowotna
W przypadku osiągania przychodów z różnych tytułów co do zasady składka zdrowotna jest opłacana z każdego z tych tytułów. Od momentu wprowadzenia nowych zasad rozliczania składki zdrowotnej w prowadzonej działalności gospodarczej, to rozliczanie stało się bardzo utrudnione i rodzi wiele pytań. Dlatego też na tą tematykę poświęconych jest wiele publikacji, w których szczegółowo na przykładach omawiane są poszczególne problematyczne kwestie. Poniżej podajemy niektóre z nich i zachęcamy do zapoznania.
Składka zdrowotna w podatku dochodowym a różne formy opodatkowania – omówienie na przykładach – link |
Roczna podstawa wymiaru składki w przypadku prowadzenia kilku działalności – link |
Składka zdrowotna a udziały w spółkach kapitałowych – link |
Składka zdrowotna w 2023 roku – różne formy opodatkowania – link |
Kiedy przedsiębiorca rozliczający się na ryczałcie nie zapłaci składki zdrowotnej – link |
Podsumowanie
Każdy przedsiębiorca ma swobodę, co do zakresu podejmowania dodatkowych aktywności poza działalnością gospodarczą. Jak już będzie uzyskiwał przychody z różnych źródeł najczęściej dochodzi do zbiegu tytułów do ubezpieczeń w ZUS a to jak widać jest tematem złożonym. Wiele zależy od źródła przychodu, jaki przedsiębiorca uzyskuje poza działalnością gospodarczą. Może to być praca na umowę na etat, na umowy cywilnoprawne, ale także przypadki, w których przedsiębiorca nabył już prawo do renty czy emerytury. Inne zasady obowiązują także wtedy, gdy przedsiębiorca jest na zasiłku macierzyńskim czy urlopie wychowawczym. W publikacji opisaliśmy szczegółowo różne przypadki, w których dochodzi do zbiegu tytułów opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, ponieważ wtedy należy ocenić, z jakich tytułów istnieje obowiązek ich regulowania. W przypadku składki zdrowotnej temat wydaje się bardziej oczywisty a mianowicie, poza nielicznymi wyjątkami, jest ona opłacana z każdego tytułu. Od kilku lat planowane jest pełne oskładkowanie wszystkich umów cywilnoprawnych, jak to wejdzie w życie, to nie będzie już problemów ze zbiegiem tytułów do ubezpieczeń. Dla wielu osób nie jest to miła informacja, jednak z punktu widzenia omawianego przez nas tematu stanowiłoby to duże uproszczenie rozliczeń na gruncie ZUS. Jednak dopóki to nie nastąpi zasady opisane w publikacji należy znać i ich przestrzegać.
921 
Adrianna Glapiak
Marta Matylda Kania
