Jak długo może trwać kontrola z ZUS?

Każdy przedsiębiorca może być poddany kontroli ze strony urzędu skarbowego, ale również innych organów, a jednym z nich jest ZUS. W dzisiejszej publikacji przyjrzymy się ile może potrwać kontrola z ZUS.

Co może być przedmiotem kontroli ZUS?

Przepisy zezwalają na dokonywanie kontroli płatników składek. Celem przeprowadzanych kontroli jest w szczególności sprawdzenie:

• prawidłowości zgłaszania do ubezpieczeń społecznych,
• rzetelności i prawidłowości naliczania, potrącania i opłacania składek,
• uprawnień do ubezpieczeń społecznych,
• prawidłowości wystawianych zaświadczeń i wniosków.

Kontrolę przeprowadzają upoważnieni inspektorzy ZUS na podstawie rocznego planu kontroli. Co do przebiegu kontroli płatników składek mają zastosowanie przepisy ustawy Prawo przedsiębiorców.

Jak długo może potrwać kontrola z ZUS?

Czas trwania wszystkich kontroli organu kontroli u przedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym nie może przekraczać określonych ustawą terminów, które zostały opisane poniżej.

Status przedsiębiorcy	Maksymalny czas trwania kontroli
Mikroprzedsiębiorca	12 dni roboczych
Mały przedsiębiorca	18 dni roboczych
Średni przedsiębiorca	24 dni robocze
Pozostali przedsiębiorcy	48 dni roboczych

Niestety nie zawsze kontrolujący przestrzegają obowiązujących terminów kontroli. Taka sytuacja miała również miejsce w przypadku jednego z przedsiębiorców a sprawa w rezultacie trafiła do Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców (MŚP) i NSA. Sprawa została rozstrzygnięta przez NSA w wyroku I GSK 1316/21 z dnia 1 grudnia 2021 r. Postępowanie toczyło się przy udziale Rzecznika MŚP i ze skargi kasacyjnej przedsiębiorcy. Przedsiębiorca wniósł sprzeciw m.in. na podjęte czynności kontrolne, które w jego ocenie były wykonywane z naruszeniem ustawy Prawo przedsiębiorców. W ocenie NSA powstały błędy w zawiadomieniu o kontroli ZUS oraz w treści upoważnienia do kontroli, ponieważ brakowało wskazania zakresu przedmiotowego kontroli, czasu jej trwania i zakończenia.

1. Błędy w zawiadomieniu i upoważnieniu do kontroli.

W ocenie NSA w zawiadomieniu powinien być wskazany nie tylko przedmiot kontroli, ale również czasookres objęty kontrolą, czyli wskazanie okresów objętych kontrolą. Przedsiębiorca nie powinien się domyślać co będzie przedmiotem kontroli i za jaki okres.

2. Określenie terminu zakończenia kontroli.

W upoważnieniu do kontroli przewidywany termin zakończenia kontroli określono jako 24 dni robocze od daty doręczenia upoważnienia a taka formuła w ocenie NSA jest nieprawidłowa. Odróżnić należy termin zakończenia kontroli od ustawowego limitu czasu trwania wszystkich kontroli organu kontroli u przedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym. Powinna być podana konkretna data zakończenia kontroli u przedsiębiorcy, a więc dzień, miesiąc, rok.

3. Przekroczenie ustawowego terminu trwania kontroli.

W ocenie NSA czas trwania kontroli liczony jest bez względu na miejsce jej wykonywania. Obejmuje więc kontrolę przeprowadzaną w siedzibie przedsiębiorcy lub w miejscu wykonywania działalności gospodarczej, w miejscu przechowywania dokumentacji, w tym ksiąg podatkowych, innym niż siedziba lub miejsce wykonywania działalności gospodarczej oraz w siedzibie organu kontroli. Ograniczenie czasu kontroli tylko do dni roboczych, w których czynności kontrolne wykonywane były w siedzibie kontrolowanego lub w miejscu prowadzenia przez niego działalności pozostaje nieuzasadnione.

Podsumowanie

Niewątpliwie zaprezentowany wyrok NSA przedstawia przychylne dla przedsiębiorcy stanowisko. W ocenie Rzecznika MŚP powinien on mieć również wpływ na sposób prowadzenia kontroli również u innych przedsiębiorców i to nie tylko przez organy ZUS, ale również pozostałe jednostki kontrolujące, do których mają zastosowanie przepisy o kontroli z ustawy Prawo przedsiębiorców.