Kontrowersje wokół ulgi na start i działalności nierejestrowanej

Nowa interpretacja zasad podlegania ubezpieczeniom społecznym osób korzystających z ulgi na start, zamiast ułatwić życie 30 tys. nowych przedsiębiorców, którzy skorzystali z niej od 30 kwietnia br. – wywołała w ostatnich tygodniach wiele kontrowersji. Pojawiły się pytania czy trzeba płacić składki za kontrahenta korzystającego z ulgi na start lub świadczącego usługi w ramach działalności nierejestrowanej? Sprawdź.

Ulga na start i działalność nierejestrowana w praktyce

Założenia były proste: osoba rozpoczynającą działalność gospodarczą przez pół roku podlega tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu. Po zakończeniu 6-miesięcznego okresu lub rezygnacji z tej ulgi przed jego upływem, następuje okres tzw. małego ZUSu. Przedsiębiorca, tak jak poprzednio, opłaca za 24 miesiące składki społeczne w preferencyjnej wysokości oraz składkę zdrowotną.

Konstrukcja przepisu, który wprowadził w życie założenia ulgi na start, wywołała prawdziwą burzę gdy przyszło ten przepis stosować. Jak wynika bowiem z art. 8 ust. 6a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, przedsiębiorca korzystający z ulgi na start nie jest uznawany za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą. W konsekwencji z tytułu świadczenia usług na rzecz innych podmiotów, winien podlegać ubezpieczeniom społecznym gdyż umowy te są skonstruowane podobnie do umów zlecenia.

Z taką interpretacją wyszedł w lipcu br. gdański oddział ZUS. Kontrahenci powierzający zlecenia osobie korzystającej z ulgi na start, winni oskładkować te zlecenia. W konsekwencji zamiast płacenia niskiego ryczałtu przez przedsiębiorcę, interpretacja wprowadziła obowiązek zapłaty składek społecznych proporcjonalnie do wysokości faktur wystawianych przez korzystającego z ulgi na start dla jego kontrahentów – przedsiębiorców. Obowiązek naliczenia i odprowadzenia składek spoczywałby na tych kontrahentach.

Kontrowersje były tak żywe, że głos w sprawie zabrało samo Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii, inicjator i autor tych przepisów. Z drugiej strony ZUS twierdził, że składki odprowadzać trzeba, a ministerstwo – przeciwnie.

Po miesiącu jednak kierownictwo ZUS ugięło się pod naciskiem i wycofało ze stanowiska prezentowanego w tej interpretacji. W komunikacie z 27 sierpnia 2018 r. stwierdzono, że „umowa agencyjna, umowa zlecenia albo umowa o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, może być uznana co do zasady jako wykonywana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, pod warunkiem że:

• jej przedmiot jest taki sam jak przedmiot prowadzonej działalności,
• osiągane przychody są opodatkowane jako przychód z działalności gospodarczej.

W takim przypadku umowy cywilnoprawne zawarte w ramach prowadzonej działalności gospodarczej nie stanowią odrębnego tytułu do ubezpieczeń społecznych.

Zleceniodawcy nie mają obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne za kontrahentów, którzy korzystają z ulgi na start, o ile spełnione są ww. warunki.

Pisemna interpretacja nr 285 z 24 lipca 2018 r., znak: DI/100000/43/822/2018, wydana przez Oddział ZUS w Gdańsku, zawierająca odmienne rozstrzygnięcie, została wydana w sprawie jednostkowej, na podstawie stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskującego i dotyczy wyłącznie przedsiębiorcy, na wniosek którego została wydana.”

Należy podkreślić, iż powyższy komunikat stanowi jedynie opinię kierownictwa ZUS, która nie stanowi oficjalnej interpretacji ZUS i nie chroni przedsiębiorców stosujących się do tej opinii.

Wprowadzony przepis pozostaje w tym samym brzmieniu od 30 kwietnia. Dopóki nie zostanie on zmieniony lub uzupełniony o jednoznacznie brzmiące regulacje, w miejsce uznaniowości organów kierujących się wytycznymi rządu, przedsiębiorcy świadczący usługi korzystający z ulgi na start, oraz zlecający tym przedsiębiorcom usługi, ryzykują iż opinia ZUSu w powyższej sprawie może ulec zmianie na przestrzeni najbliższych 5 lat.

Drugim elementem, o którym ZUS nie wspomina w swoim komunikacie jest ubezpieczenie osób prowadzących działalność nierejestrowaną. ZUS faktycznie uznał, iż decyzja gdańskiego oddziału ZUSu była błędna tylko w połowie – dotyczącej osób prowadzących działalność. W konsekwencji, świadczenie usług na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, a więc także świadczenia usług w ramach działalności nierejestrowanej, może stanowić samoistny i odrębny tytuł do ubezpieczeń.