Podmioty powiązane posiadają dodatkowe obowiązki
Fakt istnienia powiązań między przedsiębiorstwami nie oznacza od razu negatywnych skutków dla współpracujących stron. Może jednak rodzić obowiązek prowadzenia dodatkowych czynności ewidencyjnych. Negatywne skutki podatkowe może mieć współpraca między podmiotami, która nie jest oparta na realiach rynkowych bądź jest to współpraca fikcyjna. Przykładowo dokumentowanie nieistniejącej sprzedaży i zakupu w celu zmniejszenia obciążeń fiskalnych. Art 25a ust. 1 ustawy wprowadza obowiązek dokumentowanie niektórych transakcji z firmami powiązanymi w przypadku, kiedy łączna wartość wynikająca z umowy lub zapłacona w danym roku podatkowym, przekracza równowartość:- 30.000 euro – w przypadku świadczenia usług, sprzedaży lub udostępnienia wartości niematerialnych i prawnych
- 50.000 euro – w pozostałych przypadkach dla podmiotów wg definicji zawartej w art. 25 ust. 1 i 4 ustawy
Powiązania wpływające na powstanie obowiązków ewidencyjnych
Dla ustalenia obowiązku ewidencjonowania konieczne jest zatem rozróżnienie rodzaju powiązań i podmiotów powiązanych. Rozróżnienie to zawiera art. 25 ust. 1 ustawy pdof, wskazujący sytuacje, kiedy podmiot krajowy jest powiązany z podmiotem zagranicznym oraz ust. 4 tego samego artykułu wskazujący sytuacje powiązania z podmiotem krajowym. Na podmiotach powiązanych wg definicji z pozostałych przepisów ustawy, w szczególności powiązaniami rodzinnymi, nie ciąży powyższy obowiązek. Przepis wskazuje trzy sytuacje powiązań z podmiotem zagranicznym. W sytuacji kiedy:- podatnik podatku dochodowego mający siedzibę (zarząd) lub miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zwany dalej „podmiotem krajowym”, bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu przedsiębiorstwem położonym za granicą lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale tego przedsiębiorstwa, albo
- osoba fizyczna lub prawna mająca miejsce zamieszkania albo siedzibę (zarząd) za granicą, zwana dalej „podmiotem zagranicznym”, bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu podmiotem krajowym lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale tego podmiotu krajowego, albo
- te same osoby prawne lub fizyczne równocześnie bezpośrednio lub pośrednio biorą udział w zarządzaniu podmiotem krajowym i podmiotem zagranicznym lub w ich kontroli albo posiadają udział w kapitale tych podmiotów,
Powiązania osobiste – nie powodujące powstania obowiązków ewidencyjnych
Wiele małych firm jest powiązanych przez rozmaite koligacje rodzinne bądź też przez stosunek pracy, umowy cywilnoprawne. Definicję powiązań rodzinnych określa art. 25 ust. 6 ustawy. Takie powiązanie może powstać przez małżeństwo oraz pokrewieństwo lub powinowactwo do drugiego stopnia. Pokrewieństwo drugiego stopnia dotyczy zstępnych: dzieci i wnuki; wstępnych: rodzice i dziadkowie; rodzeństwa oraz dzieci rodzeństwa, a także osoby przysposobione (adopcja). Powinowactwo zachodzi w przypadku, kiedy osoba zawiera związek małżeński z kimś z daną osobą spokrewnionym. Siostra męża również prowadząca firmę staje się powinowatą, a więc dwie firmy stają się podmiotami powiązanymi. A więc przepis dotyczący powiązań rodzinnych jest bardzo szeroki, dotyczy zarówno sytuacji, kiedy członkowie bliskiej rodziny pełnią funkcje zarządcze, kontrolne czy nadzorcze w dwóch firmach (np. rodzeństwo zasiada w zarządach dwóch firm), jak w przypadku kiedy firma żony współpracuje z firmą męża.Skutki podatkowe powiązań osobistych
Pomimo braku obowiązków ewidencyjnych, związanych ze współpracą między firmami powiązanymi rodzinnie, taka sytuacja nadal może zainteresować urzędy skarbowe. Stanie się tak w sytuacji, kiedy:- z powodu powiązań rodzinnych firmy nie współpracowały na zasadach rynkowych, a więc ustaliły między sobą warunki współpracy odbiegające od warunków współpracy firm niezależnych,
- w wyniku takiej nierynkowej współpracy przedsiębiorstwa nie wykazują dochodów lub wykazują niższe od takich, które powstałyby przy współpracy z firmami niezależnymi.
Sankcje
W przypadku, kiedy organ podatkowy udowodni, iż jednak podmioty powiązane współpracowały na zasadach nierynkowych oraz dzięki tym powiązaniom, zaniżały lub nie wykazywały dochodu, wówczas określa go bez warunków wynikających z tych powiązań – w drodze oszacowania na podstawie metod opisanych w art. 25 ust. 2 lub ust. 3 ustawy. Zaliczamy do nich metody:- porównywalnej ceny niekontrolowanej,
- ceny odprzedaży,
- rozsądnej marży („koszt plus”).
Zobacz również: Zwolnienia w Ustawie o podatku od spadków i darowizn