Jak wykazać zwrot IKZE w zeznaniu rocznym?

Część osób z myślą o przyszłej emeryturze decyduje się na oszczędzanie. Dla młodych ludzi jest to dość odległa perspektywa i często taką decyzję odkładają na tzw. później. W grę wchodzi jeszcze dodatkowa kwestia, niekiedy same chęci nie wystarczą, nie każdy przecież ma tzw. “wolne środki”, które mógłby przeznaczyć na ten cel. Nie będziemy dzisiaj jednak rozstrzygać czy powinno się oszczędzać, czy może jest to zbędne, jest to indywidualna sprawa. Nam zależy bardziej na spojrzenie podatkowe na ten temat a konkretnie jak wykazać zwrot IKZE w zeznaniu rocznym.

Co to jest IKZE?

Indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego (IKZE) służy do gromadzenia środków na przyszłą emeryturę. Zostały ustalone limity wpłat na IKZE, które nie mogą zostać przekroczone. Obowiązują dwa limity, jeden dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą i drugi dla pozostałych osób. Co roku limit się zmienia, ponieważ jest ustalany w oparciu o kwotę przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok. W Monitorze Polskim z dnia 27 października 2022 r. można przeczytać, że ta kwota na 2023 rok wynosi 6.935 zł.

Kto może dokonywać wpłat na IKZE?

Prawo do wpłat przysługuje osobie fizycznej, która ukończyła 16 lat, jednak małoletni mogą gromadzić środki tylko z umowy o pracę. Wpłat na IKZE mogą dokonywać wszystkie osoby, zarówno te zatrudnione na etacie, jak i te prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą. którzy często określani są mianem “samozatrudnieni”. W przypadku działalności warto podkreślić, że nie ma też znaczenia, jaką formę opodatkowania wybrał przedsiębiorca.

Żeby przystąpić do oszczędzania w ramach IKZE osoby zainteresowane muszą podpisać umowę. Wśród podmiotów, z którymi taka umowa jest możliwa do podpisania znajdą się:

1. Fundusze inwestycyjne.
2. Podmioty prowadzące działalność maklerską.
3. Zakład ubezpieczeń
4. Bank.
5. Dobrowolny fundusz emerytalny prowadzonym przez powszechne towarzystwo emerytalne.

Szczegółowe informacje na temat zasada funkcjonowania IKZE zostały zawarte w ustawie o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego.

IKZE w zeznaniu rocznym

Wpłaty dokonywane na IKZE są rozliczane dopiero w składanym zeznaniu rocznym. Jaki to będzie druk, to zależy od tego czy ulga będzie rozliczana przez przedsiębiorcę czy może pozostałe osoby.

Wypłata środków zgromadzonych na IKZE

Środki zgromadzone na IKZE będzie można, przy spełnieniu warunków ustawowych, wypłacić. Zobaczmy w jakich okolicznościach i na jakich zasadach można wypłacić środki z IKZE.

Jak wykazać zwrot IKZE w zeznaniu rocznym?

Środki finansowe otrzymane jako zwrot środków zgromadzonych na IKZE emerytalnego są zwolnione od tzw. podatku Belki, jednak i tak muszą zostać opodatkowane.

Zwrot z IKZE na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest traktowany jako przychód z innych źródeł (art. 20 ust. 1 ustawy o PIT). Z tym, że akurat w tym przypadku do poboru zryczałtowanego podatku dochodowego w wysokości 10% jest zobowiązany płatnik. W praktyce oznacza to, że w momencie wypłaty zostanie ona pomniejszona o zryczałtowany podatek, który naliczy i odprowadzi do urzędu skarbowego instytucja prowadząca konto IKZE.

Czy po wprowadzeniu Polskiego Ładu oszczędzanie na IKZE jeszcz się opłaca?

Od momentu zmiany ustawy o Polskim Ładzie w wyniku, której obniżony został podatek w pierwszym progu skali podatkowej z 17% do 12% zaczęto sobie zadawać pytanie, czy takie oszczędzanie ma jeszcze jakiś sens? Do biura Rzecznika Praw Obywatela (RPO) wpłynęło pismo w tej sprawie. Poza podnoszonym wątkiem zmiany stawki podatkowej, wnioskodawca argumentuje, że nie zostały dotrzymane warunki umowy ze strony państwa. Niektórzy podjęli decyzję o gromadzeniu oszczędności w tej formie kilka lat wcześniej, co dawało wymierne efekty w postaci zwrotu części zainwestowanych środków. Po obniżeniu podatku ten efekt nie jest już taki zadowalający. Dodatkowo w grę wchodzi jeszcze wysoka kwota wolna od podatku, która w wielu przypadkach nie pozwoli uwzględnić wpłat na IKZE w zeznaniu rocznym z uwagi na zbyt niskie przychody/dochody. Pismo w tej sprawie zostało skierowane przez Rzecznika do Dyrektora Departamentu Podatku Dochodowego w Ministerstwie Finansów w dniu 23.01.2023 r. Na moment oddawania publikacji do druku nie była znana odpowiedź na pismo.

IKZE w zeznaniu rocznym – podsumowanie

Gromadzenie środków na przyszłą emeryturę jest bardzo indywidualną sprawą. W ostatnich latach stosunkowo często słyszymy, że jest niezbędne, dodatkowo wprowadzane są nowe formy oszczędzania, z których można skorzystać, przykładowe pracownicze plany kapitałowe (PPK), czy gromadzenie środków na IKZE. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę, że takie formy inwestowania mają charakter długofalowy, środki finansowe są zablokowane na wiele lat. Ustawa szczegółowo opisuje kiedy i na jakich zasadach może dojść do ich wypłaty, nie może się to stać w dowolnym momencie. Dlatego w dzisiejszej publikacji zajęliśmy się kwestią rozliczenia wypłaty środków z IKZE na gruncie przepisów PIT, jak już dojdzie do takiej transakcji. Okazuje się, że nie rodzi to dodatkowych obowiązków dla uczestnika IKZE. Jednak po wprowadzeniu Polskiego Ładu coraz więcej osób zadaje sobie pytanie, czy takie oszczędzanie ma w dalszym ciągu sens, czemu dał wyraz jeden z obywateli pisząc pismo do RPO. Trudno jednak znaleźć jednoznaczną odpowiedź na tego typu dylematy. Każdy musi podjąć indywidualną decyzję, być może dzisiejsza publikacja będzie dla niektórych pomocna.