Jeżeli zaciągamy kredyt bankowy lub chcemy uzyskać pożyczkę na prowadzoną działalność gospodarczą banki czasami warunkują przyznanie środków finansowych w zamian za podpisanie umowy przewłaszczeniowej. Jest to forma zabezpieczenia dla banku do czasu spłaty całego zadłużenia.

Co to jest umowa przewłaszczenia?

Umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie jest umową nienazwaną – nie jest uregulowana w Kodeksie cywilnym. Oznacza to, że strony mogą w zasadzie dowolnie określić swoje prawa i obowiązki.
W praktyce występują dwa rodzaje umów:

1. Zawarte pod warunkiem zawieszającym – własność rzeczy przejdzie na wierzyciela dopiero gdy dłużnik nie spełni świadczenia w terminie. Spłata zadłużenia w terminie powoduje rozwiązanie umowy z mocy prawa. Ten rodzaj umowy stosuje się tylko do ruchomości.
2. Zawarte pod warunkiem rozwiązującym – własność rzeczy wraca do dłużnika dopiero z chwilą spłaty kwoty oznaczonej w umowie. W tym przypadku występują 2 umowy: pierwsza dotycząca przeniesienia własności rzeczy na wierzyciela, druga o ponownym przeniesieniu na dłużnika/właściciela po spłacie zadłużenia. Ten rodzaj umowy stosuje się do ruchomości i nieruchomości. W przypadku przewłaszczenia nieruchomości wymagane jest zawarcie takiej umowy w formie aktu notarialnego.

Przewłaszczenie w prawie bankowym

W ustawie prawo bankowe podana jest informacja na temat przewłaszczenia:

“Zabezpieczenie wierzytelności banku może być dokonane w drodze przeniesienia na bank przez dłużnika lub osobę trzecią, do czasu spłaty zadłużenia wraz z należnymi odsetkami i prowizją, prawa własności rzeczy ruchomej lub papierów wartościowych. W przypadku gdy przeniesiona została własność rzeczy określonej co do gatunku lub zbioru rzeczy, dłużnik lub osoba trzecia obowiązani są wyodrębnić i oznaczyć rzecz lub zbiór rzeczy oraz – jeżeli umowa nie stanowi inaczej – prowadzić ewidencję zmian w zakresie przedmiotu przewłaszczenia.”

Podpisanie umowy przewłaszczenia jest dobre dla banku, który szybciej będzie mógł odzyskać rzecz będącą przedmiotem umowy i ją sprzedać, jeżeli dłużnik nie spełni warunków spłaty. W przypadku dłużnika pozytywne jest, że może użytkować rzeczy będące przedmiotem umowy w prowadzonej działalności.

Amortyzacja przewłaszczonych środków trwałych – jak rozliczyć?

Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Należy pamiętać, że amortyzacji podlegają składniki stanowiące własnośćlub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie. Zawarcie umowy przewłaszczeniowej nie zmienia sposobu rozliczania jego amortyzacji. W dalszym ciągu odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych będzie dokonywał przedsiębiorca/pożyczkobiorca/kredytobiorca. Wartość odpisów znajdzie się w kosztach uzyskania przychodów w PKPiR firmy. Dokonanie przewłaszczenia przez kredytujący bank na zabezpieczenie spłaty kredytu/pożyczki nie ma również wpływu na wartość początkową środka trwałego.