Przez umowę przewozu przewoźnik zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub rzeczy [por. art. 774 Kodeksu cywilnego].
Umowa przewozu jest umową zobowiązującą, wzajemną i odpłatną oraz pod względem jurydycznym jest rodzajem umowy o świadczenie usług.
Celem umowy przewozu jest przemieszczenie rzeczy lub osób z jednego do drugiego określonego miejsca w określonym czasie i za wynagrodzeniem przy użyciu środków transportu i to powinno być zasadniczym, a nie ubocznym przedmiotem umowy.
Stronami umowy przewozu są:
Jeśli chodzi o formę umowy przewozu, to przepisy nie wymagają, aby umowa ta miała formę pisemną, zatem może być zawarta:
Jednakże należy pamiętać, że wystawienie listu przewozowego nie stanowi przesłanki zawarcia umowy przewozu, albowiem potwierdza jedynie fakt zawarcia takiej umowy oraz jej treść.
Integralną częścią umowy przewozu stanowiąc zazwyczaj regulaminy, tj. ogólne warunki przewozu (OWP). Regulamin powinien być udostępniony najpóźniej w chwili zawarcia umowy. Z piśmiennictwie wskazuje się, że skoro większość rodzajów przewozu jest uregulowana na szczeblu międzynarodowym lub europejskim, regulaminy powinny uwzględniać zasady wynikające z takich aktów prawnych (jeśli Polska jest ich stroną w przypadku konwencji międzynarodowych). Regulaminy podlegają kontroli Prezesa UOKiK, a także innym organom w poszczególnych rodzajach transportu (np. Prezesowi ULC) [por. M. Załucki (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 3, Warszawa 2023].
Umowa przewozu od umowy spedycji różni się przede wszystkim treścią zobowiązania przyjmującego zamówienie, a nie rodzajem podejmowanych przez niego czynności. Przede wszystkim wskazać należy, że w przypadku gdy w treści oferty złożonej przewoźnikowi jest mowa tylko o przewozie rzeczy, a żadne konkludentne czynności nie wykazują na istnienie dodatkowych postanowień umownych, obejmujących usługi związane z przewozem, to umowa zawarta przez przyjęcie oferty jest umową przewozu, a nie umową spedycji. Usługi spedycyjne winno się uważać za takie, które stanowią sobą fachową pomoc w obsłudze przewozu towarowego.
W orzecznictwie sądowym zwraca się na następujące kwestie odróżniające umowę przewozu od umowy spedycji:
Przewoźnik obowiązany jest do zapewnienia podróżnym odpowiadających rodzajowi transportu warunków bezpieczeństwa i higieny oraz takich wygód, jakie ze względu na rodzaj transportu uważa się za niezbędne [por. art. 776 Kodeksu cywilnego].
Tym samym przewoźnik ma obowiązek zapewnienia odpowiednich warunków bezpieczeństwa podróży zarówno w odniesieniu do warunków podróży związanych z samym pojazdem, jak i okoliczności zewnętrznych dotyczących zagrożeń ze strony osób trzecich.
– przewoźnik powinien wykonywać powierzone mu obowiązki z należytą starannością przy uwzględnieniu zawodowego charakteru jego działalności.
Należy zapamiętać, że niezbędną przesłanką dochodzenia kary umownej jest tylko takie niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność [por. art. 471 Kodeksu cywilnego]. Dłużnik może więc dowodzić, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności.
Przepis art. 777 Kodeksu cywilnego stanowi, że:
Odpowiedzialność, o której mowa w powyższym przepisie ograniczona jest do sytuacji, w których szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika. Odpowiedzialność przewoźnika odnosi się do okresu od przyjęcia przesyłki do jej wydania. Często też w praktyce stosowany jest kwit bagażowy, tj. dokument wystawiany przez przewoźnika w momencie przyjęcia bagażu do przewozu, który stanowi dowód przyjęcia przez przewoźnika przesyłki (bagażu). Jeśli chodzi zaś o bagaż powierzony, to przewoźnik odpowiada na zasadzie ryzyka do wysokości zwykłej wartości przesyłki, chyba że szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika lub odpowiedzialność dotyczy utraty, ubytku lub uszkodzenia pieniędzy, kosztowności, papierów wartościowych albo rzeczy szczególnie cennych [tak G. Sikorski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, LEX/el. 2023, art. 777].
– roszczenia z umowy przewozu osób przedawniają się z upływem roku od dnia wykonania przewozu, a gdy przewóz nie został wykonany – od dnia, kiedy miał być wykonany.
Wzór umowy o przewóz osób możesz pobrać tutaj.
Wysyłający powinien podać przewoźnikowi swój adres oraz adres odbiorcy, miejsce przeznaczenia, oznaczenie przesyłki według rodzaju, ilości oraz sposobu opakowania, jak również wartość rzeczy szczególnie cennych [por. art. 779 Kodeksu cywilnego].
Komentowany przepis dotyczy obowiązku podania przewoźnikowi niezbędnych dla wykonania umowy przewozu danych. Niezbędne informacje dla wykonania umowy przewozu obejmują:
Dodatkowo przepisy Kodeksu cywilnego nakładają na wysyłającego określone obowiązki, do których należą:
W przepisie art. 780 Kodeksu cywilnego wskazano, że:
Wskazać należy, że list przewozowy jest niczym innym jak dowodem zawarcia umowy przewozu. Brak, nieprawidłowość lub utrata listu przewozowego nie wpływa na istnienie ani na ważność umowy przewozu, która mimo to podlega przepisom tej Konwencji. Nieprawidłowości w sporządzeniu listu przewozowego nie powodują nieważności umowy przewozu ani nie uniemożliwiają traktowania jej jako podlegającej postanowieniom Konwencji. Artykuł 6 Konwencji wymienia dane, które powinny lub mogą być zawarte w liście przewozowym, a art. 9 określa bliżej jego funkcję dowodową. Wynika z niego, że w braku przeciwnego dowodu, list przewozowy stanowi dowód zawarcia umowy, warunków umowy oraz przyjęcia towaru przez przewoźnika. Jedną z podstawowych funkcji, jakie spełnia list przewozowy CMR, jest funkcja dowodowa, jednak osiąga ona swój pełny walor tylko “w braku przeciwnego dowodu [tak Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 maja 2008 r., sygn. akt VI SA/Wa 263/08].
– brak listu przewozowego czy też innego dokumentu przewozowego, jak też niezupełne ich wypełnienie, nie wpływa na ważność umowy przewozu.
Po nadejściu przesyłki do miejsca przeznaczenia odbiorca może w imieniu własnym wykonać wszelkie prawa wynikające z umowy przewozu, w szczególności może żądać wydania przesyłki i listu przewozowego, jeżeli jednocześnie wykona zobowiązania wynikające z tej umowy.
Przepis art. 788 Kodeksu cywilnego
Powyższa regulacja dotyczy ograniczoną odpowiedzialność przewoźnika jedynie za utratę, ubytek lub uszkodzenie przesyłki. Pozostałe aspekty odpowiedzialności przewoźnika podlegają regułom ogólnym. Należy zapamiętać, że niezbędną przesłanką dochodzenia kary umownej jest tylko takie niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność [por. art. 471 Kodeksu cywilnego]. Dłużnik może więc dowodzić, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności.
Odpowiedzialność przewoźnika za utratę, ubytek lub uszkodzenie przesyłki jest ograniczona w czasie, tj. trwa od momentu przyjęcia przesyłki do przewozu do momentu wydania przesyłki odbiorcy.
Ograniczenie zakresu odpowiedzialności jedynie do odpowiedzialności za utratę, ubytek lub uszkodzenie przesyłki jest wyłączone, jeśli szkoda powstała z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika.
– roszczenia z umowy przewozu rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia dostarczenia przesyłki, a w razie całkowitej utraty przesyłki lub jej dostarczenia z opóźnieniem – od dnia, kiedy przesyłka miała być dostarczona. Z kolei Roszczenia przysługujące przewoźnikowi przeciwko innym przewoźnikom, którzy uczestniczyli w przewozie przesyłki, przedawniają się z upływem sześciu miesięcy od dnia, w którym przewoźnik naprawił szkodę, albo od dnia, w którym wytoczono przeciwko niemu powództwo.
Wzór umowy o przewóz rzeczy możesz pobrać tutaj.
Zapamiętać należy, że przy przewozie osób podstawowym obowiązkiem przewoźnika jest dowiezienie podróżnego do określonego miejsca przeznaczenia, z kolei przy przewozie rzeczy natomiast obowiązek przewoźnika polega na dowiezieniu przesyłki do miejsca przeznaczenia. Niezależnie od tego czy mamy do czynienia z umową przewozu osób czy rzeczy, to elementami przedmiotowo istotnymi umowy przewozu jest ustalenie przedmiotu przewozu i trasy przewozu oraz określenie wynagrodzenia należnego za przewóz.
Komornik, egzekucja, wyprzedaż majątku – te słowa zazwyczaj kojarzą się z dłużnikami, którzy w swoim…
Zastanawiasz się, czy zwrot kosztów za media powinien być opodatkowany ryczałtem przy najmie? W dzisiejszym…
Systemy korzystające ze sztucznej inteligencji w procesie rekrutacji zostały zaklasyfikowane w AI Act jako systemy…
Zastanawiasz się jak obliczać wyższe zaliczki na podatek pracownika zatrudnionego w trakcie roku? W dzisiejszym…
Pojęcie dopłaty zazwyczaj kojarzy się z dofinansowaniem, dokapitalizowaniem jakichś zasobów. Czym są dopłaty w spółce…
Każdy pracodawca będzie miał obowiązek wprowadzenia systemu płac zapewniającego równe wynagrodzenie za taką samą pracę…