Umowa licencyjna – czym jest i jakie są jej najważniejsze elementy?

W niniejszym artykule dowiesz się czym jest umowa licencyjna i jakie są jej najważniejsze elementy.

Umowa licencyjna – regulacje prawne

Umowa licencyjna została uregulowana w przepisach art. 66 i nast. ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Kluczową jednak przepisem jest art. 66 ust. 1, który stanowi, że umowa licencyjna uprawnia do korzystania z utworu w okresie pięciu lat na terytorium państwa, w którym licencjobiorca ma swoją siedzibę, chyba że w umowie postanowiono inaczej. Z kolei zgodnie z ustępem 2 analizowanego przepisu prawo uzyskane na podstawie umowy licencyjnej wygasa po upływie pięciu lat (albo innego okresu umownie ustalonego przez strony w umowie).

Tym samym powyższy przepis określa:

• zakres terytorialny umowy licencyjnej – umowa o korzystanie z utworu uprawnia do korzystania z niego na terytorium państwa, w którym licencjobiorca ma swoją siedzibę;
• zakres czasowy umowy licencyjnej – przepis, co do zasady, wyznacza okres pięcioletni korzystania z utworu. Umowa licencyjna może być również zawarta na czas nieoznaczony. Licencję udzieloną na czas dłuższy niż pięć lat uważa się zaś – po upływie tego okresu – za licencję udzieloną na czas nieoznaczony (por. art. 68 ust. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych);
• wygaśnięcie licencji – upływ terminu, na jaki zawarto umowę licencyjną powoduje wygaśnięcie prawa do korzystania z utworu przez licencjobiorcę. Jednakże art. 66 ust. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych dotyczący wygaśnięcia umowy licencyjnej nie ma zastosowania do umowy zawartej na czas nieoznaczony ani do umowy na czas przekraczający pięć lat (tak np. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 października 2004 r., sygn. akt II CK 51/04).

WAŻNE – analizowany przepis art. 66 ust. 1 ma charakter dyspozytywny, co oznacza, że strony mogą formułować inne postanowienia w umowie, niżeli wynika to z ustawy. W ramach zasady swobody umów można również ustalić zakres terytorialny w dowolny sposób dla różnych pól eksploatacji, np. szersze terytorium na potrzeby promocji na polu eksploatacji udostępnianie w miejscu i czasie przez siebie wybranym fragmentów określonego utworu.

Dodatkowo tylko warto wskazać, że podstawę wyróżnienia umów licencyjnych stanowi przepis art. 41 ust. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, który to odróżnia umowy upoważniające do korzystania z praw autorskich od tych przenoszących same prawa.

Czym jest zatem umowa licencyjna?

Umowa licencyjna jest jedną z umów prawnoautorskich. W piśmiennictwie wskazuje się, że użyte w przepisie wyrażenie „umowa licencyjna” odnosi się do źródła stosunku cywilnoprawnego3. Przedmiotem umowy licencyjnej jest upoważnienie do eksploatacji utworu, które jest względnym prawem podmiotowym (licencji).

Elementy umowy licencyjnej

Przepis art. 67 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych zawiera elementy przedmiotowo istotne dla umowy licencyjnej. W szczególności wskazać należy, że umowa licencyjna jest umową upoważniającą do korzystania z utworu na wymienionych w umowie polach eksploatacji z określeniem zakresu, miejsca i czasu tego korzystania.

Niemniej elementami istotnymi przedmiotowo są następujące składniki umowy, tj.:

• określenie stron umowy licencyjnej (licencjodawca i licencjobiorca);
• określenie utworu (utworów), których umowa dotyczy;
• upoważnienie do korzystania z utworu ze wskazaniem pól eksploatacji.

Umowa licencyjna może zawierać dodatkowe elementy w postaci określenia szerszego zakresu, miejsca i czasu korzystania z utworu, a także postanowienia o wyłączności. Co więcej, umowa ta może lecz nie musi być zawarta za wypłatą wynagrodzenia. Nie wymaga też zachowania żadnej szczególnej formy (np. pisemnej), z zastrzeżeniem licencji wyłącznej.

Strony umowy licencyjnej

Stronami umowy licencyjnej są:

• licencjodawca – osoba uprawniona z tytułu autorskich praw majątkowych do utworu, którego dotyczy umowa. Jednakże w przypadku, gdy
• licencjobiorca – osoba zamierzająca korzystać z utworu.

WAŻNE – Jeżeli przedmiotem umowy jest utwór współautorski, to zgodnie z art. 9 ust. 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych do udzielenia licencji potrzebna jest zgoda wszystkich jego współtwórców.

Wypowiedzenie umowy licencyjnej

Umowa licencyjna jak każda umowa może zostać wypowiedziana. Jednakże w przypadku, gdy strony umowy licencyjnej nie uregulowały w jej treści przedmiotu wypowiedzenia (terminu i okoliczności) przepisy art. 66 i art. 68 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych zawierają regulacje dotyczące okresu obowiązywania umowy i ustawowego terminu wypowiadania umów licencyjnych.

Więcej na temat wypowiedzenia umowy licencyjnej znajdziesz dowiesz się w naszym kolejnym artykule.

Rodzaje umów licencyjnych

W piśmiennictwie wskazuje się, iż podstawą klasyfikacji umów licencyjnych jest zakres i charakter uprawnień licencjobiorcy. Wobec czego wyróżnia się:

• licencje niewyłączne i wyłączne – kryterium podziału na licencje niewyłączne i wyłączne jest możliwość udzielenia przez licencjodawcę dalszych zezwoleń na korzystanie z przedmiotu licencji. Przykładowo, rolą licencji wyłącznej jest zastrzeganie wyłączności korzystania dla podmiotu upoważnionego oraz może przewidywać, że licencjodawca zobowiązuje się do niekorzystania z utworu. Wyłączność w przypadku licencji autorskoprawnych dotyczy oczywiście pól eksploatacji utworu;
• licencje dobrowolne i przymusowe (ustawowe) – rozróżnienie licencji na dobrowolne i przymusowe (ustawowe) oparte jest na kryterium wpływu woli licencjodawcy na powstanie upoważnienia do korzystania z utworu. Ograniczenie prawa autorskiego ze względu na dozwolony użytek polega na stworzeniu możliwości korzystania z cudzego utworu bez potrzeby wcześniejszego uzyskania zezwolenia twórcy (licencja ustawowa) lub wymuszenia takiego zezwolenia (licencja przymusowa).

Z kolei sublicencja stanowi pewnego rodzaju upoważnienie do korzystania z utworu, którego udziela licencjobiorca. Ponieważ udzielenie licencji jest obciążeniem prawa, także udzielenie sublicencji wymaga zgody licencjodawcy (por. art. 67 ust. 3 ustawy o prawie autorskich i prawach pokrewnych). Sublicencja może polegać na udzieleniu sublicencjobiorcy upoważnienia do korzystania z utworu w tym samym zakresie co licencjobiorca lub w węższym. Sublicencja wygasa najpóźniej z chwilą wygaś­nięcia licencji, z której ona wypływa.

Podsumowanie

Nie ulega wątpliwości, że umowy licencyjne zaraz obok umów o przeniesienie autroskich praw majątkowych są kolejną często wybieraną formą umów umożliwiających korzystanie z utworów objętych prawem autorskim. Jednakże warto mieć na uwadze, iż jak to bywa w przypadku każdej umowy cywilnoprawnej, że istotne jest sporządzenie jej treści zgodnie z przepisami prawa, w tym przypadku przepisami ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych jak i również kodeksu cywilnego. Prawidłowa konstrukcja treści umowy licencyjnej zagwarantuje odpowiednie wykorzystanie utworu, z korzyścią i bez pokrzywdzenia obu stron umowy.