Algorytmy i systemy sztucznej inteligencji wkrótce uregulowane? Projekt ustawy wciąż w Sejmie

Cel nowelizacji ustawy o związkach zawodowych

W projekcie ustawy o zmianie ustawy o związkach zawodowych proponuje się dodanie regulacji, na podstawie której pracodawca będzie obowiązany udzielić na wniosek zakładowej organizacji związkowej informacji niezbędnych do prowadzenia działalności związkowej, w szczególności informacji dotyczących parametrów, zasad i instrukcji, na których opierają się algorytmy lub systemy sztucznej inteligencji, które mają wpływ na podejmowanie decyzji, a które mogą mieć wpływ na warunki pracy i płacy, dostęp do zatrudnienia i jego utrzymanie, w tym profilowanie.

W uzasadnieniu do projektu ustawy wskazano, że Celem proponowanej nowelizacji jest adaptacja ustawy do zmieniających się realiów technologicznych. Projektowana regulacja daje organizacjom związkowym możliwość sprawdzenia, jakie normy faktycznie obowiązują w zakładzie pracy. Panuje powszechna zgoda, że dostęp do tych informacji jest podstawowym prawem pracowniczym. Ustawodawca nie przewidział jednak nowych form, w jakich mogą one funkcjonować – korekta tego stanu rzeczy jest celem niniejszej nowelizacji.

Projektowane rozwiązania

Aktualnie brzmiący przepis art. 28 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych stanowi, że pracodawca jest obowiązany udzielić na wniosek zakładowej organizacji związkowej informacji niezbędnych do prowadzenia działalności związkowej, w szczególności informacji dotyczących:

1. warunków pracy i zasad wynagradzania;
2. działalności i sytuacji ekonomicznej pracodawcy związanych z zatrudnieniem oraz przewidywanych w tym zakresie zmian;
3. stanu, struktury i przewidywanych zmian zatrudnienia oraz działań mających na celu utrzymanie poziomu zatrudnienia;
4. działań, które mogą powodować istotne zmiany w organizacji pracy lub podstawach zatrudnienia.

Z kolei nowelizacja obejmuje zmianę ww. przepisu art. 28 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych poprzez dodanie punktu 5. o następującej treści „parametrów, zasad i instrukcji, na których opierają się algorytmy lub systemy sztucznej inteligencji, które mają wpływ na podejmowanie decyzji, a które mogą mieć wpływ na warunki pracy i płacy, dostęp do zatrudnienia i jego utrzymanie, w tym profilowanie”.

Tym samym proponuje się rozbudowanie katalogu przypadków, w których pracodawca jest obowiązany udzielić na wniosek zakładowej organizacji związkowej informacji niezbędnych do prowadzenia działalności związkowej.

Omawiany projekt został pozytywnie zaopiniowany decyzją Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” nr 127/22. W decyzji tej wskazano, że:

• szeroko rozumiana cyfryzacja stosunków pracy nie pozostaje bez wpływu na warunki pracy;
• stawia to związki zawodowe przed nowymi wyzwaniami związanymi z ochroną pracowników pracujących z wykorzystaniem najnowszych technologii lub których praca jest zorganizowana lub oceniana za pomocą tychże;
• stąd dostęp do informacji dotyczących zasad, na jakich skonstruowane są algorytmy lub systemy sztucznej inteligencji wykorzystywane w pracy (…);
• poszerzenie katalogu informacji, o których pracodawca jest obowiązany udzielić na wniosek zakładowej organizacji związkowej (…) pozwoli zakładowym organizacjom związkowym na skontrolowanie pod kątem zgodności z prawem stosowanych zasad, co przyczyni się do wzmocnienia ochrony pracowników i poszerzenia przestrzegania prawa pracy.

Podsumowanie

W dniu 28 września 2022 roku projekt ustawy o zmianie ustawy o związkach zawodowych został skierowany do I czytania do Komisji Cyfryzacji, Innowacyjności i Nowoczesnych Technologii oraz Komisji Polityki Społecznej i Rodziny. Na dzień pisania tego artykułu, nie podjęto jeszcze konkretnych kroków dotyczących projektu. Z przebiegiem procesu legislacyjnego zapoznasz się tutaj.