Blog

Badanie trzeźwości pracownika od 2023 – zmiany w Kodeksie Pracy

W ostatnim czasie dużo mówi się i pisze o zmianie ustawy Kodeks pracy. Pisaliśmy już na ten temat na łamach naszych publikacji wielokrotnie opisując wprowadzane zmiany. Dość często jest tak, że w ślad za wydaną ustawą przygotowywany jest tzw. akt wykonawczy w postaci rozporządzenia. W dzisiejszym artykule zajmiemy się rozporządzeniem w sprawie badania trzeźwości pracowników.

Kontrola trzeźwości w Kodeksie pracy

Zmiany w Kodeksie pracy objęły swoim zasięgiem szereg obszarów związanych z zatrudnianiem pracowników. Jednym z nich jest badanie pracownika na obecność w organizmie alkoholu lub innych środków odurzających, np. narkotyków. Temat jest niezwykle delikatny, ponieważ dotyczy sfery osobistej każdego pracownika. Jednak nie zapominajmy, że to pracodawca jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo na terenie zakładu pracy. Dzięki zmianie przepisów pracodawca ma większe możliwości kontroli trzeźwości pracowników, przy czym musi również pamiętać o wprowadzeniu procedur przeprowadzania takiej kontroli i poinformować o tym podległych pracowników. Najczęściej będzie to zawarte w regulaminie pracy lub w obwieszczeniu.

Szczegółowe informacje na temat zmian w Kodeksie pracy w tym obszarze zostały opisane w podlinkowanej publikacji, której przeczytanie będzie bardzo pomocne.

Pracodawca może przeprowadzać kontrolę trzeźwości samodzielnie, nie tylko w stosunku do pracowników, którzy mają oznaki wskazujące, że są w stanie nietrzeźwości, ale także można taką kontrolę wykonać prewencyjnie.

Rozporządzenie w sprawie badania trzeźwości pracowników

Rozporządzenie z dnia 16 lutego 2023 r. w sprawie badań na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmie pracownika, określa warunki i metody przeprowadzania badania trzeźwości przez pracodawcę lub uprawniony przez niego organ. Sprawdzana będzie obecność w organizmie:

alkoholu,
środków działających podobnie do alkoholu.

W rozporządzeniu opisany został:

Sposób dokumentowania badań przeprowadzanych lub zlecanych przez uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego
Wykaz środków działających podobnie do alkoholu

Rodzaje przeprowadzanych badań

W rozporządzeniu Minister Zdrowia podał metody jakimi takie badanie może zostać przeprowadzone.

Badanie wydychanego powietrza Przeprowadza się przed badaniem krwi, jeżeli stan osoby badanej na to pozwala. Badanie przeprowadza się przy użyciu urządzenia elektronicznego dokonującego pomiaru stężenia alkoholu w wydychanym powietrzu, z użyciem ustnika, metodą: spektrometrii w podczerwieni lub utleniania elektrochemicznego – zwanego dalej „analizatorem wydechu”	Badania analizatorem wydechu nie przeprowadza się przed upływem 15 minut od chwili zakończenia spożywania alkoholu, palenia wyrobów tytoniowych, w tym palenia nowatorskich wyrobów tytoniowych, palenia papierosów elektronicznych lub używania wyrobów tytoniowych bezdymnych przez osobę badaną. Jeżeli uzyskany jest ponad 0,00 mg/dm3, dokonuje się niezwłocznie drugiego pomiaru, po upływie 15 minut. Na żądanie pracownika wynik badania dokonanego metodą utleniania elektrochemicznego należy zweryfikować badaniem metodą spektrometrii w podczerwieni. Dokonuje się porównania obydwu pomiarów. W przypadku dokonania pierwszego pomiaru analizatorem wydechu i uzyskania wyniku równego lub większego od 0,10 mg/dm3, a w drugim pomiarze wyniku 0,00 mg/dm3, dokonuje się niezwłocznie trzeciego pomiaru tym samym analizatorem wydechu. Jeżeli wynik trzeciego pomiaru wynosi 0,00 mg/dm3, to badanie nie wskazuje na stan po użyciu alkoholu
Badanie krwi	Badanie krwi dokonuje się z pobranej z żyły osoby badanej. Wymagane jest przeprowadzenie co najmniej dwóch analiz laboratoryjnych krwi: Metoda enzymatyczna metodą chromatografii gazowej z detektorem płomieniowo-jonizacyjnym i metodą spektrofotometryczną z użyciem dehydrogenazy alkoholowej lub metodą chromatografii gazowej z detektorem płomieniowo-jonizacyjnym przy użyciu dwóch różnych warunków analitycznych. Krew musi być przechowywana w odpowiednich warunkach i odpowiedniej temperaturze co zostało szczegółowo opisane w rozporządzeniu. W przypadku powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że pobranie krwi może spowodować zagrożenie życia lub zdrowia osoby badanej, decyzję o pobraniu krwi lub odstąpieniu od jej pobrania podejmuje lekarz
Z każdego badania musi zostać sporządzony szczegółowy protokół zawierający dane osoby badanej

Katalog środków działających podobnie do alkoholu

W rozporządzeniu Minister Zdrowia podał wykaz środków, których działanie jest podobne do alkoholu:

opioidy,
amfetamina i jej analogi,
kokaina,
kannabinoidy,
benzodiazepiny.

Rodzaje badań na obecność środków działających podobnie jak alkohol:

Badanie przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego
Polega na nieinwazyjnym pobraniu próbek śliny i umieszczeniu ich w urządzeniu do oznaczania metodą immunologiczną środków działających podobnie do alkoholu, zgodnie z instrukcją obsługi tego urządzenia

Badanie krwi
Polega na analizie laboratoryjnej krwi pobranej z żyły osoby badanej metodą opisaną w rozporządzeniu. Krew do badania pobiera się do dwóch probówek

Badanie moczu
Mocz do badania pobiera się do dwóch pojemników

Krew i mocz pobrana do badania musi być przechowywana w odpowiednich warunkach i w sposób właściwy oznaczona

Badanie trzeźwości pracowników – podsumowanie

Wprowadzenie rozporządzenia w sprawie badania trzeźwości pracowników jest dla przedsiębiorców dokumentem, który w sposób szczegółowy pokazuje zasady przeprowadzenia takich czynności. Pracodawca musi się więc ściśle stosować do wytycznych zapisanych w tym rozporządzeniu. Oznacza to również dla firmy obowiązek zakupu m.in. analizatorów wydechu. Cała procedura związana z badaniem nietrzeźwości pracowników jest bardzo niewdzięczna i niekomfortowa i zapewne każdy pracodawca chciałby uniknąć tego typu sytuacji. Jednak gdyby takie zdarzenie miało miejsce w firmie, to przepisy wykonawcze będą bardzo pomocne, ponieważ szczegółowo opisują procedurę postępowania. Jednocześnie nakłada to dodatkowe obowiązki na pracodawcę i wymusza zakup niezbędnych akcesoriów do przeprowadzenia badania. Co do warunków i metod przeprowadzania badań, to z przepisów rozporządzenia wynika, że może ono zostać przeprowadzone przez pracodawcę oraz przez uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego lub zlecanych przez ten organ. Organem do ochrony porządku publicznego jest policja a to oznacza, że badanie trzeźwości może zostać przeprowadzone przez ten organ lub może on zlecić np. pobranie krwi czy moczu służbom medycznym. W rozporządzeniu jest jeszcze wzmianka, że jeżeli pobranie krwi może spowodować zagrożenie życia lub zdrowia osoby badanej, decyzję o pobraniu krwi lub odstąpieniu od jej pobrania podejmuje lekarz.

Małgorzata Jagusiak

Księgowa, specjalista do spraw rozliczeń podatkowych z wieloletnim doświadczeniem pracy w organach podatkowych. Przez kilka lat prowadziła własne biuro rachunkowe. Praca w sektorze prywatnym pozwoliła na zmianę perspektywy postrzegania obowiązujących przepisów podatkowych. Zdobyte doświadczenia pozwalają na łączenie wiedzy teoretycznej z wieloletnią praktyką w zawodzie.

Chętnie dzieli się posiadaną wiedzą z innymi, stara się ją przekazywać w dostępnej dla każdego formie. Z pasja poświęca się pisaniu artykułów o tematyce podatkowej. Częste zmiany przepisów wymagają otwartej głowy, kreatywności i dużej elastyczności, co jest dodatkowym atutem tej pracy, nie ma miejsca na nudę. Większość jej publikacji dotyczy rozliczeń z zakresu podatku dochodowego i podatku VAT, ale nie unika wyzwań z obszarów o innej tematyce.

Dodatkowo jest wykładowcą i szkoleniowcem z zakresu zagadnień o tematyce podatkowej. Ciągle podnosi swoje kwalifikacje, śledzi na bieżąco zmieniające się przepisy podatkowe, żeby przekazywać zawsze aktualne i sprawdzone informacje.