Fundacja, to nic innego jak instytucja (organizacja pozarządowa), która działa w oparciu o jej majątek, w który fundację wyposaża fundator oraz która jest zazwyczaj ustanowiona dla realizacji określonego celu.
Zgodnie z ustawą z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach, to może być ustanowiona dla realizacji zgodnych z podstawowymi interesami Rzeczypospolitej Polskiej celów społecznie lub gospodarczo użytecznych, w szczególności takich, jak: ochrona zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, oświata i wychowanie, kultura i sztuka, opieka i pomoc społeczna, ochrona środowiska oraz opieka nad zabytkami.
Tym samym z powyższej regulacji wynika, że cel wyznaczony przez fundatora musi spełniać łącznie następujące przesłanki, tj.:
Jeśli chodzi zaś o katalog celów realizowanych przez fundację, to w przepisie art. 1 ustawy o fundacjach zawarto przykładowy katalog celów, które fundacja może realizować, tj.:
– cele zakładanej fundacji są określane przez fundatora.
Wśród fundacji można wyróżnić następujące jej rodzaje:
Na fundacjach spoczywają obowiązki sprawozdawcze, co oznacza, że mają obowiązek złożyć właściwemu ministrowi do dnia 31 grudnia każdego roku coroczne sprawozdanie ze swojej działalności za rok poprzedni.
– od dnia 1 stycznia 2023 roku obowiązuje nowe rozporządzenie w sprawie jednolitego wzoru formularza sprawozdania z działalności fundacji.
Fundacje mogą ustanawiać osoby fizyczne niezależnie od ich obywatelstwa i miejsca zamieszkania bądź osoby prawne mające siedziby w Polsce lub za granicą. Z kolei siedziba fundacji powinna znajdować się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Fundator ma z mocy ustawy szczególne uprawnienia, ale tylko do chwili zarejestrowania fundacji, z którą to uzyskuje ona osobowość prawną. Uprawnienia fundatora mają charakter praw osobowych, nie mają charakteru cywilnego i nie tworzą praw podmiotowych. Są one niezbywalne [por. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 30 lipca 1998 r., sygn. akt I ACa 500/98].
Akt fundacyjny, to oświadczenie woli o ustanowieniu fundacji, które powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Zachowania tej formy nie wymaga się, jeżeli ustanowienie fundacji następuje w testamencie. Akt fundacyjny powinien zawierać:
– fundacje uzyskują osobowość prawną dopiero po rejestracji w KRS, a zanim dojdzie do rejestracji, to niezbędne jest powołanie organizacji przez jej założycieli i opracowanie statutu.
Oświadczenie woli o ustanowieniu fundacji fundator może złożyć przez pełnomocnika.
Podstawą prawną działania fundacji jest:
Statut fundacji jest ustalany przez fundatora, który określa:
Statut organizacji powinien też przewidywać zasady odpowiedzialności ustanowionego organu kontroli wewnętrznej, tj. określenie:
Fundator nie może zmienić statutu fundacji, gdy jej statut nie upoważnia go do dokonywania takich zmian [por. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2006 r. III CZP 114/06].
Zgodnie z przepisem art. 5 ustawy o fundacjach:
Jeśli chodzi o działalność gospodarczą fundacji, to działalność gospodarcza fundacji nie może być głównym i wyłącznym celem jej działania, bowiem z samych przepisów wynika, iż istotą fundacji i zasadniczym jej celem jest prowadzenie działalności statutowej, działalność gospodarcza zaś ma jedynie tworzyć warunki realizacji celów statutowych i uzupełniać środki na działalność statutową. Działalność gospodarcza fundacji musi być więc dostosowana i podporządkowana działalności statutowej, co oznacza, że co najmniej większość dochodów z działalności gospodarczej musi być przeznaczona na cele statutowe, wydatki zaś na działalność gospodarczą muszą pozostawać w rozsądnej proporcji do wydatków na cele statutowe.
– jeżeli fundator przewiduje prowadzenie działalności gospodarczej przez fundację od chwili jej ustanowienia, to w oświadczeniu o ustanowieniu fundacji nie ma obowiązku określenia wartości środków majątkowych przeznaczonych do prowadzenia tej działalności.
Podjęcie przez fundację działalności gospodarczej nieprzewidzianej w statucie wymaga uprzedniej zmiany statutu, a sama zmiana statutu fundacji wymaga wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego. Przepisy art. 9 stosuje się odpowiednio.
Fundator może odstąpić od osobistego ustalenia statutu i upoważnić do jego ustalenia inną osobę fizyczną lub prawną.
– jeżeli fundator ustanowił fundację w testamencie, a nie ustalił jej statutu i nie upoważnił do tej czynności innej osoby, stosuje się odpowiednio przepisy księgi IV Kodeksu cywilnego o poleceniu.
Fundacja podlega obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego – fundacja uzyskuje z chwilą wpisania do KRS uzyskuje osobowość prawną.
Zgodnie z przepisem art. 9 ustawy o fundacjach:
Zadaniem sądu rejestrowego jest zbadanie:
Dodatkowo istotną kwestią jest zbadanie czy występuje merytoryczna zgodność przedmiotu działalności zawartego w statucie z przedmiotem działalności zgłoszonym we wniosku o wpis.
Wniosek o rejestrację stowarzyszenia lub fundacji w KRS składa się na podstawie następujących formularzy:
Formularze rejestracyjne KRS dostępne są na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości.
W razie osiągnięcia celu, dla którego fundacja była ustanowiona, lub w razie wyczerpania środków finansowych i majątku fundacji, fundacja podlega likwidacji w sposób wskazany w statucie. W innych wypadkach likwidacja może nastąpić tylko na mocy przepisów ustawy o fundacjach.
Jeżeli statut nie przewiduje likwidacji fundacji lub jego postanowienia w tym przedmiocie nie są wykonywane, właściwy minister lub starosta, zwraca się do sądu o likwidację fundacji. A jeżeli statut fundacji nie określa przeznaczenia środków majątkowych pozostających po jej likwidacji, sąd orzeka o przeznaczeniu tych środków z uwzględnieniem celów, którym fundacja służyła.
Nabycie przez fundację w drodze spadku, zapisu lub darowizny pieniędzy lub innych rzeczy ruchomych albo praw majątkowych jest wolne od podatku od spadków i darowizn.
Fundacje zagraniczne mające siedzibę za granicą mogą tworzyć przedstawicielstwa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a utworzenie przedstawicielstwa wymaga zezwolenia, które oznacza jednocześnie zgodę na podjęcie działalności określonej w zezwoleniu. Zezwolenie wydaje minister właściwy ze względu na zakres swego działania oraz cele utworzenia przedstawicielstwa.
Należy zapamiętać, że aby powołać/założyć fundacje konieczne jest ustanowienie aktu fundacyjnego, stworzenie statutu i zarejestrowanie fundacji w KRS.
A jeśli chcesz wiedzieć czym jest fundacja rodzinna, to przejdź tutaj.
Komornik, egzekucja, wyprzedaż majątku – te słowa zazwyczaj kojarzą się z dłużnikami, którzy w swoim…
Zastanawiasz się, czy zwrot kosztów za media powinien być opodatkowany ryczałtem przy najmie? W dzisiejszym…
Systemy korzystające ze sztucznej inteligencji w procesie rekrutacji zostały zaklasyfikowane w AI Act jako systemy…
Zastanawiasz się jak obliczać wyższe zaliczki na podatek pracownika zatrudnionego w trakcie roku? W dzisiejszym…
Pojęcie dopłaty zazwyczaj kojarzy się z dofinansowaniem, dokapitalizowaniem jakichś zasobów. Czym są dopłaty w spółce…
Każdy pracodawca będzie miał obowiązek wprowadzenia systemu płac zapewniającego równe wynagrodzenie za taką samą pracę…