Działalność gospodarcza z małżonkiem

Prowadzenie działalności gospodarczej z małżonkiem jest jak najbardziej możliwe. Nie ma przepisów, które zabraniałyby tego typu praktyk. Istnieje kilka wariantów możliwej współpracy z żoną lub mężem i w dzisiejszej publikacji odniesiemy się do tych przypadków.

Jakie formy może przybierać działalność gospodarcza z małżonkiem?

W zależności od potrzeb charakter wspólnego prowadzenia działalności gospodarczej z małżonkiem może przybierać następujące formy:

• spółki cywilnej z małżonkiem,
• zatrudnienie na umowę o pracę u małżonka,
• zatrudnienie na umowę zlecenie/dzieło u małżonka,
• małżonek w roli pełnomocnika firmy.

W zależności od wybranej formy współpracy inaczej będą wyglądały dokonywane rozliczenia, role i funkcje pełnione w działalności. Poniżej napiszemy kilka słów na temat każdego rodzaju współpracy.

Spółka cywilna z małżonkiem

Założenie spółki cywilnej z małżonkiem spełnia jeden podstawowy warunek, mianowicie mamy dwóch wspólników. Zakładanie spółki cywilnej z punktu widzenia formalnego będzie dokonywane na takich samych zasadach, jak w pozostałych przypadkach przykładowo:

• każdy z małżonków musi dokonać odrębnie zarejestrowania działalności gospodarczej w CEIDG,
• małżonkowie muszą podpisać umowę spółki zgodnie z ustawą Kodeks cywilny,
• muszą być ustalone udziały w spółce,
• określona wysokość wkładów do spółki.

W przypadku decyzji o zawarciu umowy spółki cywilnej małżonkowie powinni pamiętać, że w takim przypadku powstaną dwie różne wspólności majątkowe:

1. Wspólność majątkowa małżeńska.
2. Wspólność majątkowa spółki.

Z punktu widzenia prawa każda z nich będzie uregulowana w innych przepisach. Pierwsza w ustawie Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy, druga w ustawie Kodeks cywilny. Dodatkowo w przypadku spółek małżeńskich sprawy się komplikują w zależności od formy ustroju majątkowego istniejącego pomiędzy małżonkami, mogą tutaj wystąpić dwa stany prawne:

1. Wspólność majątkowa małżeńska.
2. Rozdzielność majątkowa.

Z uwagi na złożoność problemu przy zawieraniu umowy spółki z małżonkiem w celu uniknięcia niepotrzebnych problemów w przyszłości najlepiej udać się do prawnika lub doradcy podatkowego, który skonstruuje umowę spółki z uwzględnieniem wszystkich niezbędnych założeń. Tego typu działanie na pewno ograniczy ewentualne spory co do podziału dochodów spółki i kwalifikowania ich do majątku wspólnego lub odrębnego. A także odpowiedzialności za zobowiązania spółki, gdzie trzeba pamiętać, że jest to odpowiedzialność osobista wspólników a nie spółki, która nie ma osobowości prawnej.

Zatrudnienie małżonka na umowę o pracę

Inny rodzaj współpracy z małżonkiem będzie polegał na zawarciu umowy o pracę. Nie ma przeciwwskazań do podpisania takiej umowy. Jednak w takim przypadku należy pamiętać o dwóch kwestiach związanych z rozliczeniami:

1. W podatku dochodowym.
2. W organie ZUS.

W podatku dochodowym ta kwestia została już uregulowana w przepisach, wynagrodzenie członków najbliższej rodziny można ujmować w kosztach uzyskania przychodów. Z małżonkiem należy podpisać umowę o pracę na takich samych zasadach, jak z każdym innym pracownikiem, pobierać i odprowadzać miesięczne zaliczki na podatek dochodowy. Po zakończeniu roku podatkowego przygotować i przesłać do urzędu skarbowego PIT-11 i PIT-4R.

Natomiast jeżeli chodzi o podejście ZUS do tej kwestii, to małżonek jest traktowany, jako osoba współpracująca. Za osobę współpracującą z punktu widzenia ZUS uważa się m.in. małżonka jeżeli pozostaje z przedsiębiorcą na wspólnym gospodarstwie domowym i współpracuje przy prowadzeniu działalności gospodarczej. W praktyce oznacza to zupełnie inny zasady obliczania i opłacania składek ZUS. Decydując się na zatrudnienie małżonka na umowę o pracę należy pamiętać o zasadach rozliczania, o których napisano powyżej. W tym miejscu warto również podkreślić, że aby mówić o współpracy muszą być spełnione 3 przesłanki:

• istnienie powiązań rodzinnych,
• prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego,
• współpraca przy prowadzeniu działalności gospodarczej.

Te trzy przesłanki muszą być spełnione łącznie. Dodatkowo taka współpraca, jak podkreśla to Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku sygn. akt. AUa 132/19 z dnia 12.09.2019 r., powinna prowadzić do wymiernych korzyści materialnych, generowania stałych dochodów z działalności wyższych, niż gdyby działalność taką prowadził samodzielnie współmałżonek.Więzy rodzinne w ocenie Sądu nie stanowią samoistnego warunku określającego podstawę prawną ubezpieczeń społecznych. Jednak każda sprawa będzie miała charakter indywidualny i powinna być rozstrzygana najlepiej na drodze wniosku o wydanie interpretacji.

Zatrudnienie małżonka na umowę zlecenie/dzieło

Kolejną formą współpracy przy prowadzonej działalności gospodarczej jest zawarcie umowy cywilnoprawnej, takiej jak umowa zlecenie czy umowa o dzieło. W takim przypadku współmałżonek jest traktowany na takich samych zasadach, jak osoba niespokrewniona. Zarówno z punktu widzenia podatku dochodowego, jak również rozliczania składek ZUS będzie tutaj obowiązywała zasada ogólna. Kwota wynikająca z umowy zlecenie współmałżonka znajdzie się w kosztach uzyskania przychodów. Zaliczka na podatek dochodowy będzie obliczana i przekazywana do urzędu skarbowego na takich samych zasadach, jakie obowiązują inne osoby zatrudnione w tej formie. Tak samo będzie wyglądało rozliczanie składek ZUS od umowy zlecenie. Jeżeli chodzi o rozliczenie umowy o dzieło to nie ma obowiązku opłacania składek ZUS, ale należy naliczyć i odprowadzić zaliczki na podatek PIT. Składki będą naliczane, pobierane i odprowadzane od faktycznej kwoty wynagrodzenia określonego w zawartej umowie zlecenie/dzieło. Przy zatrudnieniu małżonka na umowę zlecenie należy jeszcze pamiętać, że musi ona nosić znamiona umowy sporadycznej. W przeciwnym wypadku ZUS uzna, że jest to regularna umowa o pracę i będą obowiązywały zasady opisane powyżej, czyli uznanie małżonka za osobę współpracującą.

Małżonek pełnomocnikiem w firmie

Kolejną funkcją jaką może pełnić małżonek jest to uzyskanie statusu pełnomocnika. Pełnomocnik w firmie pełni rolę przedstawiciela w załatwianiu spraw związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Nie ma przeciwwskazań, żeby pełnomocnikiem został małżonek. W takim przypadku należy udzielić małżonkowi pełnomocnictwa na piśmie lub dokonać zmian we wpisie do CEIDG wskazując informację na temat udzielonego pełnomocnictwa. Przedsiębiorca powinien również wskazać zakres udzielonego pełnomocnictwa:

• ogólne – najszerszy rodzaj pełnomocnictwa uprawniający do wykonywania czynności zwykłego zarządu,
• szczególne – udzielane najczęściej do załatwienia konkretnej sprawy.

Zaleca się dokonania wpisu pełnomocnika do CEIDG, wówczas taka informacja jest widoczna dla wszystkich zainteresowanych osób czy instytucji. Nie musimy wówczas posiadać i legitymować się dokumentem pełnomocnictwa w przypadku załatwiania spraw w imieniu przedsiębiorcy. Każdego pełnomocnika, w tym również małżonka, można odwołać w dowolnym momencie. Przy załatwianiu spraw podatkowych obowiązują sformalizowane druki:

Rodzaj pełnomocnictwa	Druk pełnomocnictwa	Odwołanie/zmiana pełnomocnictwa
Ogólne	PPO-1	OPO-1
Szczególne	PPS-1	OPS-1
Do doręczeń	PPD-1	OPD-1
Do podpisywania e-deklaracji	UPL-1	OPl-1
Do podpisywania deklaracji papierowych	UPL-1P	OPL-1P

Podsumowanie

W artykule opisane zostało, w jaki sposób można prowadzić działalność gospodarczą wspólnie z małżonkiem. Wiemy już, że nie ma przeciwwskazań, żeby nawiązać współpracę w ramach spółki cywilnej, jednak w tym przypadku kluczowe będzie właściwe przygotowanie umowy spółki, co nie zawsze będzie takie oczywiste. Możliwe jest również zawarcie umowy o pracę czy umowy zlecenie, jednak w tym pierwszym przypadku szczególną uwagę należy zwrócić na rozliczenie z punktu widzenia ZUS. Jeżeli chcemy scedować część obowiązków związanych z prowadzeniem firmy na małżonka, to można dać mu upoważnienie do załatwiania różnych spraw. Dzięki temu więcej czasu przedsiębiorca będzie mógł przeznaczyć na prowadzenie firmy. Czy wspólna działalność z małżonkiem jest dobrym pomysłem? Na to pytanie każdy powinien sobie odpowiedzieć sam. Jest na pewno sporo plusów, ale i minusów takiego rozwiązania. Wszystko zależy od tego jakie mamy oczekiwania i w jaki sposób ustalimy sobie reguły współpracy.