Łańcuch wartości jako metoda analizy strategicznej przedsiębiorstwa

Podział poszczególnych gałęzi na odrębne składniki pozwala bliżej przyjrzeć się podejmowanym czynnościom w firmie i wyróżnienie tych kluczowych dla jego funkcjonowania.

Czym jest łańcuch wartości Portera?

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej, zajrzyj do naszego artykułu o innych metodach analizy strategicznej.

Łańcuch wartości jest zbiorem procesów podejmowanych przed podmiot gospodarczy, aby wytworzyć, sprzedać i dostarczyć produkty do klienta. Koncepcja opiera się na postrzeganiu przedsiębiorstwa jako systemu i podlegających mu podsystemom. Z kolei „wartość” rozumiana jest jako suma pieniężna, którą konsumenci są w stanie przeznaczyć na produkowane przez firmę produkty lub usługi.

Porter podzielił działalność firmy na działania podstawowe i pomocnicze. Do działań podstawowych zaliczamy:

• logistyka wewnętrzna − przyjmowanie dostaw, przechowywanie i rozprowadzanie materiałów, surowców do odbiorców − sklepów, magazynów, fabryk itd.;
• logistyka zewnętrzna − obejmuje dystrybucję gotowych produktów i realizację zamówień;
• operacje − są to czynności przekształcające surowce w produkty;
• serwis − czyli działania naprawcze lub utrzymujące sprawność produktów po jego sprzedaży i dostarczeniu;
• marketing i sprzedaż − udzielanie informacji o produkcie, działania zachęcające i umożliwiające zakup.

Działania pomocnicze mają na celu ułatwienie wykonywania funkcji podstawowych. Są to:

• zaopatrzenie − nabywanie potrzebnych towarów i usług ze źródeł zewnętrznych;
• zarządzanie ludźmi − odnosi się do czynności związanych z rekrutacją, zatrudnieniem, szkoleniem, wynagradzaniem i zwalnianiem pracowników;
• technologia − sprzęt, maszyny, licencje na oprogramowanie, procesy, know-how;
• wewnętrzna struktura firmy − działania umożliwiające funkcjonowanie różnych działów np. księgowości, administracji, marketingu.

Na każdym z poszczególnych etapów procesów zachodzących w firmie powinniśmy zadać sobie pytania − czy dostarcza on wartości dodanej klientowi? Jeśli nie, to czy możliwe jest usunięcie go?

Jak dokonać analizy łańcucha wartości w Twoim przedsiębiorstwie?

Przed wykonaniem oceny poszczególnych elementów warto, abyś miał/-a na uwadze:

• misję i wartości firmy, ponieważ decydują one o zakresie podejmowanych przez nią czynności;
• specyfikę swojej branży, która rzutuje na znaczenie poszczególnych czynności.

1. Określ aktywności pomocnicze dla wszystkich działań podstawowych

Wartość przedsiębiorstwa opiera się na działaniach bezpośrednich, które z kolei są w dużej mierze zależne od prawidłowo przeprowadzonych działań pośrednich. Każdą z funkcji przeanalizuj pod kątem włożonej pracy w jej wykonanie, czasu i poniesionych kosztów.

2. Ustal, jakie kroki są wykonywane w ramach działań wspierających

Do każdego działania wspierającego zwróć uwagę na poddziałania, które muszą być wykonane.

3. Znajdź powiązania pomiędzy oboma rodzajami działań

Zidentyfikowanie zależności pomiędzy danymi procesami będziesz mógł/-a wykorzystać do zwiększenia swojej konkurencyjności na rynku lub wykrycia błędów. Np. rekrutowanie osób nieposiadających wystarczających kompetencji negatywnie wpłynie na działania operacyjne firmy.

4. Zastanów się, w jaki sposób możesz zwiększyć wartość produktów/usług

Twoim celem jest osiągnięcie korzyści przez Twojego klienta. Zatem, w jaki sposób poprzez poprawę albo zmianę procesów możesz tego dokonać?

Korzyści analizy łańcucha wartości

Przestudiowanie łańcucha wartości Portera podobnie jak inne metody analizy strategicznej, służy do zdiagnozowania istniejących problemów w przedsiębiorstwie, oceny jego mocnych i słabych stron. Są to niezwykle cenne informacje, dzięki którym będziesz w stanie wdrożyć nowe rozwiązania biznesowe usprawniające pracę. W zależności od rodzaju prowadzonej działalności, efekty analizy łańcucha wartości mogą się nieco różnić, aczkolwiek głównymi korzyściami mogą być:

• dopasowanie terminów dostaw do procesów produkcyjnych lub świadczenia określonych usług;
• zwiększenie potencjału firmy poprzez dywersyfikację oferowanego asortymentu;
• optymalizacja procesów − zwiększenie produkcji, lepsza efektywność, przy jednoczesnym zmniejszeniu wydatków i wysiłku włożonego w pracę;
• dobra organizacja poszczególnych działów ma wpływ na współpracę z pośrednikami − dostawcami, sprzedawcami itd. − co w efekcie skutkuje większymi zyskami;
• zwiększenie efektywności firmy pozwala utrzymać przewagę konkurencyjną na rynku;
• skoordynowanie rekrutacji i szkoleń nowych pracowników z procesem produkcji lub świadczenia usług.

Przykład analizy łańcucha wartości sklepu internetowego

Wraz z intensywnym rozwojem Internetu zauważalnie wzrósł udział na rynku branży e-commerce. Coraz częściej konsumenci preferują nabywanie dóbr i usług drogą elektroniczną, co umożliwiło rozkwit tego sektora. Wykonanie analizy łańcucha wartości Portera pomoże wskazać jak udoskonalić wybrany model biznesowy i poprawić wyniki sklepu.

Logistyka wewnętrzna

Wykorzystanie technologii w postaci oprogramowania ułatwi procesy związane z magazynowaniem i inwentaryzacją. Proces pakowania jest zwykle wykonywany ręcznie i nie może zostać w pełni zautomatyzowany, jednakże niektóre rozwiązania technologiczne mogą usprawnić tę pracę (automatyczne systemy wspomagające pakowanie zamówień, systemy zarządzania magazynem).

Logistyka zewnętrzna

W przypadku dystrybucji gotowych produktów, organizacji dostaw czy śledzenia można wykorzystać technologię GPS, tracking przesyłek, aby zapewnić ich sprawne dostarczenie. Innym rozwiązaniem może być outsourcing łańcucha dostaw, który polega na przekazaniu określonych działań logistycznych odrębnym podmiotom.

Operacje

Tutaj ponownie duże znaczenie odgrywać będzie udział technologii. Może ona wesprzeć procesy zachodzące w przedsiębiorstwie obejmujące realizację misji, wsparcie łańcuchu dostaw, komunikację itp.

Serwis

Prowadząc sklep internetowy, nie ma dużej potrzeby rozwijania tego aspektu, ponieważ w przypadku uszkodzeń któregoś z produktów klient może reklamować produkt. W takiej sytuacji firma po uwzględnieniu reklamacji powinna oddać środki pieniężne klientowi lub wysłać nowy, nienaruszony towar.

Marketing i sprzedaż

Można przyjąć, że będzie to najistotniejszy obszar, ponieważ w dużej mierze od jego efektywności zależą wyniki wybranej działalności. Ważną rolę odgrywa jakość obsługi klienta − komunikacja z nim powinna odbywać się różnymi kanałami i skupiać się na rzetelnym przekazywaniu informacji. Jeżeli zajmujesz się osobiście logistyką zewnętrzną, jesteś również odpowiedzialny za realizację i dostarczenie zamówień. Jest on ściśle połączony z technologią − sklep musi posiadać stronę internetową, która będzie pełnić funkcję promocyjną, a także umożliwi proces zakupowy.

Zaopatrzenie

Współpraca z dostawcami oraz zarządzanie łańcuchem dostaw mogą być wspierane przez odpowiednie oprogramowania i technologię.

Zarządzanie ludźmi

Prawidłowe funkcjonowanie wszystkich działań podstawowych jest oparte na pracy ludzi. Dlatego też dobór odpowiedniej kadry, szkolenie i zarządzanie nią mają wpływ na wszystkie procesy zachodzące w przedsiębiorstwie. Dodatkowo udogodnieniem są wykorzystywane systemy do rekrutacji, które pozwalają skutecznie i szybko selekcjonować kandydatów, co ponownie wskazuje na duże znaczenie technologii.

Technologia

Rozwój branży e-commerce opiera się na ciągłym powstawaniu różnych rozwiązań technologicznych, więc będzie to ważny czynnik kształtujący wszystkie procesy w firmie. Z tego względu powinniśmy skupić się na ciągłym doskonaleniu w tym obszarze.

Wewnętrzna struktura firmy

W zależności od wybranego modelu biznesowego struktura naszej działalności może być mniej lub bardziej rozbudowana (m.in. B2B, B2C, C2B, C2C). Będzie miało to wpływ na działania podstawowe, a w szczególności logistykę zewnętrzną i wewnętrzną oraz zakres działań operacyjnych.

Z powyższej analizy udało się wyróżnić zależności pomiędzy poszczególnymi działaniami podstawowymi i wspierającymi. W przypadku sklepu internetowego największy wpływ na uzyskanie wartości dodanej ma technologia, która obecna jest w każdym aspekcie funkcjonowania działalności oraz marketing i sprzedaż. Zatem usprawnianie właśnie tych obszarów może przynieść najwięcej korzyści.