Małgorzata Jagusiak 
Każda osoba, która podejmuje aktywność zawodową robi to z myślą, że będzie uzyskiwała z tego tytułu odpowiednie wynagrodzenie. Dodatkowo z założenia otrzymywane wynagrodzenie powinno zabezpieczać potrzeby życiowe każdej osoby. Pracodawcy ustalają wynagrodzenia na różnym poziomie, zależy to od wielu czynników, jednak muszą pamiętać, że określane przez nich kwoty nie mogą być niższe od limitów minimalnego wynagrodzenia za pracę. Nie każdy pracownik zdaje sobie jednak sprawę, że pracodawca może dokonywać potrąceń z tego wynagrodzenia i ten temat będzie przedmiotem dzisiejszej publikacji.
Pojęcie wynagrodzenia za pracę
Zagadnienia związane z zatrudnianiem pracowników na umowę o pracę i ich wynagradzaniem zostały uregulowane w ustawie Kodeks pracy. Zobaczmy więc, co Kodeks pracy pisze na temat wynagrodzenia, poniżej opisane zostały najważniejsze informacje.
Każdy pracownik wykonujący pracę ma prawo do wypłaty wynagrodzenia za świadczoną pracę
|
Pracownicy mają prawo do jednakowego wynagrodzenia za jednakową pracę
|
Pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia, które nie może być niższe, niż kwota minimalnego wynagrodzenia
|
Wynagrodzenie za pracę wypłacane jest w formie pieniężnej. Wypłata wynagrodzenia w innej formie jest możliwa, o ile przewidują to przepisy prawa pracy lub przepisy wewnętrzne obowiązujące u danego pracodawcy
|
Wynagrodzenie jest wypłacane na rachunek bankowy pracownika, chyba że przekaże dyspozycję o wypłatę w gotówce
|
Wysokość wynagrodzenia za pracę ustalana jest z pracownikiem w zawartej z nim umowie o pracę
|
W skład wynagrodzenia za pracę mogą wchodzić zarówno składniki stałe, jak i zmienne
|
Wypłaty wynagrodzenia dokonuje się co najmniej raz w miesiącu, w stałym i ustalonym z góry terminie. Wypłata wynagrodzenia z dołu jest dokonywana po ustaleniu jego pełnej wysokości, nie później jednak niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca
|
Ochrona wynagrodzenia za pracę polega na tym, że pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia ani przenieść tego prawa na inną osobę
|
Czym są potrącenia z wynagrodzenia za pracę?
Może się tak zdarzyć, że pracownik posiada zobowiązania, które z uwagi na upływ terminu wymagalności ich spłaty zostały objęte tytułem wykonawczym. Mogą wystąpić również inne okoliczności, w których wymagane będzie pomniejszenie wypłaty wynagrodzenia. Pracodawca nie ma tutaj żadnej dowolności co do dokonywania takich potrąceń, ponieważ wynika to wprost z Kodeksu pracy. Zobaczmy więc, o jakich potrąceniach jest tutaj mowa.
Sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych
|
Sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności
innych niż świadczenia alimentacyjne, przykładowo niespłacone raty kredytów
|
Zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi, przykładowo z tytułu podróży służbowej
|
Kary pieniężne przewidziane w przepisach, za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bhp, przeciwpożarowych i prawa pracy, przykładowo nieusprawiedliwiona nieobecność w pracy
|
Potrąceń dokonuje się w kolejności opisanej powyżej, jeżeli dojdzie do zbiegu różnych tytułów
|
Katalog potrąceń jest katalogiem zamkniętym
|
Istnieje też kategoria potrąceń dobrowolnych, które mogą być dokonywane tylko na wniosek i za zgodą pracownika, znajdą się tutaj m.in.:
- pakiet medyczny,
- karnety na zajęcia sportowe,
- spłata pożyczki udzielonej przez firmę.
Należy jednak pamiętać, że pierwsze w kolejności są potrącenia obowiązkowe, wynikające z Kodeksu pracy.
Potrącenia z wynagrodzeń od umów cywilnoprawnych
W celu ustalenia, czy przy zatrudnieniu na umowę cywilnoprawną dojdzie również do potrącenia z wynagrodzenia musimy odwołać się do ustawy Kodeks cywilny, który reguluje kwestię zawierania takich umów.
Przepisy Kodeksu pracy dotyczące potrąceń stosuje się odpowiednio do wszystkich świadczeń powtarzających się, których celem jest zapewnienie utrzymania lub stanowiących jedyne źródło dochodu dłużnika będącego osobą fizyczną
|
Oznacza to, że jeżeli zostaną spełnione przesłanki opisane powyżej, to zleceniobiorca ma prawo do kwoty wolnej od potrąceń. W innych przypadkach potrąceniu podlega cała kwota otrzymanego wynagrodzenia
|
Zapis w Kodeksie cywilny nie jest zbyt ostry, dlatego też często rodzą się problemy z właściwą jego interpretacją. Brak jest zdefiniowania takich pojęć jak: “świadczenie powtarzające się”, “zapewnienie utrzymania” czy “jedynie źródło dochodu”. Poniżej opiszemy, w jaki sposób te pojęcia mogą być interpretowane w praktyce.
| Świadczenie powtarzające się
Przyjęło się, że najczęściej będzie to stała współpraca co nie oznacza, że wypłata wynagrodzenia odbywa się cyklicznie, może być nieregularna. Ważne jest, żeby taka umowa była powtarzalna a nie jednorazowa |
| Zapewnienie utrzymania
Co do zasady będzie to kwota, która zleceniobiorca otrzyma z tytułu zawarcia umowy. Niektórzy uważają, że będzie to kwota minimalnego wynagrodzenia lub minimalna stawka godzinowa. Na dużym poziomie ogólności powinna to być kwota, która zapewnia egzystencję na minimalnym poziomie |
| Jedyne źródło dochodu
Jest fakultatywne, ponieważ ustawodawca tak skonstruował przepis, że wynagrodzenie ma zapewniać utrzymanie lub jest jedynym źródłem dochodu |
Nie mniej jednak kwestie związane z potrąceniami z wynagrodzenia od umów cywilnoprawnych mogą stanowić problem dla pracodawcy, który stoi przed dylematem – przekazać całą kwotę wynagrodzenia za zlecenie czy uwzględnić kwotę wolną od potrąceń. W przypadku wątpliwości można wystąpić z zapytaniem do Państwowej Inspekcji Pracy (PIP), która powinna pomóc rozwiać ewentualne wątpliwości.
Potrącenia z wynagrodzenia – podsumowanie
Za wykonywaną pracę każdemu pracownikowi, bez względu na formę zatrudnienia należy się wynagrodzenie, najczęściej w postaci finansowej. Wypłaty wynagrodzenia nie można się zrzec, ale w niektórych przypadkach może dojść do potrąceń i wypłaty mniejszej kwoty. Pracodawca nie ma tutaj wolnej ręki, potrącenia są dokonywane tylko w ściśle określonych przypadkach, które zostały zapisane w przepisach. Najczęściej będą to obciążenia wynikające z komorniczych tytułów wykonawczych, tzw. zajęcia komornicze, chociaż przewidziane są również potrącenia z tytułu kar nakładanych na pracownika przez pracodawcę w ściśle określonych okolicznościach. Katalog potrąceń z wynagrodzeń jest zamknięty a to oznacza, że pracodawca nie ma możliwości stosowania innej kategorii potrąceń, poza tymi wymienionymi w Kodeksie pracy, każde inne potrącenie może być dokonane jedynie za zgodą pracownika.
Katarzyna Marciniak
Dorota Łesak
Justyna Czerwińska
