Blog ifirma.pl

Rozliczenia z ZUS – co warto wiedzieć

|
|
13 minut czytania
Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) jest państwową jednostką organizacyjną posiadającą osobowość prawną, zajmującą się gromadzeniem składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne obywateli oraz dystrybucją świadczeń (np. emerytur, rent, zasiłków chorobowych lub macierzyńskich) w wysokości i na zasadach ustalonych w przepisach powszechnie obowiązujących.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) jest państwową jednostką organizacyjną posiadającą osobowość prawną, zajmującą się gromadzeniem składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne obywateli oraz dystrybucją świadczeń (np. emerytur, rent, zasiłków chorobowych lub macierzyńskich) w wysokości i na zasadach ustalonych w przepisach powszechnie obowiązujących. W poniższym artykule zostaną podane najważniejsze informacje dotyczące rozliczenia oraz składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne pracownika, osoby prowadzącej działalność i osoby współpracującej przy prowadzeniu działalności gospodarczej wobec ZUS.

I. Rozliczenia pracownika wobec ZUS

1. Zgłoszenie pracownika do ubezpieczeń

Zgłoszenia do ubezpieczeń pracownika, którego zatrudniamy na podstawie umowy o pracę, dokonujemy na formularzu ZUS ZUA. Na tym samym formularzu dokonujemy zgłoszenia, jeżeli zatrudniamy zleceniobiorcę na podstawie umowy zlecenia, jeżeli ta osoba będzie zgłoszona do wszystkich ubezpieczeń (z chorobową lub bez – bo jest ona dobrowolna, w takim przypadku). Jeżeli będzie tylko składka zdrowotna z umowy zlecenia, to zgłoszenia dokonujemy na formularzu ZUS ZZA. Pracodawca ma obowiązek zgłosić zatrudnioną osobę do ZUS w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia, czyli od daty zatrudnienia.

2. Składki ZUS za pracownika

Za pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę opłacamy wszystkie składki:
  • społeczne: emerytalną, rentową, chorobową i wypadkową,
  • zdrowotne,
  • Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Składkę na Fundusz Pracy opłacamy wówczas, gdy wynagrodzenie brutto pracownika w danym miesiącu przekroczy kwotę ustawowego wynagrodzenia minimalnego. W 2014 r. jest to 1680,00 zł, a dla pracownika w pierwszym roku pracy wynagrodzenie to wynosi 1344,00 zł, tj.80% z kwoty 1680,00 zł. Jeżeli pracownik osiąga dochody brutto z różnych tytułów, to dochody z tych tytułów sumuje się i tę sumę porównuje się z kwotą minimalnego wynagrodzenia.

3. Comiesięczne rozliczanie pracownika wobec ZUS

Oprócz zgłoszenia pracownika do ubezpieczeń, musimy co miesiąc obliczyć, potrącić i rozliczyć za niego składki i wpłacić do ZUS na odpowiednie konto. Należy również przesłać do ZUS odpowiednią deklarację rozliczeniową wraz z imiennymi raportami miesięcznymi. Wszystko to należy wykonać w terminie do 15 dnia następnego miesiąca za miesiąc poprzedni. Pracownika rozliczamy na deklaracji ZUS DRA. W deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA płatnik składek rozlicza składki oraz wypłacone w danym miesiącu świadczenia podlegające rozliczeniu w ciężar składek na ubezpieczenia społeczne. Oraz raportach miesięcznych: – Raport ZUS RCA – jest miesięcznym raportem, w którym podaje się odprowadzone składki na ubezpieczenia społeczne pracownika albo zleceniobiorcy (jak opłaca wszystkie składki) za dany miesiąc. – Raport ZUS RZA – jest miesięcznym raportem, w którym podaje się odprowadzoną składkę na ubezpieczenie zdrowotne zleceniobiorcy za dany miesiąc. Jeżeli pracownik jest np. na zwolnieniu lekarskim, czyli ma przerwę w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne, to płatnik składek musi złożyć oprócz deklaracji ZUS DRA i raportu ZUS RCA również raport ZUS RSA. – Raport ZUS RSA – jest raportem miesięcznym, w którym wykazuje się okres przerwy w opłacaniu składek oraz wypłaconych świadczeniach. Sporządza się go w celu :
  • przekazania informacji o wypłaconych świadczeniach np. wynagrodzeniu chorobowym, zasiłku chorobowym, opiekuńczym, macierzyńskim,
  • i o przerwach w opłacaniu składek np. urlopie bezpłatnym, nieobecności usprawiedliwionej.
Podaje się w nim okres od kiedy do kiedy było wypłacane np. wynagrodzenie chorobowe, liczbę dni, wypłaconą kwotę oraz kod świadczenia przerwy.

Podstawowe kody świadczenia przerwy to:

331 – wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy z powodu choroby, finansowane ze środków pracodawcy, czyli wynagrodzenie chorobowe wypłacone przez pracodawcę, do 33 dnia świadczenia przerwy (od 14 dnia w przypadku osób po 50 roku życia). 313 – zasiłek chorobowy wypłacany przez ZUS od 34 dnia choroby (od 15 dnia w przypadku osób po 50 roku życia). 151 – okres usprawiedliwionej nieobecności w pracy, bez prawa do wynagrodzenia lub zasiłku. 111 – urlop bezpłatny. Płatnik składek składa osobiście lub przesyła (pocztą lub elektronicznie) do ZUS, w tym samym terminie deklarację rozliczeniową ZUS DRA wraz z dołączonymi do niej imiennymi raportami miesięcznymi oraz opłaca składki za dany miesiąc nie później niż do 15 dnia następnego miesiąca za miesiąc poprzedni. Ważne! Dokumenty w formie elektronicznej należy składać w przypadku płatników rozliczających składki za więcej niż 5 ubezpieczonych. Dokumenty ubezpieczeniowe w formie papierowej mogą być składane w terenowych jednostkach organizacyjnych ZUS albo przesyłane pocztą do właściwej, ze względu na siedzibę płatnika składek, terenowej jednostki organizacyjnej ZUS.

4. Zgłoszenie do ubezpieczenia członka rodziny

Zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego członka rodziny dokonujemy na formularzu ZUS ZCNA. Formularz ten służy do zgłoszenia danych o członkach rodziny dla celów ubezpieczenia zdrowotnego, czyli stosujemy go, gdy chcemy zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego członka rodziny, np. dziecko (własne lub przysposobione) oraz małżonka czy też wstępnych pozostających z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym. Służy on też do zgłaszania utraty uprawnień do ubezpieczenia zdrowotnego przez członka rodziny zgłoszonego wcześniej do ubezpieczenia, czyli wyrejestrowania z tego ubezpieczenia. Na druku tym dokonuje się też zmiany czy korekty danych dotyczących członka rodziny zgłoszonego na tym druku do ubezpieczenia zdrowotnego.

5. Zgłoszenie korekty lub zmiany

Zmiany lub korekty dokonujemy na formularzach ZUS ZIUA lub ZUS ZUA. ZUS ZIUA – jest to formularz, który stosujemy w przypadku, gdy zmianie lub korekcie ulegną dane identyfikacyjne ubezpieczonego zgłoszonego wcześniej na formularzu ZUS ZUA albo ZUS ZZA ( część III ZUS ZUA lub ZUS ZZA ) czyli np.: seria i numer dowodu osobistego lub paszportu, nazwisko. ZUS ZUA – to formularz, który stosujemy nie tylko w przypadku zgłoszenia pracownika do ubezpieczenia, ale też w przypadku konieczności zgłoszenia jakieś zmiany czy korekty danych osoby ubezpieczonej np. zmiana adresu czy zmiana NFZ. Formularze te składamy w terminie 7 dni od zaistnienia zmian.

6. Wyrejestrowanie pracownika z ubezpieczeń

Wyrejestrowania pracownika z ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego dokonujemy składając do ZUS formularz ZUS ZWUA. Jako datę wyrejestrowania z ubezpieczeń należy podać dzień następujący po dniu rozwiązania stosunku pracy. Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych nie nakłada obowiązku umieszczania podpisu osoby ubezpieczonej na tym formularzu. Pracownika należy wyrejestrować w terminie 7 dni.

7. Zwolnienia z opłacania FP i FGŚP

a) Od 1 stycznia 2009 pracodawca nie opłaca składek na Fundusz Pracy i FGŚP za zatrudnionych pracowników powracających z urlopu macierzyńskiego lub urlopu wychowawczego w okresie 36 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po powrocie do pracy. b) Od 1 lipca 2009 roku nie pobiera się ze składek na FP i FGŚP:
  • przez 12 miesięcy od osób w wieku co najmniej 50 lat, zatrudnionych po 30 czerwca 2009 roku , które przez 30 dni poprzedzające zatrudnienie pozostawały w rejestrze bezrobotnych PUP;
  • bezterminowo od osób które ukończyły wiek 55 lat ( kobiety) i 60 lat ( mężczyźni ). Dotyczy to zarówno pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę , o pracę nakładczą, agencyjną czy umowę zlecenie, a także osób, które prowadzą działalność gospodarczą.
  • Od 1 stycznia 2010 roku zostały wprowadzone zmiany: dla osób powracających z dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Okres zwolnienia to 36 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca, po którym nastąpił powrót do pracy.
c) Pracodawca nie musi opłacać składki na FGŚP za zatrudnionych członków rodziny. Dotyczy to: – dzieci (własnych,drugiego małżonka i przysposobionych), – małżonka pracodawcy, – rodziców,macochy i ojczyma oraz osób przysposabiających, a także rodzeństwa, wnuków, dziadków, zięciów, synowych, bratowych, szwagierek i szwagrów oraz osób wykonujących pracę zarobkową w gospodarstwie domowym.
Ważne!
Nie podlegają obowiązkowi opłacania składek na FP firmy zatrudniające pracowników tylko na podstawie umowy zlecenie. Nie dotyczy zleceniodawców będących jednostkami organizacyjnymi (np. spółek cywilnych). Czyli składki na ten Fundusz opłaca pracodawca, który zatrudnia chociaż jednego pracownika na podstawie umowy o pracę. Natomiast, jeśli zatrudnia tylko zleceniobiorców na podstawie umowy zlecenia, to wtedy nie ma obowiązku za nich opłacać tej składki niezależnie od wysokości wynagrodzenia.

II. Rozliczenia wobec ZUS osoby prowadzącej działalność gospodarczą

1. Zgłoszenie do ubezpieczeń osoby prowadzącej działalność gospodarczą

Tak, jak w przypadku pracownika, osoba prowadząca działalność dokonuje zgłoszenia na formularzu ZUS ZUA. Dokonuje zgłoszenia na tym formularzu jeśli zgłasza się do wszystkich składek społecznych (tylko chorobowa jest dobrowolna) i składki zdrowotnej. Natomiast, jeżeli zgłasza się tylko do ubezpieczenia zdrowotnego (np. jest dodatkowo zatrudniona na umowę o pracę na co najmniej najniższą krajową lub pobiera emeryturę), to dokonuje zgłoszenia na ZUS ZZA. Zgłasza się w ciągu 7 dniu od rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej. Takie same zasady obowiązują w przypadku osoby współpracującej przy prowadzeniu działalności.

2. Składki ZUS za osobę prowadząca działalność

Osoba prowadzącą działalność gospodarczą opłaca obowiązkowo składki na ubezpieczenia społeczne: emerytalną, rentową, wypadkową. Składka chorobowa jest dobrowolna. Opłacając składkę na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, osoba prowadząca działalność gospodarczą, może mieć prawo do zasiłku chorobowego wypłacanego przez ZUS, o ile zdecyduje się właśnie na opłacanie tej składki. Nie opłacając tej składki, przedsiębiorca takiego zasiłku nie dostanie. Objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, następuje od dnia wskazanego w dokumencie ZUS ZUA, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego, rentowych, wypadkowego i chorobowego nastąpi w ciągu siedmiu dni od daty powstania obowiązku opłacania składek (czyli np. od dnia założenia firmy). Gdy ZUS ZUA zostanie złożone po obowiązującym terminie, objęcie ubezpieczeniem nastąpi od daty złożenia dokumentu do ZUS. Przystąpienie do ubezpieczenia chorobowego nie oznacza, że od razu ma się prawo do zasiłku za czas choroby. Prawo do otrzymania zasiłku nabywa się dopiero po 90 dniach nieprzerwanego podlegania ubezpieczeniu. Przez „nieprzerwane podleganie ubezpieczeniu” rozumiemy terminowe opłacanie składki. Składka na ubezpieczenie chorobowe musi być zawsze opłacana w terminie określonym dla danego płatnika, czyli do 10 lub 15 dnia następnego miesiąca. Przedsiębiorca opłaca obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne, dające prawo do korzystania z bezpłatnego leczenia w placówkach podstawowej opieki zdrowotnej, w szpitalach a także w ambulatoriach opieki specjalistycznej. Opłaca też składkę na Fundusz pracy. Składkę na FP opłaca się za okres trwania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnych i rentowych i nalicza się ją od kwot stanowiących podstawę wymiaru tych składek. Jeżeli pracodawca opłaca składki preferencyjne, to nie płaci składki na Fundusz Pracy.
Przedsiębiorcy mogą opłacać pełny ZUS albo preferencyjny.
Preferencyjne zasady płacenia składek, dotyczą jedynie osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych, które:
  • rozpoczęły wykonywanie działalności gospodarczej nie wcześniej niż 25 sierpnia 2005r.,
  • w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej nie prowadziły pozarolniczej działalności,
  • nie wykonują działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.
Składki na ZUS preferencyjny przedsiębiorca opłaca przez pełne 24 miesiące prowadzenia działalności np. rozpoczęcie prowadzenia działalności – 12 maja 2012 r. – pełne 24 miesiące liczymy od czerwca 2012 r. ponieważ jest to dopiero pierwszy pełny miesiąc. Zatem pełny ZUS opłacamy już za czerwiec 2014 r. Jeżeli w trakcie trwania ZUS preferencyjnego zawiesimy działalność, wliczamy miesiące zawieszenia do tych 24. Osoba współpracująca przy prowadzeniu działalności, opłaca takie same składki, jak osoba prowadząca działalność. Z tym, że w przypadku osób współpracujących przy prowadzeniu działalności gospodarczej nie można korzystać z ZUS preferencyjnego. Taka osoba opłaca od razu składki od pełnego ZUS.
Ważne!
Jeżeli przedsiębiorca oprócz prowadzenia działalności jest jeszcze dodatkowo zatrudniony na umowę o pracę czy umowę zlecenie albo jest studentem lub posiada rentę czy emeryturę, to w zależności od tego, opłaca on następujące składki:

Umowa o pracę + działalność gospodarcza

– Umowa o pracę jest zawarta na przynajmniej minimalne wynagrodzenie (w 2014 r. -1680,00zł, bez względu na wysokość etatu), wówczas składki na ubezpieczenie społeczne, FP i FGŚP są opłacane obowiązkowo tylko z tytułu umowy o pracę. A składka na ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana obowiązkowo z obu tytułów. Jednocześnie pracodawca może podlegać dobrowolnie, na swój wniosek, ubezpieczeniu społecznemu (ale bez składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe) z tytułu prowadzonej działalności. – Umowa o pracę jest zawarta na mniej niż kwotę minimalnego wynagrodzenia (w 2014 r. -1680,00 zł, bez względu na wysokość etatu), wówczas składki na ubezpieczenie społeczne należy opłacać zarówno z umowy o pracę, jak i z działalności gospodarczej. Z tym, że z działalności gospodarczej składka chorobowa jest dobrowolna. Natomiast składka na ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana z obu tytułów. Takie same zasady obowiązują w przypadku osoby współpracującej, w takim przypadku.

Przedsiębiorca z ustalonym prawem do emerytury

– Emeryt prowadzący działalność gospodarczą, z działalności gospodarczej podlega obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu. Ale może podlegać dobrowolnie obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu, nie może jednak podlegać ubezpieczeniu chorobowemu. Tak samo będzie z osobą współpracującą.

Przedsiębiorca z ustalonym prawem do renty z tytułu niezdolności do pracy

– Rencista taki podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu (tylko chorobowa jest dobrowolna ) i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Inaczej natomiast będzie w przypadku osoby współpracującej, jeśli taka osoba będzie miała ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, to jako osoba współpracująca opłaca tylko składkę zdrowotną.

Przedsiębiorca + umowa zlecenie

– Przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą i jednocześnie mający umowę zlecenie nie związaną z wykonywaną działalnością, opłaca następujące składki: Jeżeli umowa zlecenie jest na kwotę co najmniej równą lub wyższą podstawie z działalności gospodarczej, to opłaca on składki społeczne (tylko chorobowa jest dobrowolna ) i składkę zdrowotną od tego tytułu, który był wcześniej. Oczywiście, dobrowolnie na swój wniosek można sobie te tytuły zamienić. Np: umowa zlecenie jest na kwotę 2.500,00 zł brutto, ale wcześniej była działalność gospodarcza – ZUS pełny – podstawa – 2 247,60 zł. W tym przypadku z działalności należy opłacić wszystkie składki społeczne (chorobowa dobrowolna) i składkę zdrowotną. A z umowy zlecenia tylko składkę zdrowotną. Można sobie zamienić te tytuły i z działalności opłacać tylko składkę zdrowotną a z umowy zlecenia wszystkie. Natomiast, jak będzie to umowa zlecenie, na kwotę mniejszą niż podstawa z działalności gospodarczej, to w takim przypadku opłacamy składki z jednej i drugiej umowy. Np.: umowa zlecenie na 250,00 zł brutto a z działalności podstawa 504,00 zł ( ZUS preferencyjny ). W przypadku osoby współpracującej, jeżeli będzie miała też umowę zlecenie, to opłaca wszystkie składki tylko z jednego tytułu – z pierwszego, np. jako osoba współpracująca a ze zlecenia tylko składkę zdrowotną. Może sobie na własną prośbę te tytuły zamienić.

Przedsiębiorca – student do 26 roku życia

Student, który nie ma ukończonych 26 lat, zakładając działalność gospodarczą zobowiązany jest do opłacania składek społecznych (tylko chorobowa jest dobrowolna) i składki na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. To samo będzie, jeśli student będzie osobą współpracującą przy prowadzeniu działalności.

3. Miesięczne rozliczanie osoby prowadzącej działalność wobec ZUS.

Osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą składa do ZUS deklarację ZUS DRA do 10 dnia następnego miesiąca za miesiąc poprzedni. Deklarację taką składa za pierwszy pełny miesiąc a później jak będą jakieś zmiany np. zostanie zatrudniony pracownik. Do 10 opłaca też składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Jeżeli płatnik składek zatrudni pracownika albo osobę współpracującą przy prowadzeniu działalności, to wtedy oprócz deklaracji DRA składa jeszcze raport RCA czy RZA, w zależności od tego jakie będą opłacane składki za taką osobę. A jeżeli będzie przerwa w opłacaniu składek składa RSA. Deklaracje, wraz z raportami, składamy wtedy co miesiąc do ZUS, do 15 dnia miesiąca za miesiąc poprzedni. Do 15 opłacamy również składki za te osoby.

4. Zgłoszenie do ubezpieczenia członka rodziny osoby prowadzącej działalność

Tak, jak w przypadku pracownika, zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego członka rodzin y dokonujemy na formularzu ZUS ZCNA. Dokonujemy na nim też wyrejestrowania, zmiany czy korekty z ubezpieczenia zdrowotnego członka rodziny, zgłoszonego wcześniej do ubezpieczenia.

5. Zgłoszenie korekty lub zmiany

Zmiany lub korekty dokonujemy na formularzach ZUS ZIUA lub ZUS ZUA, czyli na tych samych co w przypadku pracownika.

6. Wyrejestrowanie z ubezpieczeń

Wyrejestrowania osoby prowadzącej działalność (i współpracującej przy prowadzeniu działalności) z ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego dokonujemy składając do ZUS formularz ZUS ZWUA, jak w przypadku pracowników.

7. Zwolnienia z opłacania FP w przypadku osób prowadzących działalność

W 2009 roku zostały wprowadzone zwolnienia podmiotowe w zakresie składek na Fundusz Pracy i zwolnieniem tym są też objęte osoby, które prowadzą działalność gospodarczą. Bezterminowo jest to kobieta, która ukończyła wiek 55 lat i mężczyzna wiek 60 lat. Dotyczy to również osób, które współpracują przy prowadzeniu działalności. Małgorzata Michalak

Cała firma
w jednym miejscu?

Z Biurem Rachunkowym i aplikacją IFIRMA masz wszystko pod kontrolą i w jednym narzędziu!

  • Osobista księgowa
  • Fakturowanie
  • Dokumenty
  • Rozliczenia
  • E-commerce
  • Raporty
już od 149zł/mies.
Zleć księgowość
Dodaj komentarz

Zachęcamy do komentowania naszych artykułów. Wyraź swoje zdanie i włącz się w dyskusje z innymi czytelnikami. Na indywidualne pytania (z zakresu podatków i księgowości) użytkowników ifirma.pl odpowiadamy przez e-mail, czat lub telefon – skontaktuj się z nami.

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Administratorem Twoich danych osobowych jest IFIRMA S.A. z siedzibą we Wrocławiu. Dodając komentarz na blogu, przekazujesz nam swoje dane: imię i nazwisko, adres e-mail oraz treść komentarza. W systemie odnotowywany jest także adres IP, z wykorzystaniem którego dodałeś komentarz. Dane zostają zapisane w bazie systemu WordPress. Twoje dane są przetwarzane na podstawie Twojej zgody, wynikającej z dodania komentarza. Dane są przetwarzane w celu opublikowania komentarza na blogu, jak również w celu obrony lub dochodzenia roszczeń. Dane w bazie systemu WordPress są w niej przechowywane przez okres funkcjonowania bloga. O szczegółach przetwarzania danych przez IFIRMA S.A dowiesz się ze strony polityki prywatności serwisu ifirma.pl.

Biuro rachunkowe - ifirma.pl

Mobilnie. Wszędzie

Z ifirma.pl masz księgowość w swoim telefonie. Wysyłaj dokumenty, sprawdzaj salda i terminy online, gdziekolwiek jesteś. Aplikację znajdziesz na najpopularniejszych platformach.

Mobilnie