Zgodnie z przepisem art. 908 Kodeksu cywilnego:
Umowa o dożywocie należy do stosunków prawnych o charakterze trwałym, odpłatnych i wzajemnych zawieranych między żyjącymi.
Umowa dożywocia pełni funkcje społeczne, w tym przede wszystkim:
Stronami umowy dożywocia są:
Dożywocie może być ustanowione na rzecz kilku osób. Prawo dożywocia ustanowione na rzecz kilku osób ulega w razie śmierci jednej z tych osób odpowiedniemu zmniejszeniu.
Ustanowienie dożywocia na korzyść osoby niezwiązanej stosunkiem bliskości ze zbywcą nie jest dopuszczalne. Ustanowienie dożywocia może nastąpić jedynie na rzecz osoby fizycznej, którą mogą być zbywca nieruchomości albo zbywca i osoba lub osoby mu bliskie, albo tylko osoba lub osoby bliskie.
Przedmiotem zbycia w umowie dożywocia może być każda nieruchomość, a zatem może to być grunt lub też budynek trwale z gruntem związany lub część budynku, a także udział we współwłasności nieruchomości.
WAŻNE – umowa o dożywocie z uwagi na zobowiązanie zbywcy do przeniesienia własności nieruchomości musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 września 2021 r., sygn. akt I CSKP 140/21
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2020 r., sygn. akt II CSK 57/19
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 20 września 2022 r., sygn. akt II AKa 262/21
WAŻNE– prawo dożywocia jest niezbywalne.
Zgodnie z przepisem art. 910 Kodeksu cywilnego:
Tym samym nowy właściciel zobowiązany jest do takich samych świadczeń na rzecz dożywotnika, co poprzedni właściciel, skoro nawet ujawnienie dożywocia w księdze nie jest warunkiem ochrony dożywotnika.
WAŻNE – każdoczesny właściciel nieruchomości ponosi odpowiedzialność za wykonywanie umowy dożywocia.
A jeśli chcesz wiedzieć czym jest zasiedzenie nieruchomości, to przejdź do tego artykułu.
Przepis art. 913 Kodeksu cywilnego odnosi się do możliwości zmiany treści umowy oraz jej rozwiązania.
Jeżeli z jakichkolwiek powodów wytworzą się między dożywotnikiem a zobowiązanym takie stosunki, że nie można wymagać od stron, żeby pozostawały nadal w bezpośredniej ze sobą styczności, sąd na żądanie jednej z nich zamieni wszystkie lub niektóre uprawnienia objęte treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tych uprawnień [por. art. 913 § 1 Kodeksu cywilnego].
Z kolei w wyjątkowych wypadkach sąd może na żądanie zobowiązanego lub dożywotnika (jeżeli dożywotnik jest zbywcą nieruchomości) rozwiązać umowę o dożywocie.
WAŻNE – podmiotami uprawnionymi do wystąpienia z roszczeniem są strony stosunku dożywocia.
Wysokość renty powinna odpowiadać rynkowej wartości świadczeń, które zastępuje. Jeżeli zamianie na rentę ulega tylko część uprawnień, powinny być one dokładnie określone w sentencji orzeczenia. Samo niewywiązywanie się nabywcy nieruchomości z obowiązku świadczenia na rzecz dożywotnika nie stanowi podstawy do zamiany dożywocia na rentę.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 7 marca 2019 r., sygn. akt I ACa 601/18:
Uprawnienie do żądania rozwiązania umowy przysługuje zarówno zobowiązanemu z umowy, jak i dożywotnikowi, jednak tylko takiemu, który był zbywcą nieruchomości.
Skutkiem rozwiązania umowy dożywocia jest przejście własności nieruchomości na zbywcę z jednoczesnym wygaśnięciem prawa dożywocia. Warto również zapamiętać, że zobowiązany z umowy dożywocia po jego wygaśnięciu na skutek rozwiązania umowy może od zbywcy dochodzić zwrotu nakładów poczynionych na nieruchomość w czasie, kiedy był jej właścicielem. Tym samym wszelkie nakłady, które zostały poczynione mogą zostać zwrócone.
W wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 17 listopada 2016 r., sygn. akt I ACa 541/16 wskazano, że:
Jeżeli zobowiązany z tytułu umowy o dożywocie zbył otrzymaną nieruchomość, dożywotnik może żądać zamiany prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tego prawa [por. Art. 914 Kodeksu cywilnego].
Dożywotnik po rozwiązaniu umowy dożywocia nie może żądać zaległych świadczeń z tej umowy. Jeśli dożywotnik podejmie decyzję o rozwiązaniu umowy, wtedy, po jej rozwiązaniu nie może żądać świadczeń zaległych odpowiadających wartości uprawnień określonych zgodnie z treścią umowy dożywocia [tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie – I Wydział Cywilny z dnia 3 lutego 2021 r., sygn. akt I ACa 584/18].
Zawarcie umowy dożywocia może doprowadzić do sytuacji, w której dożywotnik okaże się niewypłacalny i nie będzie w stanie wywiązać się z własnych zobowiązań wobec osoby, względem której ciąży na nim ustawowy obowiązek alimentacyjny.
Zgodnie z przepisem art. 916 Kodeksu cywilnego:
Uprawnionym do wystąpienia z żądaniem uznania umowy dożywocia za bezskuteczną na podstawie jest wyłącznie osoba, względem której ciąży na dożywotniku ustawowy obowiązek alimentacyjny. Z kręgu uprawnionych wyłączone są osoby, które mają prawo do alimentów od dożywotnika z innych tytułów, na przykład z tytułu umowy, lub też mają prawo do świadczeń o funkcji alimentacyjnej, jednakże niebędących alimentami, na przykład uprawnienie dziadków spadkodawcy do żądania od spadkobiercy nieobciążonego ustawowym obowiązkiem alimentacyjnym dostarczania środków utrzymania.
Podstawową przesłanką wystąpienia z żądaniem uznania bezskuteczności umowy dożywocia na podstawie jest niewypłacalność dłużnika.
WAŻNE – uprawniony może żądać uznania umowy dożywocia za bezskuteczną bez względu na to, czy obowiązek alimentacyjny powstał przed czy po jej zawarciu.
Dzień zawarcia umowy o dożywocie wyznacza początek pięcioletniego terminu do zgłoszenia roszczenia.
Cechą charakterystyczną i podstawowym postanowieniem umowy dożywocia jest zobowiązanie się nabywcy do zapewnienia zbywcy dożywotniego utrzymania w zamian za przeniesienie na jego rzecz własności nieruchomości. Aby można było mówić o umowie dożywocia, to w umowie musi być zawarte postanowienie, z którego wynika wprost zobowiązanie nabywcy do zapewnienia zbywcy dożywotniego utrzymania w zamian za przeniesienie własności nieruchomości. Tym samym po stronie nabywcy zatem powstaje wówczas obowiązek dożywotniego utrzymania zbywcy. Chcesz sprzedać nieruchomość i zastanawiasz się jak rozliczyć podatek? W tym artykule odpowiadamy na to pytanie.
Zastanawiasz się jak obliczać wyższe zaliczki na podatek pracownika zatrudnionego w trakcie roku? W dzisiejszym…
Pojęcie dopłaty zazwyczaj kojarzy się z dofinansowaniem, dokapitalizowaniem jakichś zasobów. Czym są dopłaty w spółce…
Każdy pracodawca będzie miał obowiązek wprowadzenia systemu płac zapewniającego równe wynagrodzenie za taką samą pracę…
Branding emocjonalny to strategia marketingowa, która skupia się na budowaniu głębokich, osobistych i emocjonalnych więzi…
Jak podaje resort rządowy, pomimo stabilizacji na europejskim i światowym rynku energii, skutki kryzysu energetycznego…
Zastanawiasz się kiedy druk jest traktowany jako towar a kiedy jako usługa? W dzisiejszym artykule…