Prowadzenie działalności gospodarczej nie ogranicza przedsiębiorcy tylko do wykonywania pracy w swojej firmie. Właściciele własnego biznesu mają nieograniczone możliwości do podejmowania różnego rodzaju aktywności zawodowych w zależności od posiadanych predyspozycji, a przede wszystkim chęci. Przedsiębiorca może być właścicielem firmy, pracownikiem w korporacji i zatrudniać się na umowy zlecenie lub o dzieło. Skupimy się na dwóch ostatnich i odpowiemy na pytanie: rachunek czy faktura – który dokument powinien pracujący w ten sposób przedsiębiorca?
- Umowa zlecenie a umowa o dzieło
- Kiedy przedsiębiorca wystawia rachunek do umowy?
- Kiedy przedsiębiorca wystawia fakturę do umowy?
Rachunek czy faktura – omówione zagadnienia:
Umowa zlecenie a umowa o dzieło
Te dwie formy umów cywilnoprawnych są najbardziej powszechne w obszarze zatrudniania pracowników. Problematyka zawierania umów cywilnoprawnych jest dość obszerna i często wzbudza kontrowersje. Zdarza się, że ZUS kwestionuje formę zawarcia umowy zlecenia, która w jego ocenie nosi znamiona umowy o pracę, dlatego tak ważne jest właściwe sformułowanie treści umowy, aby nie budziły wątpliwości. Nie powinny znaleźć się w umowie cywilnoprawnej treści typu:
- stałe godziny pracy,
- ustalenie podległości służbowej,
- obowiązkowe świadczenie pracy tylko przez zleceniobiorcę.
Umowa zlecenie jest to umowa, na mocy której przyjmujący zlecenie – zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonywania określonych czynności dla dającego zlecenie – zleceniodawcy. Zleceniobiorca, decydując się na pracę na zlecenie powinien wykonywać czynności z należytą starannością. Ważne jest podejmowanie działania, a nie efekt końcowy, a więc zupełnie inaczej niż przy umowie o dzieło.
Umowa o dzieło jest to umowa, na mocy której zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, które musi być z góry określone. W tym przypadku liczy się wynik końcowy osiągnięty przez podejmowane działania.
Więcej informacji na temat różnic pomiędzy umową zlecenie a umową o dzieło można znaleźć w naszym wpisie: Różnice między umową zlecenie a umową o dzieło.
Kiedy przedsiębiorca wystawia rachunek do umowy?
Jeżeli zleceniobiorca prowadzi działalność gospodarczą i zawiera umowę zlecenie lub umowę o dzieło, to rachunek wystawia wówczas, gdy charakter wykonywanych czynności w ramach działalności jest inny niż ten w umowie cywilnoprawnej.
Ważne jest również, aby wpis do CEIDG nie zawierał kodu PKD, który obejmowałby czynności wykonywane w ramach umów cywilnoprawnych.
Nie uznaje się za działalność gospodarczą działań, jeżeli łącznie są spełnione następujące warunki:
- Odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat podejmowanych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności – zleceniodawca.
- Czynności są wykonywane z inicjatywy zleceniodawcy.
- Osoba wykonująca te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą.
W przypadku umowy zlecenia kwestia oskładkowania wymaga indywidualnej analizy pod kątem wystąpienia zbiegu tytułów do ubezpieczeń społecznych.
W każdym przypadku dobrowolna jest składka chorobowa a obowiązkowa składka zdrowotna.
W przypadku umowy o dzieło nie ma obowiązku opłacania składek społecznych i składki zdrowotnej.
Kiedy przedsiębiorca wystawia fakturę do umowy?
Jeśli przedsiębiorca w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zawiera umowę cywilnoprawną, a przedmiot umowy jest taki sam jak prowadzonej działalności, wtedy odpowiedź na pytanie: rachunek czy faktura jest prosty – ma obowiązek wystawienia faktury.
W takiej sytuacji należy również zwrócić uwagę na zgłoszone do CEIDG kody PKD, które informują, jaki jest rodzaj prowadzonej działalności. Często w praktyce przedsiębiorcy zgłaszają do CEIDG bardzo dużą ilość kodów, dlatego na etapie omawiania szczegółów dotyczących umowy zlecenia czy umowy o dzieło należałoby zweryfikować, czy wśród nich nie znajduje się profil działalności tożsamy z charakterem umowy. Nawet jeżeli przedsiębiorca nie wykonuje pewnych czynności a zadeklarował w zgłoszeniu do CEIDG, że mogą być przedmiotem jego działalności, wówczas powinien wystawić fakturę.
Zawierając umowę zlecenie bądź umowę o dzieło w ramach działalności gospodarczej nie ma problemu ze składkami ZUS i podatkiem, ponieważ przychód z umów cywilnoprawnych na podstawie faktury jest sumowany z innymi przychodami w działalności. Przedsiębiorca w takiej sytuacji podlega pod ubezpieczenia społeczne tylko z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.
Jeżeli przedsiębiorca jest płatnikiem VAT i wykonuje umowę zlecenie/umowę o dzieło poza działalnością gospodarczą, żeby w świetle ustawy nie został uznany za podatnika VAT, zawarta umowa musi spełniać warunki z art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT, a mianowicie:
- zleceniodawcę i zleceniobiorcę musi łączyć stosunek prawny co do wykonywanych czynności i wynagrodzenia,
- zleceniodawca ponosi odpowiedzialność wobec osób trzecich za wykonywane czynności wynikające z umowy.
Dopiero spełnienie tych warunków pozwala uznać, że nie jest to umowa wykonywana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.