Umowa przechowania – treść i przedmiot umowy + wzór

Umowa przechowania – zagadnienia ogólne

Przez umowę przechowania przechowawca zobowiązuje się zachować w stanie niepogorszonym rzecz ruchomą oddaną mu na przechowanie [por. art. 835 Kodeksu cywilnego].

Umowa przechowania stanowi umowę dwustronnie zobowiązującą zawartą pomiędzy przechowawcą (depozytariuszem) a składającym (deponentem).

Stronami umowy są:

• przechowawca – deponent: podmiot, który oddaje rzecz na przechowanie;
• składającego – depozytariusz: podmiot, który przyjmuje rzecz na przechowanie

Przedmiotem przechowania co do zasady są rzeczy ruchome oznaczone co do tożsamości, czyli charakteryzująca się indywidualnymi właściwościami. W orzecznictwie wprost wskazuje się, że przedmiotem przechowania może być wyłącznie rzecz ruchoma, a do tej kategorii nie sposób zaliczyć pieniędzy przekazanych na rachunek bankowy innej osoby [tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 12 lutego 2016 r., sygn. akt I ACa 1591/15]. Jednakże dopuszcza się, aby przedmiotem przechowania były również pieniądze i papiery wartościowe, o ile przechowawca zwróci te same pieniądze lub papiery wartościowe [tak L. Ogiegło, w: Pietrzykowski, Komentarz, 2015, t. II, art. 835, Nb 2; J. Gudowski, w: Gudowski, Komentarz, 2013, Ks. III, cz. 2, art. 835, Nb 3]. Umowa przechowania może być zawarta w dowolnej formie. Zawarcie umowy przechowania często umowa przechowania dochodzi do skutku w sposób dorozumiany, konkludentny. Sąd Najwyższy wskazał, że zawarcie umowy w taki sposób jest szczególnie aktualny wówczas, gdy strony wiąże stosunek zobowiązaniowy, którego treścią jest m.in. przechowywanie rzeczy za określoną zapłatą [tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 marca 1999 r., sygn. akt I CKN 1073/97]. Umowa może zostać zawarta zarówno na czas oznaczony jak i nieoznaczony oraz może mieć charakter odpłatny bądź nieodpłatny. Z kolei istotą przechowania jest zachowanie rzeczy w stanie niepogorszonym przez przechowawcę lub zapłata odszkodowania oddającemu rzecz na przechowanie, jeżeli w czasie przechowania rzecz uległa uszkodzeniu. Podkreślić należy, że świadczenie przechowawcy polega na sprawowaniu pieczy nad rzeczą.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 lutego 2014 r., sygn. akt IV CSK 349/13 wypowiedział się w sprawie umowy przechowania i przesłanek uznania jej za umowę wzajemną wskazując, że:

• Umowa przechowania jest umową dwustronnie zobowiązującą, realną i co do zasady odpłatną z uwagi na domniemanie ustanowione w art. 836 k.c;
• Chociaż odpłatność nie należy do jej istoty, bo uregulowanie kwestii wynagrodzenia zostało pozostawione stronom, to przechowawca nie otrzyma wynagrodzenia jedynie wówczas, gdy strony tak postanowią albo można taką wolę stron ustalić na podstawie całokształtu okoliczności związanych z zawarciem umowy;
• Jeżeli więc z umowy lub okoliczności wynika, że ekwiwalentem świadczenia przechowawcy jest świadczenie składającego w postaci wynagrodzenia, umowa przechowania będzie umową wzajemną i przy określaniu treści stosunku i zasad odpowiedzialności znajdą zastosowanie przepisy o wykonaniu i skutkach niewykonania zobowiązań z umów wzajemnych.

Wynagrodzenie za przechowanie rzeczy

Zgodnie z przepisem art. 836 Kodeksu cywilnego Jeżeli wysokość wynagrodzenia za przechowanie nie jest określona w umowie albo w taryfie, przechowawcy należy się wynagrodzenie w danych stosunkach przyjęte, chyba że z umowy lub z okoliczności wynika, iż zobowiązał się przechować rzecz bez wynagrodzenia.

Faktem jest, że umowa przechowania może zostać ukształtowana przez strony jako umowa nieodpłatna albo odpłatna – fakt ten musi zostać określony w umowie.

Jeśli strony ustalą, że przechowawcy należeć się będzie wynagrodzenie, to może ono zostać ustalone w treści samej umowy albo w taryfie ustalonej przez przechowawcę. Przez taryfę należy rozumieć urzędowe zestawienie stawek opłat albo cen za usługi. Wynagrodzenie należy się przechowawcy po wykonaniu usługi w terminie oznaczonym w umowie, a jeśli strony nie ustaliły w umowie terminu, to najpóźniej w chwili odebrania rzeczy.

Roszczenie o zapłatę wynagrodzenia przedawnia się z upływem 10 lat. W sytuacji gdy roszczenie to jest związane z prowadzeniem przez przechowawcę działalności gospodarczej lub było umówione jako świadczenie okresowe, to roszczenie przedawnia się z upływem 3 lat.

Warto również zapamiętać, że składający powinien zwrócić przechowawcy wydatki, które ten poniósł w celu należytego przechowania rzeczy, wraz z odsetkami ustawowymi oraz zwolnić przechowawcę od zobowiązań zaciągniętych przez niego w powyższym celu w imieniu własnym. Zatem po zakończeniu stosunku przechowania składający powinien zwrócić przechowawcy konieczne (związane przede wszystkim ze sprawowaniem pieczy nad rzeczą) wydatki, które poniósł w związku z przechowywaniem rzeczy.

Sposób przechowania rzeczy

Przechowawca powinien przechowywać rzecz w taki sposób, do jakiego się zobowiązał, a w braku umowy w tym względzie, w taki sposób, jaki wynika z właściwości przechowywanej rzeczy i z okoliczności [por. art. 837 Kodeksu cywilnego].

Z kolei w przepisie art. 838 Kodeksu cywilnego ustawodawca wprowadził zobowiązanie przechowawcy do zmiany miejsca lub sposobu przechowania, gdy okaże się to konieczne do ochrony przedmiotu przechowania przed utratą lub uszkodzeniem. Zgodnie z tą regulacją Przechowawca jest uprawniony, a nawet obowiązany zmienić określone w umowie miejsce i sposób przechowania rzeczy, jeżeli okaże się to konieczne dla jej ochrony przed utratą lub uszkodzeniem. Jeżeli uprzednie uzyskanie zgody składającego jest możliwe, przechowawca powinien ją uzyskać przed dokonaniem zmiany.

Należy jednak pamiętać, że brak zgody składającego powoduje obowiązek do przechowywania rzeczy w pierwotnym (ustalonym) miejscu.

Co więcej przechowawcy nie wolno używać rzeczy bez zgody składającego, chyba że jest to konieczne do jej zachowania w stanie niepogorszonym. Zakaz wynikający z przepisu art. 839 Kodeksu cywilnego może zostać uchylony w przypadku uzyskania zgody składającego lub gdy jest to konieczne do zachowania rzeczy w niepogorszonym stanie. Zgoda składającego nie musi zostać wyrażona w formie pisemnej, lecz dla celów dowodowych warto ją zawrzeć na piśmie.

Oddanie rzeczy zastępcy

Zgodnie z przepisem art. 840 Kodeksu cywilnego:

• Przechowawca nie może oddać rzeczy na przechowanie innej osobie, chyba że jest do tego zmuszony przez okoliczności. W wypadku takim obowiązany jest zawiadomić niezwłocznie składającego, gdzie i u kogo rzecz złożył, i w razie zawiadomienia odpowiedzialny jest tylko za brak należytej staranności w wyborze zastępcy [por. § 1];
• Zastępca odpowiedzialny jest także względem składającego. Jeżeli przechowawca ponosi odpowiedzialność za czynności swego zastępcy jak za swoje własne czynności, ich odpowiedzialność jest solidarna [por. § 2].

Co do zasady umowa przechowania zobowiązuje do osobistego wykonywania zobowiązania przez przechowawcę. Jednakże w sytuacji, gdy zajdą okoliczności, przez które przechowawca nie będzie mógł osobiście sprawować pieczy nad powierzona mu rzeczą, to może on oddać rzecz innej osobie. Szczególnymi, uzasadnionymi okolicznościami mogą być np. zmiana miejsca zamieszkania, czy wystąpienie nagłej sytuacji, np. choroba. Brak wystąpienie takich szczególnych okoliczności wyklucza możliwość przekazania rzeczy do przechowania zastępcy.

WAŻNE

– zastępca ponosi odpowiedzialność za przekazaną mu do przechowania rzecz w stosunku do składającego jak i przechowawcy. Odpowiedzialność przechowawcy, odpowiedzialność solidarna.

Jeżeli przechowawca, bez zgody składającego i bez koniecznej potrzeby, używa rzeczy albo zmienia miejsce lub sposób jej przechowywania albo jeżeli oddaje rzecz na przechowanie innej osobie, jest on odpowiedzialny także za przypadkową utratę lub uszkodzenie rzeczy, które by w przeciwnym razie nie nastąpiło [por. art. 841 Kodeksu cywilnego].

Tym samym przechowawca odpowiada za szkodę wyrządzoną składającemu na zasadzie winy [por. art. 471 Kodeksu cywilnego] albo na zasadzie ryzyka [por. art. 474 Kodeksu cywilnego].

Jeżeli kilka osób wspólnie przyjęło lub oddało rzecz na przechowanie, ich odpowiedzialność względem drugiej strony jest solidarna.

Żądanie zwrotu i odebrania rzeczy

Składający może w każdym czasie żądać zwrotu rzeczy oddanej na przechowanie, a zwrot rzeczy powinien nastąpić w miejscu, gdzie rzecz miała być przechowywana.

Przechowawca może żądać odebrania rzeczy przed upływem terminu oznaczonego w umowie, jeżeli wskutek okoliczności, których nie mógł przewidzieć, nie może bez własnego uszczerbku lub bez zagrożenia rzeczy przechowywać jej w taki sposób, do jakiego jest zobowiązany. Jeżeli czas przechowania nie był oznaczony albo jeżeli rzecz była przyjęta na przechowanie bez wynagrodzenia, przechowawca może żądać odebrania rzeczy w każdym czasie, byleby jej zwrot nie nastąpił w chwili nieodpowiedniej dla składającego [por. art. 844 §2 Kodeksu cywilnego].

W przypadku gdy umowa przechowania została zawarta na czas oznaczony za wynagrodzeniem, to przechowawca zażądać może od składającego przedwczesnego odebrania rzeczy tylko wówczas, gdy na skutek okoliczności, których nie mógł przewidzieć w chwili zawarcia umowy nie może wykonać umowy bez własnego uszczerbku lub bez zagrożenia rzeczy przechowywanej. W przypadku gdy umowa przechowania była nieodpłatna bądź zawarta na czas nieoznaczony, to przechowawca może żądać odebrania rzeczy w każdym czasie bez konieczności wystąpienia nieprzewidywanych okoliczności.

W wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie – I Wydział Cywilny z dnia 27 lutego 2019 r., sygn. akt I ACa 1758/17 wskazano, że:

• Umowa przechowania może być zawarta na czas oznaczony lub nieoznaczony, jednakże w obydwu wypadkach składający może w każdym czasie i bez podawania przyczyn zażądać zwrotu rzeczy. Wynika to z tego, że przechowanie leży głównie w interesie składającego, więc słuszne jest również, aby mógł w dowolnej chwili odzyskać faktyczne władanie rzeczą;
• Oddając rzecz przechowawcy – składający nie pozbywa się możności dysponowania nią ani w żaden sposób nie ogranicza swych praw w tym zakresie. Może żądać ich zwrotu lub zmienić charakter umowy, np. darowiznę.

Wzór umowy przechowania

Wzór umowy przechowania możesz pobrać tutaj.

Podsumowanie

Istotą umowy przechowania jest zobowiązanie przechowawcy do zachowania w stanie niepogorszonym rzeczy ruchomej oddanej mu na przechowanie. Przedmiotem przechowania może być każda rzecz ruchoma oznaczona co do tożsamości, co oznacza, że wykluczone jest przechowanie nieruchomości oraz rzeczy oznaczonych co do gatunku.