Staż pracy w 2026 roku - umowa zlecenie i działalność gospodarcza wliczane do doświadczenia zawodowego

Staż pracy w 2026 roku - omówione zagadnienia:

Pokaż więcej ↓

Od 1 stycznia 2026 roku w życie wchodzi nowelizacja Kodeksu pracy z 26 września 2025 r., która znacząco zmienia sposób liczenia stażu pracy. Po raz pierwszy okresy prowadzenia działalności gospodarczej, wykonywania umów zlecenia czy pracy w spółdzielniach rolniczych będą formalnie wliczane do stażu, który decyduje m.in. o wymiarze urlopu, dodatkach stażowych czy odprawach. To oznacza realne wyrównanie pozycji osób samozatrudnionych i zleceniobiorców względem pracowników etatowych.

Nowelizacja Kodeksu pracy 2026 – nowe zasady liczenia stażu pracy

Ustawa z dnia 26 września 2025 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw wprowadza od nowego roku jedną z najbardziej rewolucyjnych zmian ostatnich lat w obszarze prawa pracy. Zmiana dotyczy sposobu liczenia okresu zatrudnienia, czyli tzw. stażu pracy.

Dotychczas do stażu pracy zaliczano przede wszystkim okresy pozostawania w stosunku pracy (umowa o pracę, mianowanie, powołanie itp.) oraz służby w określonych formacjach mundurowych. Wszystko inne, tj. lata prowadzenia działalności gospodarczej, zlecenia, praca za granicą – nie wpływało na uprawnienia wynikające z Kodeksu pracy, takie jak wymiar urlopu wypoczynkowego, odprawa emerytalna czy dodatek stażowy.

Co będzie wliczane do stażu pracy w 2026 roku?

Nowy przepis art. 302(1) Kodeksu pracy precyzuje, że do okresu zatrudnienia wlicza się nie tylko klasyczne etatowe zatrudnienie, lecz także różne formy aktywności zawodowej poza umową o pracę.

Do stażu pracy będą zaliczane m.in.:

Okresy prowadzenia działalności gospodarczej – również tzw. działalności nierejestrowanej (art. 18 ust. 1 Prawa przedsiębiorców)
Okresy zawieszenia działalności gospodarczej w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, jeśli były opłacone składki
Umowy cywilnoprawne – zlecenia, agencyjne i inne umowy o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy o zleceniu
Okresy współpracy z osobą prowadzącą działalność gospodarczą, np. współmałżonkiem lub członkiem rodziny pracującym w firmie
Członkostwo w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych lub spółdzielniach kółek rolniczych
Udokumentowane okresy pracy za granicą, także na innej podstawie niż stosunek pracy

Jednakże należy pamiętać, że okresy te będą wliczane tylko wtedy, gdy odprowadzono składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, lub będzie udokumentowane, że nie były wymagane. To fundamentalna zmiana, która w pewnym sensie zrówna doświadczenie osób samozatrudnionych i pracujących na zleceniach z doświadczeniem pracowników etatowych.

Wliczenie działalności gospodarczej i umów cywilnoprawnych do stażu pracy oznacza, że wiele osób zyska prawo do:

przejrzyj umowy o zarządzanie i prowadzenie PPK;
wyższego wymiaru urlopu wypoczynkowego;
wcześniejszej odprawy emerytalnej;
dodatku stażowego.

Przykład:

Osoba prowadziła działalność gospodarczą przez 5 lat, a następnie podjęła zatrudnienie na etacie. Do tej pory te lata „nie istniały” w kontekście prawa pracy, więc pracownik miał prawo tylko do 20 dni urlopu. Po 2026 r. 5 lat działalności zostanie doliczone, a wymiar urlopu wzrośnie do 26 dni, a dodatkowo szybciej nabędzie prawo do dodatków stażowych i odpraw.

Jak potwierdzić okresy prowadzenia działalności lub pracy na zleceniu?

Nowelizacja wprowadza procedurę potwierdzania okresów aktywności zawodowej przez ZUS. Co oznacza, że:

Potwierdzenie możliwe będzie wyłącznie na podstawie zaświadczenia z ZUS.
Sama umowa czy wpis do CEIDG nie wystarczy.

Jak to wygląda w praktyce?

Wniosek o wydanie zaświadczenia składa się elektronicznie przez PUE ZUS.
ZUS wydaje dokument potwierdzający okresy, za które były opłacane składki.
Zaświadczenie zostaje umieszczone w profilu ubezpieczonego (PUE/eZUS).
ZUS powiadamia o dostępności dokumentu (SMS, e-mail, aplikacja).

Dopiero na podstawie takiego zaświadczenia pracodawca może doliczyć okres do stażu pracy.

Należy również zapamiętać, że dla osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę nic się nie zmienia.

Podstawowym dowodem zatrudnienia pozostaje świadectwo pracy.
Nie trzeba składać wniosków do ZUS o potwierdzenie okresów etatowych.
W praktyce należy potwierdzić jedynie okresy, które wcześniej nie były wliczane do stażu (działalność gospodarcza, zlecenia, B2B itp.).

Jak udokumentować okresy zlecenia lub działalności?

Podstawą będzie zaświadczenie z ZUS potwierdzające okresy podlegania ubezpieczeniom społecznym.

Jeśli ZUS nie posiada pełnych danych (np. sprzed wielu lat), można złożyć własne dokumenty, np.:

umowy cywilnoprawne,
rachunki lub faktury,
dokumenty potwierdzające opłacanie składek,
zaświadczenia z urzędu skarbowego lub CEIDG.

Wnioski o przeliczenie stażu będzie można składać od stycznia 2026 roku, po wejściu w życie nowych przepisów.

Rodzaj aktywności zawodowej	Przed 1 stycznia 2026 roku	Po 1 stycznia 2026 r. (nowy art. 302(1) Kodeksu pracy)
Zatrudnienie na umowę o pracę	tak	tak
Służba w policji, straży granicznej, PSP, służbie więziennej, SOP, itp.	tak (na podstawie przepisów szczególnych)	tak (doprecyzowano katalog służb)
Prowadzenie działalności gospodarczej	nie	tak – jeśli były opłacane składki emerytalne i rentowe lub istniał obowiązek ich opłacania
Działalność nierejestrowana (z art. 18 Prawa przedsiębiorców)	nie	tak – jeśli osoba była zgłoszona do ubezpieczenia zdrowotnego
Zawieszenie działalności gospodarczej w celu opieki nad dzieckiem	nie	tak – jeśli były opłacane składki emerytalne i rentowe
Umowa zlecenia, agencyjna, o świadczenie usług	nie	tak – pod warunkiem podlegania ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym
Osoba współpracująca z przedsiębiorcą	nie	tak – jeśli były opłacone składki
Członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych	nie	tak – przy podleganiu ubezpieczeniom społecznym
Praca zarobkowa za granicą (na innej podstawie niż stosunek pracy)	nie	tak – jeśli jest odpowiednio udokumentowana
Okres odbywania kary pozbawienia wolności połączony z odpłatną pracą	w niektórych przypadkach	tak – jeśli nie była to umowa o dzieło

Kogo dotyczy zmiana w liczeniu stażu pracy i kto skorzysta najwięcej?

Najbardziej zyskają osoby, które:

prowadziły działalność gospodarczą (także nierejestrowaną),
wykonywały zlecenia lub kontrakty B2B,
łączyły różne formy aktywności zawodowej,
pracowały w spółdzielniach rolniczych,
wracają na etat po okresie pracy za granicą.

Dzięki nowym przepisom prawa pracy ich doświadczenie zawodowe zostanie formalnie uznane, a staż pracy znacząco się wydłuży.

KORZYŚCI DLA PRACOWNIKA:

Większy staż pracy – wcześniejsza działalność, zlecenia lub praca za granicą zwiększą łączny staż i uprawnienia wynikające z kodeksu pracy.
Szybsze prawo do 26 dni urlopu – po przekroczeniu 10 lat łącznego stażu.
Dodatki stażowe i nagrody jubileuszowe – więcej osób nabędzie do nich prawo.
Większa mobilność zawodowa – lata prowadzenia firmy lub praca na umowach cywilnych nie „zerują” stażu przy powrocie na etat.

OBOWIĄZKI DLA PRACODAWCY:

Nowe obowiązki kadrowe – dział HR będzie musiał uwzględniać okresy udokumentowane przez ZUS.
Aktualizacja dokumentacji – świadectwa pracy, ewidencje, regulaminy wynagradzania mogą wymagać zmian.
Więcej wniosków i pytań od pracowników – okres przejściowy wymaga przygotowania działu HR na napływ dokumentów ZUS.
Równe traktowanie doświadczenia – nie będzie już różnicy między „etatowcem” a osobą, która prowadziła firmę i opłacała składki.

Zmiana przepisów z mocą wsteczną

Nowe przepisy obejmą również okresy sprzed 2026 roku. Oznacza to, że osoby, które prowadziły działalność lub pracowały na zleceniach, będą mogły uwzględnić te lata w swoim stażu pracy – pod warunkiem odpowiedniego udokumentowania. Dzięki temu wiele osób zyska dodatkowe uprawnienia, np.:

dłuższy urlop,
prawo do dodatku stażowego,
wyższe odprawy.

Terminy i przepisy przejściowe

Nowe przepisy Kodeksu pracy wchodzą w życie 1 stycznia 2026 r., ale nie obejmą od razu wszystkich pracodawców, bowiem:

jednostki sektora finansów publicznych (np. urzędy, szkoły, uczelnie, szpitale) – zastosują nowe przepisy od dnia wejścia w życie ustawy
ozostali pracodawcy, tj. sektor prywatny – będą stosować przepisy po 6 miesiącach od ogłoszenia ustawy, prawdopodobnie od 1 lipca 2026 r.

Pracownicy zatrudnieni w dniu wejścia ustawy w życie będą mieli 24 miesiące na złożenie dokumentów potwierdzających swoje wcześniejsze okresy działalności lub pracy. Jeśli tego nie zrobią w tym terminie, to wtedy pracodawca nie będzie zobowiązany do ich uwzględnienia. Warto też pamiętać, że wliczanie nowych okresów nie będzie wpływało wstecz na długość wypowiedzenia umowy o pracę ani na toczące się już nabory, w których wymagany był określony staż pracy.

Podsumowanie

Nowelizacja Kodeksu pracy z 26 września 2025 r. wprowadza długo oczekiwaną zmianę, która wyrównuje status osób zatrudnionych na różnych podstawach prawnych. Od 2026 roku prowadzenie firmy, praca na zleceniu czy wykonywanie działalności nierejestrowanej nie będą już „pustymi latami” w oczach prawa pracy. To rozwiązanie, które może mieć realny wpływ na setki tysięcy osób zwłaszcza samozatrudnionych, freelancerów, specjalistów wykonujących usługi dla kilku firm czy tych, którzy wracają na etat po okresie pracy za granicą. Dla pracodawców to z kolei czas na aktualizację procedur kadrowych i przygotowanie się do nowych obowiązków związanych z weryfikacją zaświadczeń ZUS.