Zanim pieniądze stały się najpopularniejszym środkiem płatniczym, dużą część transakcji handlowych stanowił barter – wymiana towaru za towar, usługi za usługę lub usługi za towar. Dzisiaj również zawieranie takich transakcji jest możliwe, jeśli obie strony transakcji są dla siebie zarówno nabywcami, jak i sprzedawcami.

Co to jest barter?

Barterem określamy taką transakcję handlową, w ramach której dochodzi do wymiany dwóch dóbr o równej wartości – usług lub towarów. Strony nie dokonują tu żadnych rozliczeń pieniężnych.

Polecamy nasz materiał video:

Jak dokumentować barter?

Generalnie umowa barterowa nie została wprost uregulowana w przepisach – nie ma o niej wzmianki w Kodeksie cywilnym. Przyjmuje się zatem, że aby doszło do wymiany barterowej, potrzebne jest oświadczenie woli obu stron. Forma takiego oświadczenia również nie ma usystematyzowanej struktury; mimo to w praktyce umowę barterową zawiera się w formie pisemnej, najlepiej z podpisami obu stron. Jest to najbezpieczniejsze rozwiązanie, chroniące strony przed wzajemnymi roszczeniami.

Z uwagi na specyfikę barteru, w umowie barterowej najlepiej jest zawrzeć przynajmniej:

• Dane stron (imiona i nazwiska, nazwy, adresy, NIP)
• Datę zawarcia umowy oraz datę jej wykonania (np. wykonania usług, dostarczenia towarów)
• Przedmiot umowy – rodzaj towaru lub usługi, ewentualne cechy szczególne
• Wartość przedmiotu umowy.

Podatki a barter

Wymiana barterowa – choć specyficzna pod względem rozliczenia – w świetle ustaw podatkowych stanowi co do zasady standardową dostawę towarów lub usług. Dlatego też gdy umowę podpisujemy w ramach prowadzonego przedsiębiorstwa, transakcję należy udokumentować standardowymi fakturami.

Jeśli chodzi o podatek dochodowy, warto zwrócić uwagę, aby wartość towarów lub usług była zbliżona do rynkowej bądź aby ewentualne rozbieżności można było racjonalnie uargumentować. Jest to istotne, ponieważ urząd skarbowy może zakwestionować zawartą umowę barterową, jeśli uzna, że wartość transakcji była określona nierzetelnie. Jeśli strony nie mają argumentów uzasadniających przyczynę przyjęcia danej wartości barteru, urząd może we własnym zakresie oszacować wartość wzajemnego zobowiązania.

W przypadku VAT sprawa jest prostsza – naliczamy wartość podatku na podstawie wartości określonej w umowie. Wystawiając fakturę stosujemy stawkę właściwą dla danego towaru albo usługi.

Umowa barterowa nie ma wpływu na możliwość zaliczenia wydatku w koszty oraz odliczenia VAT – w obu przypadkach stosujemy standardowe wytyczne (przede wszystkim związek z uzyskaniem przychodu oraz z działalnością opodatkowaną).