Czy pracownikom przysługuje przerwa na papierosa?

Pracownikom przysługują przerwy w czasie pracy, na przykład tzw. przerwa śniadaniowa. Przepisy nie zabraniają, aby pracownicy wykorzystywali je na papierosa. Nie ma jednak regulacji, które gwarantowałyby osobom palącym dodatkowe, specjalne przerwy. To od pracodawcy zależy, czy zdecyduje się je wprowadzić czy nie.

Przerwy w Kodeksie Pracy

Przepisy mówią o różnych przerwach, które przysługują pracownikom w czasie pracy. Zgodnie z Kodeksem Pracy:

Art. 134. Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika wynosi co najmniej 6 godzin, pracownik ma prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut, wliczanej do czasu pracy.

Jest to tzw. przerwa śniadaniowa. Dodatkowo, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe, w przypadku pracowników pracujących przy komputerze przez co najmniej 4 godziny:

§ 7. Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom (…) co najmniej 5-minutową przerwę, wliczaną do czasu pracy, po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego.

Wspomniane 5-minutowe przerwy nie mogą być łączone. Jeśli któraś z przerw nie zostanie wykorzystana, to przepada. Przepisy mówią też o innych dodatkowych przerwach dla różnych grup pracowników. Np. w przypadku osób niepełnosprawncyh, zgodnie z Ustawą o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych:

Art. 17. Osoba niepełnosprawna ma prawo do dodatkowej przerwy w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Czas przerwy wynosi 15 minut i jest wliczany do czasu pracy.

Ponieważ sposób wykorzystania przerw w pracy zależy od pracownika, to pracownik może wykorzystać je wedle swojego uznania i, jeśli chce, przeznaczyć je na palenie papierosów (w miejscach do tego wyznaczonych).

Dodatkowa przerwa na papierosa

Poza standardowymi przerwami, Kodeks Pracy pozwala pracodawcy na wprowadzenie dla pracowników dodatkowej przerwy, niewliczanej do czasu pracy – tzw. „przerwy lunchowej”:

Art. 141. § 1. Pracodawca może wprowadzić jedną przerwę w pracy niewliczaną do czasu pracy, w wymiarze nieprzekraczającym 60 minut, przeznaczoną na spożycie posiłku lub załatwienie spraw osobistych. § 2. Przerwę w pracy, o której mowa w § 1, wprowadza się w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie pracy albo w umowie o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy.

W porozumieniu z pracodawcą pracownik może też wykorzystywać wyjścia na papierosa jako wyjścia na załatwienie spraw prywatnych, ale powinno to być odnotowane w ewidencji czasu pracy.

Palenie papierosów poza przerwą w pracy

Poza przysługującymi przerwami, w czasie ustalonych godzin pracy pracownik ma obowiązek znajdować się na stanowisku pracy i pozostawać w dyspozycji pracodawcy. W przypadku gdy pracownik zostanie przyłapany na paleniu papierosów poza ustalonymi przerwami, pracodawca może zastosować karę upomnienia, nagany lub karę pieniężną; np. nakazać pracownikowi odpracowanie ponadplanowych przerw.