Czas pracy – praca w niedziele i święta

Prowadzenie działalności gospodarczej bez zatrudnienia pracowników w wielu przypadkach jest wręcz niemożliwe, a to oznacza, że nie można tego robić bez znajomości przepisów Kodeksu pracy. W tym obszernym akcie prawnym zapisanych zostało wiele zasad, o których muszą pamiętać pracodawcy. Żeby ułatwić im to zadanie przygotowujemy publikacje omawiające poszczególne tematy. W dzisiejszej skupimy się na omówieniu pojęcia czasu pracy i pracy w niedziele i święta.

Co to jest czas pracy?

Właściwie wszystko o czym będziemy pisali w dzisiejszym artykule zostało opisane w Kodeksie pracy, a poniżej zostało to zebrane i usystematyzowane dla lepszego przedstawienia tematu. Zaczniemy od zdefiniowania czasu pracy.

Do celów rozliczania czasu pracy warto też znać inne definicje, takie jak:

Doba	Obejmuje 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy
Tydzień	Pod tym pojęciem należy rozumieć 7 kolejnych dni kalendarzowych, poczynając od pierwszego dnia okresu rozliczeniowego
Praca zmianowa	Należy przez to rozumieć wykonywanie pracy według ustalonego rozkładu czasu pracy przewidującego zmianę pory wykonywania pracy przez poszczególnych pracowników po upływie określonej liczby godzin, dni lub tygodni

Normy i wymiar czasu pracy

Wymiar czasu pracy będzie różny, w zależności od rodzaju czasu pracy, jaki funkcjonuje u danego pracodawcy. Przykładowo w pięciodniowym tygodniu pracy norma czasu pracy nie może przekraczać:

• 8 godzin na dobę – norma dobowa,
• 40 godzin na tydzień – norma tygodniowa.

Każdy pracodawca ustala przedział czasowy, w którym dokonywane jest rozliczenie czasu pracy. Najczęściej jest to okres jednomiesięczny, chociaż mogą być przyjęte również inne okresy. Na tej podstawie oblicza się wymiar czasu pracy w danym okresie rozliczeniowym:

• mnożąc liczbę pełnych tygodni przez 40,
• mnożąc liczbę pozostałych dni przez 8,
• suma tych dwóch liczb da nam wymiar czasu pracy.

Święta obniżające wymiar czasu pracy	Dzień tygodnia w 2024 roku
1 stycznia – Nowy Rok	Poniedziałek
6 stycznia – Święto Trzech Króli	Sobota
31 marca – Święta Wielkanocne	Niedziela
1 kwietnia – Poniedziałek Wielkanocny	Poniedziałek
1 maja – Święto Pracy	Środa
3 maja – Święto Konstytucji	Piątek
30 maja – Boże Ciało	Czwartek
15 sierpnia – Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny	Czwartek
1 listopada – Wszystkich Świętych	Piątek
11 listopada – Święto Niepodległości	Poniedziałek
25 grudnia – Boże Narodzenie	Środa
26 grudnia – Drugi dzień Świąt Bożego Narodzenia	Czwartek

Do czasu pracy z mocy ustawy zalicza się również:

• 15-minutową przerwę w pracy,
• przerwy na karmienie dziecka piersią,
• zwolnienie od pracy w związku z przeprowadzaniem badań lekarskich przez kobiety w ciąży,
• przerwy w pracy w warunkach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia,
• czas poświęcony na przeprowadzanie okresowych i kontrolnych badań lekarskich,
• przerwy w związku z pracą przy monitorach ekranowych,
• czas poświęcony na szkolenia.

Rozkład czasu pracy obowiązujący u danego pracodawcy powinien być sporządzony na piśmie i każdy pracownik powinien być o nim poinformowany. Forma, w jakiej to zrobi pracodawca jest dowolna, może to być umowa o pracę, czy inny dokument, który zostanie sporządzony.

Ewidencja czasu pracy

Prowadzenie ewidencji czasu pracy jest podstawą do ustalania wysokości wynagrodzenia, powinna być ona prowadzona indywidualnie dla każdego pracownika i udostępniana na jego żądanie. W ewidencji powinny się znaleźć m.in. informacje o:

• pracy w niedziele i święta,
• pracy w porze nocnej,
• pracy w godzinach nadliczbowych,
• pracy w dni wolne od pracy wynikające z rozkładu czasu pracy,
• pełnionych dyżurach poza normalnymi godzinami pracy,
• urlopach wypoczynkowych, bezpłatnych, okolicznościowych,
• innych usprawiedliwionych i nieusprawiedliwionych nieobecnościach w pracy.

Praca w niedziele i święta

Pracy w niedziele i święta został poświęcony odrębny rozdział w Kodeksie pracy. Zostało tam napisane, kiedy praca w niedziele i święta jest dozwolona, poniżej opisujemy przykładowe sytuacje:

Prowadzenie akcji ratowniczej w celu ochrony życia i mienia lub w przypadku awarii.
Praca w: ruchu ciągłym, zmianowa, transporcie i komunikacji, straży pożarnej, służbach ratowniczych, zakładach opieki zdrowotnej, placówkach służby zdrowia. rolnictwie i hodowli, gastronomii i hotelarstwie.
Działalność w zakresie kultury, oświaty, turystyki i wypoczynku

Pracownikowi przysługuje dzień wolny od pracy: za pracę w niedzielę udzielony w okresie 6 dni przed lub po tej niedzieli lub do końca okresu rozliczeniowego, za pracę w święta dzień wolny od pracy udzielony w okresie rozliczeniowym

Jeżeli nie będzie możliwe udzielenie dnia wolnego od pracy pracownik musi otrzymać dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia za pracę

Do pracy w święto przypadające w niedzielę stosuje się przepisy dotyczące pracy w niedzielę.

Czas pracy a wykonywanie obowiązków w niedziele i święta – podsumowanie

Temat związany z rozliczanie czasu pracy jest bardzo obszerny i zależy w dużej mierze od systemów czasu pracy, jakie obowiązują u danego pracodawcy. W podstawowym czasie pracy – 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo zasada rozliczania jest stosunkowo przejrzysta i prosta. Wiemy, że jest wiele osób, które z racji wykonywanego zawodu pracują również w niedziele i święta. W takich przypadkach pracodawca nie może zapomnieć o swoich obowiązkach przy dokonywaniu rozliczenia takich pracowników, reguły są dość jasne w tym temacie. Każdy pracodawca powinien prowadzić skrupulatnie ewidencje czasu pracy każdego pracownika na podstawie, której ustalane jest i wypłacane wynagrodzenie w ustalonych okresach rozliczeniowych.