Każdy przedsiębiorca może być poddany kontroli ze strony urzędu skarbowego, ale również innych organów, a jednym z nich jest ZUS. W dzisiejszej publikacji przyjrzymy się ile może potrwać kontrola z ZUS.

Co może być przedmiotem kontroli ZUS?

Przepisy zezwalają na dokonywanie kontroli płatników składek. Celem przeprowadzanych kontroli jest w szczególności sprawdzenie:

• prawidłowości zgłaszania do ubezpieczeń społecznych,
• rzetelności i prawidłowości naliczania, potrącania i opłacania składek,
• uprawnień do ubezpieczeń społecznych,
• prawidłowości wystawianych zaświadczeń i wniosków.

Kontrolę przeprowadzają upoważnieni inspektorzy ZUS na podstawie rocznego planu kontroli. Co do przebiegu kontroli płatników składek mają zastosowanie przepisy ustawy Prawo przedsiębiorców.

Jak długo może potrwać kontrola z ZUS?

Czas trwania wszystkich kontroli organu kontroli u przedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym nie może przekraczać określonych ustawą terminów, które zostały opisane poniżej.

Niestety nie zawsze kontrolujący przestrzegają obowiązujących terminów kontroli. Taka sytuacja miała również miejsce w przypadku jednego z przedsiębiorców a sprawa w rezultacie trafiła do Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców (MŚP) i NSA. Sprawa została rozstrzygnięta przez NSA w wyroku I GSK 1316/21 z dnia 1 grudnia 2021 r. Postępowanie toczyło się przy udziale Rzecznika MŚP i ze skargi kasacyjnej przedsiębiorcy. Przedsiębiorca wniósł sprzeciw m.in. na podjęte czynności kontrolne, które w jego ocenie były wykonywane z naruszeniem ustawy Prawo przedsiębiorców. W ocenie NSA powstały błędy w zawiadomieniu o kontroli ZUS oraz w treści upoważnienia do kontroli, ponieważ brakowało wskazania zakresu przedmiotowego kontroli, czasu jej trwania i zakończenia.

1. Błędy w zawiadomieniu i upoważnieniu do kontroli.

W ocenie NSA w zawiadomieniu powinien być wskazany nie tylko przedmiot kontroli, ale również czasookres objęty kontrolą, czyli wskazanie okresów objętych kontrolą. Przedsiębiorca nie powinien się domyślać co będzie przedmiotem kontroli i za jaki okres.

2. Określenie terminu zakończenia kontroli.

W upoważnieniu do kontroli przewidywany termin zakończenia kontroli określono jako 24 dni robocze od daty doręczenia upoważnienia a taka formuła w ocenie NSA jest nieprawidłowa. Odróżnić należy termin zakończenia kontroli od ustawowego limitu czasu trwania wszystkich kontroli organu kontroli u przedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym. Powinna być podana konkretna data zakończenia kontroli u przedsiębiorcy, a więc dzień, miesiąc, rok.

3. Przekroczenie ustawowego terminu trwania kontroli.

W ocenie NSA czas trwania kontroli liczony jest bez względu na miejsce jej wykonywania. Obejmuje więc kontrolę przeprowadzaną w siedzibie przedsiębiorcy lub w miejscu wykonywania działalności gospodarczej, w miejscu przechowywania dokumentacji, w tym ksiąg podatkowych, innym niż siedziba lub miejsce wykonywania działalności gospodarczej oraz w siedzibie organu kontroli. Ograniczenie czasu kontroli tylko do dni roboczych, w których czynności kontrolne wykonywane były w siedzibie kontrolowanego lub w miejscu prowadzenia przez niego działalności pozostaje nieuzasadnione.

Podsumowanie

Niewątpliwie zaprezentowany wyrok NSA przedstawia przychylne dla przedsiębiorcy stanowisko. W ocenie Rzecznika MŚP powinien on mieć również wpływ na sposób prowadzenia kontroli również u innych przedsiębiorców i to nie tylko przez organy ZUS, ale również pozostałe jednostki kontrolujące, do których mają zastosowanie przepisy o kontroli z ustawy Prawo przedsiębiorców.