Karta Praw Podatnika – instrument ochrony dla podatników wciąż w Sejmie

Cel Karty Praw Podatnika

W uzasadnieniu do projektu ustawy wskazano, że:

• Celem ustawy jest zapewnienie należytej ochrony praw podatników, która każdorazowo wymaga odpowiedniego wyważenia interesu publicznego i prywatnego w prawie podatkowym. Ustawa ma również na celu podniesienie świadomości społecznej praw podatnika. Cele te zostały wprost wyrażone w Preambule ustawy.
• Ustawa wprowadza do polskiego systemu podatkowego nową instytucję, to jest Kartę Praw Podatnika, rozumianą jako tekst normatywny, w którym w zwięzły sposób określone są podstawowe prawa podatników, którym odpowiadają obowiązki organów podatkowych.
• Karta Praw Podatnika jest instytucją znaną wielu systemom podatkowym. Posiadanie karty jest międzynarodowym, uznanym standardem, zatem jej brak w polskim systemie podatkowym jest wyrazem nienadążania za najlepszymi praktykami światowymi.

Co szczególnie ważne, projektowana Karta Praw Podatnika zyskała uznanie Rzecznika Praw Obywatelskich, albowiem na oficjalnej stronie RPO wskazano, że wprowadzenie Karty Praw Podatnika należy uznać za jak najbardziej potrzebne. Karta w jednym dokumencie systematyzuje i konsoliduje najważniejsze prawa podatników. Niewątpliwie atutem Karty jest to, że posługuje się prostym i zrozumiałym dla obywateli językiem.

Co zakłada projekt ustawy?

Projekt Karty Praw Podatnika będzie mieć zastosowanie do:

• podatników;
• innych podmiotów, których prawa i obowiązki są regulowane przepisami prawa podatkowego, w tym w szczególności:
• płatników,
• inkasentów,
• osób trzecich odpowiedzialnych za zaległości podatkowe,
• następców prawnych.

Dodatkowo w kolejnych rozdziałach ustawodawca zaproponował następujące regulacje, tj.:

• prawo do dobrego prawodawstwa podatkowego, przez co należy rozumieć:
• obowiązek odpowiedniego wyważenia interesu publicznego i interesu prywatnego w prawie podatkowym;
• pewność prawa podatkowego;
• jawność prawa podatkowego;
• komunikatywność prawa podatkowego;
• prawo do zapłaty podatku w wysokości wynikającej z ustaw podatkowych, przez co należy rozumieć:
• zapłatę podatku w prawidłowej wysokości i zwrot należnej nadpłaty;
• ulgi i zwolnienia;
• prawo do domniemania rzetelności i dobrej wiary, przez co należy rozumieć:
• domniemanie rzetelności wykonania obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego;
• domniemanie dobrej wiary;
• prawo do prywatności, przez co należy rozumieć:
  • ochronę danych i dostępu do nich;
  • zachowanie informacji w tajemnicy;
• prawa do rzetelnego postępowania administracyjnego i sądowego w sprawach podatkowych, przez co należy rozumieć:
• rzetelne postępowanie administracyjne i sądowe w sprawach podatkowych;
• zakaz wykorzystania materiałów zgromadzonych niezgodnie z prawem;
• informacje o podejmowanych przez organy podatkowe czynnościach i rozstrzygnięciach oraz ich przesłankach;
• reprezentację podatnika;
• prawo do zaskarżenia rozstrzygnięć w sprawach podatkowych, przez co należy rozumieć:
• informację o środkach zaskarżenia;
• kontrolę instancyjną rozstrzygnięcia podatkowego;
• kontrolę sądową rozstrzygnięcia podatkowego;
• zakaz rozstrzygnięcia na niekorzyść skarżącego (zakaz reformationis in peius);
• prawo do ochrony przed przedwczesną egzekucją;
• prawa do naprawienia szkody, przez co należy rozumieć:
• naprawienie szkody wyrządzonej działaniem lub zaniechaniem organów podatkowych;
• kontrola przestrzegania praw podatnika, przez co należy rozumieć:
• obowiązek informacyjny sądu administracyjnego
• obowiązek informacyjny ministra właściwego do spraw finansów publicznych
• obowiązek informacyjny samorządowych organów podatkowych
• uprawnienia Rzecznika Praw Obywatelskich

Podsumowanie

Karta Praw Podatnika ma stanowić zbiór przepisów regulujących prawa podatnika, co doprowadziłoby, m.in. do zwiększenia zaufania podatników do organów podatkowych. Jako że w sferze międzynarodowej taka karta jest znaną i spełniającą swój cel instytucją, to wprowadzenie jej do polskiego systemu prawnego zdaje się być dobrym pomysłem. Na tę chwilę projekt w dalszym ciągu znajduje się w Sejmie, jednakże warto śledzić proces legislacyjny, który wkrótce może się zmienić.

Z procesem legislacyjnym zapoznasz się tutaj.