Kim jest tymczasowy przedstawiciel małżonka przedsiębiorcy? Jakie ma uprawnienia i obowiązki?

Tymczasowy przedstawiciel małżonka przedsiębiorcy - omówione zagadnienia:

Pokaż więcej ↓

Prawo przewiduje możliwość powołania tymczasowego przedstawiciela małżonka przedsiębiorcy. Można go ustanowić, gdy przedsiębiorstwo stanowi wspólne mienie przedsiębiorcy i jego współmałżonka i współmałżonek zmarł. Przeczytaj artykuł i dowiedz się, po co powołuje się tymczasowego przedstawiciela i kto może nim zostać.

Tymczasowy przedstawiciel małżonka przedsiębiorcy – kto to jest?

Przed wyjaśnieniem, kim jest tymczasowy przedstawiciel małżonka przedsiębiorcy, rozważmy taką sytuację: przedsiębiorstwo należy do przedsiębiorcy i do jego współmałżonka, który przedsiębiorcą nie jest. Chodzi tutaj o przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 551 Kodeksu Cywilnego, czyli jako zbiór składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej.

W przypadku śmierci współmałżonka, jego udział w składnikach przedsiębiorstwa wchodzi do spadku. Do czasu stwierdzenia nabycia spadku, tak naprawdę nie wiadomo (a przynajmniej z prawnego punktu widzenia), do kogo on należy i kto może dysponować prawami do niego. Może to doprowadzić nawet do paraliżu firmy.

Na taką okoliczność przepisy ustanowiły instytucję tymczasowego przedstawiciela, który zarządza udziałem w prawach do przedsiębiorstwa objętym spadkiem po współmałżonku przedsiębiorcy.

Tymczasowy przedstawiciel małżonka przedsiębiorcy – ustawa

Pojęcie “tymczasowego przedstawiciela” znajduje się w ustawie z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Ustawa ta reguluje zasady działania firmy po śmierci jej właściciela.

Tymczasowy przedstawiciel może zostać powołany w razie śmierci małżonka przedsiębiorcy wpisanego do CEIDG, jeżeli przedsiębiorstwo stanowiło w całości mienie tego przedsiębiorcy i jego małżonka, ale zmarły małżonek nie był przedsiębiorcą. Dane tymczasowego przedstawiciela nie są ujawniane w CEIDG.

Tymczasowy przedstawiciel – jakie ma uprawnienia?

Tymczasowy przedstawiciel:

ma prawo spłacać długi spadkowe,
powinien wydać spadkobiercom spadek zgodnie z wolą spadkodawcy i z ustawą,
powinien wydać osobie, na której rzecz został uczyniony zapis windykacyjny przedmiot tego zapisu.

Zapis windykacyjny to, w dużym skrócie, jedna z form rozporządzania spadkiem, gdy spadkodawca zapisuje danej osobie konkretną rzecz (np. samochód). Więcej o przedmiotach zapisu windykacyjnego mówi art. 9811 Kodeksu Cywilnego.

Uprawnienia tymczasowego przedstawiciela ograniczają się do zarządzania majątkiem.

Kto może powołać tymczasowego przedstawiciela?

Tymczasowym przedstawicielem może być osoba fizyczna, która ma pełną zdolność do czynności prawnych.

Może go powołać:

małżonek zmarłego (tj. przedsiębiorca),
spadkobierca lub zapisobierca.

Powołanie tymczasowego przedstawiciela wymaga zgody osób, którym łącznie przysługuje udział w przedsiębiorstwie (w udziale objętym spadkiem) większy niż 85/100. Można powołać tylko jednego przedstawiciela małżonka przedsiębiorcy w tym samym czasie.

Nadanie funkcji tymczasowego przedstawiciela wymaga formy aktu notarialnego. Co istotne – konieczne jest wcześniejsze uzyskanie zgody powoływanej osoby na pełnienie tej funkcji.

Przykład 1

Pan Marek prowadzi kiosk, który należy do niego jako do przedsiębiorcy oraz do jego żony Anny. Pani Anna zmarła, więc pan Marek uzgodnił z ich pełnoletnim synem, że będzie on wykonywał prawa po zmarłej matce w zakresie zarządu jej częścią firmy. Uzgodnienie to usankcjonowali u notariusza, powołując syna jako tymczasowego przedstawiciela zmarłej małżonki (pani Anny).

Kiedy tymczasowy przedstawiciel przestaje pełnić funkcję?

Tymczasowy przedstawiciel przestaje pełnić funkcję w przypadku:

swojej śmierci,
utraty pełnej zdolności do czynności prawnych,
zrezygnowania z tej funkcji (zobowiązany jest działać jeszcze 2 tygodnie od złożenia rezygnacji),
ogłoszenia testamentu, w którym spadkodawca powołał wykonawcę testamentu, jeżeli jego umocowanie obejmuje zarząd udziałem małżonka w przedsiębiorstwie.

Tymczasowy przedstawiciel małżonka przedsiębiorcy – podsumowanie

Tymczasowy przedstawiciel to instytucja powołana do wykonywania praw w stosunku do majątku przedsiębiorstwa, kiedy prawowity wykonawca zmarł. Nie ma on uprawnień do wykonywania działalności gospodarczej ani związanych z tym uprawnień i obowiązków (np. wystawiania faktur). Jego rola ogranicza się do zarządzania majątkiem.