Blog

Rządowy projekt ustawy o pomocy państwa w oszczędzaniu na cele mieszkaniowe – założenia

Jak czytamy na oficjalnej stronie rządowej Od 1 lipca 2023 r. program „Pierwsze Mieszkanie” będzie przewidywać bezpieczny kredyt ze stałą stopą, do którego dopłaci państwo. Będzie także możliwość otwarcia konta mieszkaniowego z atrakcyjną dopłatą. Na nowe rozwiązanie rząd przeznaczy w ciągu 10 lat ok. 16 mld zł.

O tym co zakłada przedmiotowy projekt ustawy przeczytasz w niniejszym artykule.

Założenia rządowego projektu ustawy

Rząd, w uzasadnieniu do projektu ustawy, wskazuje, że potrzeba wprowadzenia projektowanych regulacji jest odpowiedzią na obecne problemy rynku mieszkaniowego, które są związane m.in. z:

brakiem środków stanowiących wkład własny, co stanowi przeszkodę w uzyskaniu finansowania przez kredyt hipoteczny zakupu lub budowy mieszkania;
dysproporcją w poziomie oprocentowania lokat w stosunku do stóp procentowych i inflacji;
spadkiem zdolności kredytowej Polaków związanej z ograniczeniem ryzyka kredytowego;
brakiem zainteresowania kredytami hipotecznymi ze stałym oprocentowaniem;
brakiem ofert w bankach z kredytem stale oprocentowanym w okresie dłuższym niż 5 lat;
niepewnością związaną ze zmianami stóp procentowych i ich wpływem na budżet domowy i regularne spłaty zobowiązań.

Z kolei zasadniczym celem omawianego projektu jest poprawa stanu zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych. W uzasadnieniu do projektu ustawy wskazano, że cel ten realizowany będzie poprzez:

wsparcie gospodarstw domowych w wieloletnim wysiłku systematycznego oszczędzania na cele mieszkaniowe związane z pozyskaniem pierwszego własnego lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego zaspokajającego potrzebę mieszkaniową;
zwiększenie dostępności kredytowej w przypadku, gdy kredyt hipoteczny jest udzielany w celu sfinansowania nabycia lub budowy pierwszego własnego lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego zaspokajającego potrzebę mieszkaniową kredytobiorcy.

Klucz rozwiązań uregulowanych w projekcie ustawy będzie opierać się na czterech zasadniczych punktach, tj.:

wsparcia systematycznego oszczędzania na cele mieszkaniowe;
okresowych dopłat do rat spłaty kredytów hipotecznych udzielanych na zakup pierwszego mieszkania;
wsparcia najemców korzystających z dopłat na podstawie ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. o pomocy państwa w ponoszeniu wydatków mieszkaniowych w pierwszych latach najmu mieszkania.

Bezpieczny kredyt mieszkaniowy 2%

Zgodnie z założeniami dodawanego rozdziału 3 warunkiem udzielenia bezpiecznego kredytu 2% będą następujące kwestie, tj.:

jeżeli kredytobiorca oraz osoba prowadząca z nim gospodarstwo domowe nie posiadają i nie posiadały prawa własności lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego oraz nie przysługuje im i nie przysługiwało spółdzielcze prawo dotyczące lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego;
nieukończenie przez kredytobiorcę 45 lat; jednakże wystarczające będzie nieukończenie 45 lat przynajmniej przez jednego ze współkredytobiorców będących małżeństwem lub wychowujących co najmniej jedno wspólne dziecko;
kwota bezpiecznego kredytu 2% nie będzie mogła przekroczyć 500 tys. zł albo 600 tys. zł, w przypadku gdy kredytobiorca prowadzi gospodarstwo wspólnie z małżonkiem lub gdy w skład gospodarstwa domowego kredytobiorcy wchodzi co najmniej jedno dziecko.

Dodatkowo rozdział ten zakłada m.in., iż:

roczne oprocentowanie bezpiecznego kredytu 2% będzie stałe i ustalane raz na 60 miesięcy;
w okresie objętym dopłatami spłata części kapitałowej bezpiecznego kredytu 2% następować będzie w częściach równych (w formule stałych rat kapitałowych);
po wygaśnięciu dopłat do rat spłata bezpiecznego kredytu 2% następować będzie w formie stałych rat kapitałowo-odsetkowych, chyba że kredytobiorca złoży wniosek o utrzymanie dotychczasowego sposobu spłaty;
kredytobiorca obowiązany będzie do składania oświadczeń o spełnianiu warunków do udzielania dopłat;
następować będzie okresowa zmianę stopy oprocentowania kredytu w wyniku przejściowego wzrostu marży (spowodowanego naruszeniem przez kredytobiorcę warunków umowy kredytowej);
dopłaty do rat obejmą 120 pierwszych miesięcznych rat kapitałowo-odsetkowych bezpiecznego kredytu 2% (spłacanych zgodnie z harmonogramem), tj. będą przysługiwać przez okres 10 lat;
gdyby rata odsetkowa okazała się wyższa od prognozowanej wysokości pierwszej (pomniejszonej o dopłatę) raty kapitałowo-odsetkowej w momencie karencji w spłacie kapitału bezpiecznego kredytu 2% poprzedzającym spłatę pierwszej raty kapitałowo-odsetkowej;
średni poziom oprocentowania udzielanych kredytów mieszkaniowych o stałej stopie procentowej będzie ustalany kwartalnie w oparciu o dane dostarczane przez banki przystępujące do programu.

Jednocześnie, bezpieczny kredyt 2% może zostać udzielony do dnia 31 grudnia 2027 r.

Konto mieszkaniowe i lokata mieszkaniowa

Rządowy projekt ustawy określa również kwestie związane z gromadzeniem oszczędności na cele mieszkaniowe na rachunku oszczędnościowym pod nazwą „Konto Mieszkaniowe” oraz na rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej pod nazwą „Lokata Mieszkaniowa”.

Tym samym, zgodnie z proponowanymi przepisami ustawy:

Konto i lokata mogą być prowadzone na rzecz osoby fizycznej:

która nie posiada ani nie posiadała prawa własności lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego;
której nie przysługuje ani nie przysługiwało spółdzielcze prawo dotyczące lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego;
na rzecz której:

nie jest prowadzone inne konto ani lokata oraz
nie było prowadzone inne konto ani lokata, chyba że ich prowadzenie zakończono, przed ukończeniem przez tę osobę 18 lat i nie została wypłacona premia mieszkaniowa;

która ukończyła 13 lat i w dniu zawarcia umowy o prowadzenie konta nie ukończyła 45 lat.

Dodatkowo w przypadku gdy oszczędzający posiada albo posiadał prawo własności albo spółdzielcze prawo dotyczące nie więcej niż jednego lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego również będzie mógł skorzystać z konta i lokaty, w przypadku nieruchomości/lokalu:

którego powierzchnia użytkowa nie przekracza 50 m2 i w którym zamieszkuje z dwojgiem dzieci;
którego powierzchnia użytkowa nie przekracza 75 m2 i w którym zamieszkuje z trojgiem dzieci;
którego powierzchnia użytkowa nie przekracza 90 m2 i w którym zamieszkuje z czworgiem dzieci;
w którym zamieszkuje z co najmniej pięciorgiem dzieci.

Więcej warunków możliwych do spełnienia określonych zostało w kolejnych nowych regulacjach.

Posiadasz kredyt i prowadzisz działalność? W tym artykule sprawdzisz czy odsetki mogą stanowić koszt.

Kwestie i warunki związane z prowadzeniem konta i lokaty

Ustawa określa również ogólne zagadnienia i warunki związane z prowadzeniem konta i lokaty, tj.:

konto prowadzone jest w walucie polskiej;
bank prowadzący konto nie pobiera od oszczędzającego opłat i prowizji w związku z prowadzeniem konta;
gromadzone na koncie środki pieniężne są oprocentowane według zmiennej stopy procentowej nie niższej niż 75% stopy oprocentowania rachunku oszczędnościowego, który zgodnie z pozostałą ofertą banku prowadzącego konto, mogłaby jako obecny klient, dla nowych środków, równolegle prowadzić w tym banku osoba fizyczna, a w przypadku gdy bank prowadzący konto nie oferuje prowadzenia takich rachunków – według zmiennej stopy procentowej nie niższej niż 50% wskaźnika WIRON;
konto może być prowadzone nie dłużej niż do dnia 31 marca roku następującego po upływie 10 lat liczonych od dnia 31 grudnia roku kalendarzowego, w którym zawarto umowę;
warunkiem prowadzenia konta na rzecz oszczędzającego jest dokonywanie na ten rachunek comiesięcznych wpłat:

nie niższych niż 500 zł oraz
nie wyższych niż 2000 zł;

lokata prowadzona jest w walucie polskiej;
bank prowadzący konto nie pobiera od oszczędzającego opłat i prowizji w związku z przekształceniem konta w lokatę oraz z prowadzeniem lokaty.
lokatę prowadzi się przez okres 12 miesięcy i odnawia po tym okresie, jednak nie więcej niż 4 razy, chyba że odnowienie lokaty następuje przed ukończeniem przez oszczędzającego 30 lat. W takim przypadku lokata jest odnawiana bez względu na liczbę poprzednich odnowień;
zgromadzone na lokacie środki pieniężne są oprocentowane według stałej stopy procentowej nie niższej niż 75% stopy oprocentowania rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej, który zgodnie z pozostałą ofertą banku mogłaby w dniu przekształcenia, o którym mowa w ust. 1, otworzyć w tym banku osoba fizyczna, na okres 12 miesięcy, a w przypadku gdy bank prowadzący konto nie oferuje prowadzenia takich rachunków – według stałej stopy procentowej nie niższej niż 50% obowiązującego w dniu ustalania jej wysokości wskaźnika WIRON.

Premia mieszkaniowa – kiedy przysługuje?

Zgodnie z projektem ustawy premia mieszkaniowa będzie przysługiwać oszczędzającemu, w przypadku gdy zgromadzone na koncie albo lokacie środki pieniężne wypłacono w celu pokrycia całości albo części wydatków ponoszonych przez oszczędzającego w związku z:

budową domu jednorodzinnego, w tym jego wykończeniem;
nabyciem prawa własności nieruchomości gruntowej lub jej części w celu budowy na niej domu jednorodzinnego, jeżeli zgodnie z miejscowym planem zabudowy albo wydaną decyzją o warunkach zabudowy na tej nieruchomości możliwa jest taka budowa;
nabyciem prawa własności lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego, w tym jego wykończeniem;
realizacją inwestycji mieszkaniowej kooperatywy mieszkaniowej przez członka tej kooperatywy;
nabyciem spółdzielczego prawa dotyczącego lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego, w tym z jego wykończeniem, lub wkładem budowlanym, o którym mowa w art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych;
wniesieniem wkładu mieszkaniowego, o którym mowa w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych;
wniesieniem partycypacji, o której mowa w art. 29a ustawy z dnia 26 października 1995 r. o społecznych formach rozwoju mieszkalnictwa (Dz. U. z 2021 r. poz. 2224, z 2022 r. poz. 807, 1561 i 2456 oraz z 2023 r. poz. 185 i …);
remontem lub przebudową lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego, wyłączonego z użytkowania na podstawie decyzji organu nadzoru budowlanego, o której mowa w art. 68 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane.

Co więcej, prawo do premii mieszkaniowej nie podlega dziedziczeniu.

Z przebiegiem procesu legislacyjnego zapoznasz się tutaj.

Adrianna Glapiak

Autorka tekstów prawnych na ifirma.pl. Prawnik posiadająca wieloletnie doświadczenie w doradztwie prawnym oraz podatkowym. Na co dzień swoją wiedzę i doświadczenie poszerza dzięki pracy jako specjalista do spraw prawnych, a czas wolny poświęca na podnoszeniu kwalifikacji w zakresie aspektów prawnych w e-commerce i social mediach oraz szeroko pojętym prawie autorskim.