Blog

Nakaz PIP i odwołanie się od niego

Przedsiębiorca zatrudniający pracowników znajduje się pod czujnym okiem wielu instytucji. Jedną z nich jest Państwowa Inspekcja Pracy, która sprawuje nadzór i kontrolę w obszarze zatrudniania i bezpieczeństwa w pracy. W dzisiejszej publikacji odpowiemy na pytanie czym jest nakaz PIP i jak się od niego odwołać.

Państwowa Inspekcja Pracy – rola i zadania

Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) jest organem powołanym do sprawowania nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy. Pod szczególnym nadzorem jest przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP), a także przepisów dotyczących legalności zatrudnienia. Zasady funkcjonowania PIP, jej uprawnienia i zadania zostały szczegółowo opisane w ustawie o Państwowej Inspekcji Pracy.

Do zadań PIP należy w szczególności:
Nadzór i kontrola przestrzegania przepisów prawa pracy (ustawa Kodeks pracy)
Nadzór nad przestrzeganiem zasad bezpieczeństwa i higieny pracy (Rozporządzenie w sprawie BHP)
W ramach tych uprawnień i obowiązujących przepisów PIP kontroluje m.in.: legalność zatrudnienia, opłacanie składek na Fundusz Pracy, umowy o pracę, wypłatę wynagrodzeń i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, czas pracy, prawidłowość udzielania urlopów, zatrudnianie młodocianych, zatrudnianie osób niepełnosprawnych, uprawnienia pracownicze wynikające z przepisów, przestrzeganie przepisów BHP

Postępowanie kontrolne PIP

W ustawie o PIP zostało również opisane postępowanie kontrolne prowadzone przez organ PIP. Celem postępowania kontrolne jest ustalenie stanu faktycznego w zakresie przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów BHP, a także przepisów dotyczących legalności zatrudnienia. W trakcie działań kontrolnych inspektorzy mają szerokie uprawnienia wynikające z przepisów mogą m.in.:

przeprowadzać oględziny obiektów, pomieszczeń, stanowisk pracy, maszyn i urządzeń oraz przebiegu procesów technologicznych,
przesłuchiwać pracowników i inne osoby, które mogą mieć wiedzę na temat ustaleń dokonywanych w trakcie kontroli,
żądać przedłożenia akt osobowych pracowników i wszelkich dokumentów związanych z wykonywaniem pracy przez pracowników,
sprawdzać czy zostały wykonane zalecenia z poprzedniej kontroli,
sprawdzać dokumentację pracowników delegowanych na terytorium Polski lub z terytorium Polski,
w razie potrzeby korzystać z opinii biegłych, specjalistów i akredytowanych laboratoriów.

Kontrole PIP mogą być przeprowadzane bez uprzedzenia o każdej porze dnia i nocy

Kontrolę przeprowadza się w siedzibie podmiotu kontrolowanego lub w innych miejscach, w których realizuje on swoje zadania lub przechowuje dokumenty finansowe i kadrowe

Część czynności kontrolnych może być przeprowadzana w siedzibie PIP

Ustalenia poczynione w trakcie kontroli są dokumentowane w formie protokołu kontroli

Na każdy rok przygotowywane są plany kontroli przeprowadzane przez PIP.

Plan działań Państwowej Inspekcji Pracy na 2023 rok został opisany w podlinkowanej publikacji.

Ustalenia PIP po przeprowadzonej kontroli

Po zakończeniu kontroli inspektor PIP przygotowuje protokół, w którym są opisane stwierdzone naruszenia prawa oraz inne informacje mające istotne znaczenie dla wyników kontroli. Podmiotowi kontrolowanemu jeszcze przed podpisaniem protokołu, przysługuje prawo zgłoszenia w terminie 7 dni umotywowanych zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole. Jeżeli wniesione uwagi okażą się zasadne, to inspektor PIP uzupełni protokół kontroli. Na podstawie protokołu kontroli wydawana jest decyzja w formie pisemnej lub w postaci wpisu do dziennika budowy.

Decyzja z przeprowadzonej kontroli PIP może zawierać m.in. nakaz:
Usunięcia stwierdzonych uchybień w ustalonym terminie w przypadku naruszenia przepisów BHP
Wstrzymania prac lub działalności, jeśli naruszenie stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia pracowników lub innych osób wykonujących te prace lub działalności
Wstrzymania eksploatacji maszyn i urządzeń w sytuacji, gdy ich eksploatacja stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi. Taki nakaz podlega natychmiastowemu wykonaniu
Wypłaty zaległych wynagrodzeń i innych świadczeń należnych za pracę
Ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku

Odwołanie od decyzji PIP

Podmiotowi kontrolowanemu przysługuje prawo do wniesienia odwołania od decyzji PIP w terminie 7 dni od daty otrzymania decyzji. Odwołanie wnosi się do okręgowego inspektora pracy. Jeżeli decyzja PIP zawierałaby nakaz zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej, to nie może ona być wydana przez inspektora PIP, tylko wydaje ją okręgowy inspektor PIP. W takich przypadkach odwołanie można złożyć do Głównego Inspektora Pracy (GIP). Wzory druków (w tym nakazu wydawanego przez PIP) stosowanych w działalności kontrolnej Państwowej Inspekcji Pracy znajdują się w Zarządzeniu nr 34/17 Głównego Inspektora Pracy.

W stosunku do decyzji wydawanych przez PIP prowadzone jest dwuinstancyjne postępowanie. Oznacza to, że odwołanie od decyzji PIP może być złożone do okręgowego inspektora PIP. Natomiast jeśli decyzja jest wydana przez inspektora okręgowego, to odwołanie kieruje się Głównego Inspektora Pracy (GIP)

W przypadku decyzji wydawanych przez PIP nie przysługuje inna ścieżka odwoławcza

Organ odwoławczy może:

uchylić decyzję w całości lub w części i przekazać sprawę do
ponownego rozpatrzenia,
utrzymać decyzję w mocy,
umorzyć postępowanie odwoławcze

Na stronie Okręgowego Inspektora Pracy w Warszawie zamieszczony został wzór odwołania od decyzji PIP:

Jak się okazuje złożenie odwołania nie wymaga posiadania specjalistycznej wiedzy i wykształcenia prawniczego. Wystarczy podać numer nakazu PIP, datę jego wydania i numer decyzji, od której składamy odwołanie i napisać własnymi słowami uzasadnienie, nie muszą tu być przywoływane żadne podstawy prawne. Uzasadnienie powinno zawierać stanowisko przedsiębiorcy, co do przedstawionych zarzutów. Jeżeli organ odwoławczy utrzyma decyzję PIP w mocy, czyli nie uzna odwołania, przedsiębiorcy przysługuje prawo wniesienia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA).

Podsumowanie

W dzisiejszej publikacji opisaliśmy, w jaki sposób może przebiegać kontrola PIP i jakie obszary obejmuje. Organy PIP mają szeroki zakres uprawnień, które wynikają wprost z ustawy. W trakcie kontroli mogą wyjść różnego rodzaju nieprawidłowości, jednak ich waga może być różna. Mogą to być tylko mało znaczące uchybienia, które można nawet naprawić już w trakcie kontroli, ale mogą to być nieprawidłowości, które zagrażają życiu lub zdrowiu pracowników. W takich przypadkach organ kontrolny podejmuje natychmiastowe działania i wydaje nakaz na mocy, którego może dojść przykładowo do zatrzymania procesu produkcji z uwagi na niesprawne urządzenie elektryczne, które jest niebezpieczne dla osób je obsługujących. Nakaz inspektora pracy musi być wykonany, ponieważ za niewykonanie grożą kary finansowe. Napisaliśmy również o przysługujących środkach odwoławczych od decyzji inspektora PIP do drugiej instancji – okręgowego inspektora PIP. Przy czym należy pamiętać o terminie 7 dni, przekroczenie tego terminu może uniemożliwić odwołanie. Można wnioskować o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania, jednak nie zawsze będzie to skuteczne. Złożenie samego odwołania jest proste, nie wymaga specjalistycznej wiedzy. Wzory druków stosowanych w działalności kontrolnej PIP dostępne są jako załączniki w zarządzeniu GIP.

Małgorzata Jagusiak

Księgowa, specjalista do spraw rozliczeń podatkowych z wieloletnim doświadczeniem pracy w organach podatkowych. Przez kilka lat prowadziła własne biuro rachunkowe. Praca w sektorze prywatnym pozwoliła na zmianę perspektywy postrzegania obowiązujących przepisów podatkowych. Zdobyte doświadczenia pozwalają na łączenie wiedzy teoretycznej z wieloletnią praktyką w zawodzie.

Chętnie dzieli się posiadaną wiedzą z innymi, stara się ją przekazywać w dostępnej dla każdego formie. Z pasja poświęca się pisaniu artykułów o tematyce podatkowej. Częste zmiany przepisów wymagają otwartej głowy, kreatywności i dużej elastyczności, co jest dodatkowym atutem tej pracy, nie ma miejsca na nudę. Większość jej publikacji dotyczy rozliczeń z zakresu podatku dochodowego i podatku VAT, ale nie unika wyzwań z obszarów o innej tematyce.

Dodatkowo jest wykładowcą i szkoleniowcem z zakresu zagadnień o tematyce podatkowej. Ciągle podnosi swoje kwalifikacje, śledzi na bieżąco zmieniające się przepisy podatkowe, żeby przekazywać zawsze aktualne i sprawdzone informacje.