Małgorzata Jagusiak
Rozliczenia związane z podatkiem VAT nie należą do tych najprostszych, dlatego też przedsiębiorcy tak bronią się przed rejestracją do tego podatku, oczywiście wszystko się dzieje w granicach prawa. Na szczęście dla wielu osób ustawa o VAT przewiduje możliwość skorzystania ze zwolnienia z VAT. W dzisiejszej publikacji opiszemy kto i kiedy może skorzystać z takiego zwolnienia.
Kto jest podatnikiem VAT?
Ustawa o podatku VAT definiuje, kto jest podatnikiem VAT. W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że podatnikiem VAT jest co do zasady każdy przedsiębiorca, a definicja ustawowa brzmi:
Podatnikiem VAT są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel i rezultat tej działalności
Jeżeli stajemy się czynnym podatnikiem VAT każda sprzedaż, czy to towarów, czy usług najczęściej jest opodatkowana w VAT. Podatek VAT dolicza się do kwoty sprzedaży netto na każdym etapie przeprowadzania transakcji. Poza ustawowymi obowiązkami podatnik VAT czynny ma prawo do odliczania podatku VAT naliczonego. Co jednak jeśli przedsiębiorca nie chce rejestrować się do podatku VAT? Taka opcja wchodzi również w grę, o ile są spełnione warunki ustawowe.
Zwolnienie z VAT
W ustawie o podatku VAT rozróżnia się dwie podstawowe możliwości skorzystania ze zwolnienia od podatku.
| Do limitu sprzedaży 200.000 zł | |
| Obejmuje dostawy towarów i usług wymienionych w ar. 43 ust. 1 ustawy o VAT art. 82 ust. 3 w związku z rozporządzeniem w sprawie zwolnień od podatku VAT |
Zarówno w jednym, jak i drugim przypadku przedsiębiorca musi spełniać warunki ustawowe, żeby mógł skorzystać z tego przywileju. Przy czym należy pamiętać, że wiążę się to z brakiem możliwości odliczenia podatku VAT naliczonego od zakupów, co nie zawsze i nie dla wszystkich będzie atrakcyjną opcją. Poniżej opiszemy na czym polega zwolnienie podmiotowe i przedmiotowe.
Zwolnienie podmiotowe z VAT – kto może z niego skorzystać?
Na temat zwolnienia podmiotowego do kwoty 200.000 zł można znaleźć informacje w ustawie o podatku VAT.
Jeżeli przedsiębiorca nie przekroczy w poprzednim lub bieżącym roku podatkowym wartości sprzedaży do wysokości kwoty 200.000 zł, to najczęściej może skorzystać ze zwolnienia podmiotowego
Jest jednak pewne zastrzeżenie w ustawie, że takiego zwolnienia nie stosuje się w stosunku do przedsiębiorców, którzy dokonują dostawy określonej kategorii towarów czy usług, które enumeratywnie zostały wymienione w ustawie:
| Wymienione w załączniku nr 12 do ustawy o VAT |
| Towary opodatkowane podatkiem akcyzowym Z pewnymi wyjątkami, m.in. wśród wyjątków znajdą się samochody osobowe, inne niż nowe środki transportu, zaliczone przez przedsiębiorcę do środków trwałych podlegających amortyzacji |
| Budynki, budowle lub ich części Zgodnie z ustawowym wyjaśnieniem |
| Tereny budowlane |
| Nowe środki transportu |
| Sprzedaż na odległość niektórych towarów (sprzedaż internetowa) Dotyczy sprzedaży: preparatów kosmetycznych i toaletowych, komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych, urządzeń elektrycznych, maszyn i urządzeń, gdzie indziej niesklasyfikowanych |
| Hurtowa i detaliczna sprzedaż części i akcesoriów do pojazdów samochodowych i motocykli Sprzedaż internetowa i stacjonarna |
| Prawnicze |
| Doradcze Z wyjątkiem doradztwa rolniczego |
| Jubilerskie |
| Ściągania długów, w tym factoringu |
W podlinkowanej publikacji można uzyskać szczegółowe informacje na temat tego, kto ma obowiązek rejestracji do podatku VAT od pierwszej sprzedaży, zachęcamy do zapoznania się.
W jaki sposób liczyć limit zwolnienia podmiotowego?
W ustawie o podatku VAT wymieniona została sprzedaż, której się nie wlicza do limitu zwolnienia podmiotowego:
| Wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów (WDT) oraz wewnątrzwspólnotowej sprzedaży towarów na odległość (WSTO), która nie podlega opodatkowaniu podatkiem na terytorium kraju |
| Sprzedaży na odległość towarów importowanych (SOTI), która nie podlega opodatkowaniu podatkiem na terytorium kraju |
| Odpłatnej dostawy towarów i odpłatnego świadczenia usług, zwolnionych od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3, z pewnymi wyjątkami |
| Odpłatnej dostawy towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji |
Przykład 1
Pani Karolina zbliża się do limitu zwolnienia podmiotowego. Na dzień 17.11.2023 r. sprzedaż wynosi 199.000 zł. Dnia 18.11.2023 r. zostanie wystawiona faktura na kwotę 1.500 zł, która będzie już z naliczonym podatkiem VAT. Oznacza to, że zgłoszenie rejestracyjne powinno zostać zrobione najpóźniej 17.11.2023 r.
Powrót do zwolnienia podmiotowego
Bywa też tak, że przedsiębiorca, który utracił prawo do zwolnienia z podatku VAT będzie chciał powrócić do tego zwolnienia. Taka sytuacja jest jak najbardziej możliwa i mówi o tym wprost ustawa o podatku VAT. Nie stanie się to jednak z dnia na dzień.
Przedsiębiorca może powrócić do zwolnienia podmiotowego w VAT nie wcześniej niż po upływie roku, licząc od końca roku, w którym utracił prawo do zwolnienia lub zrezygnował z tego zwolnienia
Przykład 2
Pan Seweryn w październiku 2022 roku przekroczył limit zwolnienia podmiotowego. Był czynnym podatnikiem VAT przez 3 miesiące 2022 roku i cały 2023 r. Pan Seweryn chce powrócić do zwolnienia podmiotowego i zastanawia się od kiedy będzie to możliwe. Jeśli w 2023 roku sprzedaż nie przekroczy u niego kwoty 200.000 zł, to powrót do zwolnienia będzie możliwy w dowolnym momencie w 2024 roku. Jeśli więc będzie chciał powrócić do zwolnienia od 1 stycznia 2024 r., to powinien złożyć VAT-R najpóźniej do 31.12.2023 r.
Zwolnienie przedmiotowe z VAT – kto może z niego skorzystać?
| Dostawa produktów rolnych dokonywana przez rolnika ryczałtowego |
| Dostawa terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane |
| Dostawa budynków, budowli lub ich części na zasadach opisanych w ustawie |
| Zarządzanie m.in.: funduszami inwestycyjnymi, pracowniczymi planami kapitałowymi (PPK) |
| Dostawa produktów spożywczych na rzecz organizacji pożytku publicznego (OPP) |
| Usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, oraz dostawę towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane, świadczone na rzecz podmiotów leczniczych na terenie ich zakładów leczniczych, w których wykonywana jest działalność lecznicza |
| Usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, świadczone w ramach wykonywania zawodów: lekarza i lekarza dentysty, pielęgniarki i położnej, medycznych, o których mowa w ustawie o działalności leczniczej, psychologa |
| Usługi pomocy społecznej w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej |
| Usługi prywatnego nauczania na poziomie przedszkolnym, podstawowym, ponadpodstawowym i wyższym, świadczone przez nauczycieli |
| Usługi nauczania języków obcych |
| Usługi w zakresie wynajmowania lub wydzierżawiania nieruchomości o charakterze mieszkalnym |
| Usługi ubezpieczeniowe |
Przedsiębiorca, który z mocy ustawy może korzystać ze zwolnienia przedmiotowego nie jest ograniczony żadnym limitem sprzedaży, tak jak ma to miejsce przy zwolnieniu podmiotowym. Jak sama nazwa wskazuje ważny jest przedmiot prowadzonej działalności gospodarczej.
Zwolnienie podmiotowo-przedmiotowe w VAT
Nie ma takiego pojęcia w ustawie o VAT jak zwolnienie podmiotowo-przedmiotowe. Jednak praktyka pokazuje, że takie połączenie zwolnienia podmiotowego i przedmiotowego jest jak najbardziej możliwe. Takim przykładem może być świadczenie usług medycznych, które jak napisaliśmy wcześniej korzysta ze zwolnienia przedmiotowego. Jednak bardzo często występują takie sytuacje, że w ramach prywatnej praktyki lekarskiej wykonywane są usługi, które nie mogą być zaliczone do katalogu zwolnień przedmiotowych.
Przykład 3
Pani Anna jest chirurgiem plastycznym. W ramach praktyki lekarskiej wykonuje zarówno usługi służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, jak i zabiegi z zakresu tzw. medycyny estetycznej. W takim przypadku część usług będzie objęta zwolnieniem przedmiotowym z art. 43 ust. 1 ustawy, a część zwolnieniem podmiotowym z art. 113 ust. 1 9 ustawy. Pani Anna będzie zobowiązana monitorować wysokość przychodów z tytułu zwolnienia podmiotowego, ponieważ jeśli w roku podatkowym przekroczy kwotę 200.000 zł, to będzie zobowiązana do rejestracji do podatku VAT.
Podobna sytuacja może wystąpić przy każdej innej kategorii zwolnienia przedmiotowego.
Przykład 4
Pan Jakub korzysta ze zwolnienia przedmiotowego, jako rolnik ryczałtowy. Jednak postanowił założyć działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług budowlanych, które mogą korzystać ze zwolnienia podmiotowego. Dopóki pan Jakub nie przekroczy 200.000 zł z działalności budowlanej, to nie będzie musiał rejestrować się do podatku VAT, jednak obowiązkowo musi pilnować limitu ustawowego.
Przedsiębiorcy, którzy korzystają ze zwolnienia podmiotowo-przedmiotowego powinni na wystawionej fakturze sprzedaży podać podstawę prawną zwolnienia:
- podmiotowego – art. 113 ust. 1 i 9,
- przedmiotowego – art. 43 ust. 1
Zwolnienie z VAT – podsumowanie
W dzisiejszym artykule poruszony został temat zwolnienia z VAT, które obejmuje zarówno zwolnienie podmiotowe i przedmiotowe. Przedsiębiorca, który ma ustawowe prawo korzystać ze zwolnienia przedmiotowego nie jest ograniczony wysokością osiąganych przychodów ze sprzedaży. Natomiast przy zwolnieniu podmiotowym jest już ograniczony kwotowo do wysokości 200.000 zł. Praktyka pokazuje, że część przedsiębiorców może korzystać ze zwolnienia podmiotowo-przedmiotowego i na przykładach pokazano, kiedy taka opcja może wystąpić. Nie w każdym przypadku przedsiębiorca skorzysta ze zwolnienia do kwoty 200.000 zł, w ustawie o VAT wymienione towary i usługi, które od pierwszej sprzedaży będą opodatkowane w VAT. Przedsiębiorca, który korzysta ze zwolnienia z VAT, nie zapłaci podatku od sprzedaży, ale pozbawiony jest prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego od zakupów. W przypadku zwolnienia podmiotowego przedsiębiorca w każdej chwili może z niego zrezygnować i zarejestrować się do VAT. Jednak jeśli tego nie chce, to ma obowiązek pilnować limitu zwolnienia, tj. kwoty 200.000 zł przychodów ze sprzedaży.
1054 
Adrianna Glapiak
