Rehabilitacja zawodowa – czym jest i kiedy przysługuje pracownikowi?

O tym czym i komu jest dedykowana rehabilitacja zawodowa przeczytasz w niniejszej artykule.

Czym jest rehabilitacja?

Przepis art. 7 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych stanowi, że rehabilitacja osób niepełnosprawnych oznacza zespół działań, w szczególności organizacyjnych, leczniczych, psychologicznych, technicznych, szkoleniowych, edukacyjnych i społecznych, zmierzających do osiągnięcia, przy aktywnym uczestnictwie tych osób, możliwie najwyższego poziomu ich funkcjonowania, jakości życia i integracji społecznej.

Poza zwykłą rehabilitacją należy wyróżnić rehabilitację zawodową oraz społeczną.

Chcesz wiedzieć czym jest orzeczenie o niepełnosprawności i kto je wydaje ? Jeśli tak, to przeczytaj ten artykuł.

Rehabilitacja zawodowa

Rehabilitacja zawodowa ma na celu ułatwienie osobie niepełnosprawnej uzyskania i utrzymania odpowiedniego zatrudnienia i awansu zawodowego przez umożliwienie jej korzystania z poradnictwa zawodowego, szkolenia zawodowego i pośrednictwa pracy.

Do realizacji celu ułatwiającego osobie niepełnosprawnej uzyskania i utrzymania odpowiedniego zatrudnienia i awansu zawodowego niezbędne jest:

• dokonanie oceny zdolności do pracy, w szczególności przez:
• przeprowadzenie badań lekarskich i psychologicznych umożliwiających określenie sprawności fizycznej, psychicznej i umysłowej do wykonywania zawodu oraz ocenę możliwości zwiększenia tej sprawności,
• ustalenie kwalifikacji, doświadczeń zawodowych, uzdolnień i zainteresowań;
• prowadzenie poradnictwa zawodowego uwzględniającego ocenę zdolności do pracy oraz umożliwiającego wybór odpowiedniego zawodu i szkolenia;
• przygotowanie zawodowe z uwzględnieniem perspektyw zatrudnienia;
• dobór odpowiedniego miejsca pracy i jego wyposażenie;
• określenie środków technicznych umożliwiających lub ułatwiających wykonywanie pracy, a w razie potrzeby – przedmiotów ortopedycznych, środków pomocniczych, sprzętu rehabilitacyjnego itp.

Rehabilitacja społeczna

Rehabilitacja społeczna ma na celu umożliwianie osobom niepełnosprawnym uczestnictwa w życiu społecznym i realizowana jest przede wszystkim przez:

• wyrabianie zaradności osobistej i pobudzanie aktywności społecznej osoby niepełnosprawnej;
• wyrabianie umiejętności samodzielnego wypełniania ról społecznych;
• likwidację barier, w szczególności architektonicznych, urbanistycznych, transportowych, technicznych, w komunikowaniu się i dostępie do informacji;
• kształtowanie w społeczeństwie właściwych postaw i zachowań sprzyjających integracji z osobami niepełnosprawnymi.

Formy aktywności wspomagającej proces rehabilitacji

Do podstawowych form aktywności wspomagającej proces rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych zalicza się uczestnictwo tych osób w:

• warsztatach terapii zajęciowej;
• turnusach rehabilitacyjnych;
• zajęciach klubowych.

Warsztaty terapii zajęciowej

Warsztat oznacza wyodrębnioną organizacyjnie i finansowo placówkę stwarzającą osobom niepełnosprawnym niezdolnym do podjęcia pracy możliwość rehabilitacji społecznej i zawodowej w zakresie pozyskania lub przywracania umiejętności niezbędnych do podjęcia zatrudnienia.

Realizacja przez warsztat celu odbywa się przy zastosowaniu technik terapii zajęciowej, zmierzających do rozwijania:

• umiejętności wykonywania czynności życia codziennego oraz zaradności osobistej;
• psychofizycznych sprawności oraz podstawowych i specjalistycznych umiejętności zawodowych, umożliwiających uczestnictwo w szkoleniu zawodowym albo podjęcie pracy.

Z koeli terapię realizuje się na podstawie indywidualnego programu rehabilitacji, w którym określa się:

• formy rehabilitacji;
• zakres rehabilitacji;
• metody i zakres nauki umiejętności;
• formy współpracy z rodziną lub opiekunami;
• planowane efekty rehabilitacji;
• osoby odpowiedzialne za realizację programu rehabilitacji.

W warsztacie działa rada programowa, w skład której wchodzą:

• kierownik warsztatu;
• specjaliści do spraw rehabilitacji lub rewalidacji;
• instruktorzy terapii zajęciowej;
• psycholog;
• doradca zawodowy lub instruktor zawodu – w miarę potrzeb.

Rada programowa dokonuje okresowej oraz, nie rzadziej niż co 3 lata, kompleksowej oceny realizacji indywidualnego programu rehabilitacji uczestnika warsztatu i zajmuje stanowisko w kwestii osiągniętych przez niego postępów w rehabilitacji, uzasadniających:

• podjęcie zatrudnienia i kontynuowanie rehabilitacji zawodowej w warunkach pracy chronionej lub na przystosowanym stanowisku pracy;
• potrzebę skierowania osoby niepełnosprawnej do ośrodka wsparcia, w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej, ze względu na brak postępów w rehabilitacji i złe rokowania co do możliwości osiągnięcia postępów uzasadniających podjęcie zatrudnienia i kontynuowanie rehabilitacji zawodowej w warunkach pracy chronionej lub na rynku pracy po odbyciu dalszej rehabilitacji w warsztacie;
• przedłużenie uczestnictwa w terapii ze względu na:
• pozytywne rokowania co do przyszłych postępów w rehabilitacji, umożliwiających podjęcie zatrudnienia i kontynuowanie rehabilitacji zawodowej w warunkach pracy chronionej lub na rynku pracy,
• okresowy brak możliwości podjęcia zatrudnienia,
• okresowy brak możliwości skierowania osoby niepełnosprawnej do ośrodka wsparcia.

Dofinansowanie ze środków funduszu kosztów uczestnictwa w warsztacie osób niepełnosprawnych przebywających w jednostkach organizacyjnych obowiązanych do zapewnienia terapii zajęciowej na podstawie odrębnych przepisów, jest obniżane w zależności od procentowego wskaźnika udziału tych osób w ogólnej liczbie uczestników warsztatu, pod warunkiem, że:

• ze środków Funduszu nie mogą być dofinansowane koszty, w przypadku gdy wskaźnik udziału wynosi co najmniej 80%.
• koszty nie ulegają obniżeniu w przypadku, gdy wskaźnik udziału nie przekracza 30%.

Turnusy rehabilitacyjne

Turnus oznacza zorganizowaną formę aktywnej rehabilitacji połączonej z elementami wypoczynku, której celem jest ogólna poprawa psychofizycznej sprawności oraz rozwijanie umiejętności społecznych uczestników, między innymi przez nawiązywanie i rozwijanie kontaktów społecznych, realizację i rozwijanie zainteresowań, a także przez udział w innych zajęciach przewidzianych programem turnusu.

Turnusy mogą być organizowane:

• przez osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i inne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, które prowadzą co najmniej przez 2 lata działalność na rzecz osób niepełnosprawnych i uzyskały wpis do rejestru organizatorów prowadzonego przez wojewodę;
• wyłącznie w ośrodkach, które uzyskały wpis do rejestru ośrodków prowadzonego przez wojewodę – z wyłączeniem turnusów organizowanych w formie niestacjonarnej i wyłącznie na terenie kraju, w grupach zorganizowanych liczących nie mniej niż 20 uczestników.

Co więcej, w domach pomocy społecznej lub w innych placówkach opiekuńczych turnusy mogą być organizowane wyłącznie dla osób niepełnosprawnych niebędących stałymi podopiecznymi takich jednostek. Natomiast ośrodki, w których organizowane są turnusy, zapewniają osobom niepełnosprawnym odpowiednie warunki pobytu, dostosowane do rodzaju i stopnia niepełnosprawności uczestników turnusu, oraz bazę do prowadzenia rehabilitacji i realizacji określonego programu turnusu.

Czas trwania turnusów, co do zasady wynoszą co najmniej 14 dni. Turnusy organizuje się wyłącznie na terenie kraju, w grupach zorganizowanych liczących nie mniej niż 20 uczestników, w formie:

• stacjonarnej;
• niestacjonarnej.

Program turnusu określa:

• rodzaj i cele turnusu oraz formy rehabilitacji odpowiednie do rodzajów schorzeń osób niepełnosprawnych;
• rodzaje zajęć kulturalno-oświatowych i sportowo-rekreacyjnych oraz innych zajęć wynikających ze specjalistycznego rodzaju turnusu, z uwzględnieniem zajęć indywidualnych i grupowych;
• kadrę odpowiedzialną za realizację programu turnusu.

Organizator turnusów jest obowiązany do:

• zabezpieczenia turnusu od strony organizacyjnej, technicznej i kadrowej w sposób gwarantujący osobom niepełnosprawnym bezpieczne warunki uczestnictwa w turnusie;
• opracowania i realizacji programu turnusu;
• udostępniania właściwemu ze względu na miejsce prowadzenia działalności powiatowego centrum pomocy rodzinie informacji zawierających:
• nazwy ośrodka i miejscowości, w której będą odbywały się turnusy,
• daty rozpoczęcia i zakończenia turnusów,
• warunki pobytu w ośrodku, w którym organizuje się turnusy,
• program turnusu,
• koszt uczestnictwa w turnusie;
• przesłania do właściwego powiatowego centrum pomocy rodzinie informacji o przebiegu turnusu w terminie 21 dni od dnia zakończenia turnusu, sporządzonej odrębnie dla każdego uczestnika korzystającego z dofinansowania ze środków Funduszu;
• przechowywania dokumentów dotyczących przebiegu turnusu przez okres 3 lat.

Dofinansowanie uczestnictwa w turnusie

Osoba niepełnosprawna może ubiegać się o dofinansowanie ze środków Funduszu uczestnictwa w turnusie, jeżeli przeciętny miesięczny dochód, w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych, podzielony przez liczbę osób we wspólnym gospodarstwie domowym, obliczony za kwartał poprzedzający miesiąc złożenia wniosku, nie przekracza kwoty:

• 50% przeciętnego wynagrodzenia na osobę we wspólnym gospodarstwie domowym;
• 65% przeciętnego wynagrodzenia w przypadku osoby samotnej.

Skierowania do uczestnictwa w warsztacie lub turnusie

Osoby niepełnosprawne są kierowane do uczestnictwa w:

• warsztacie – zgodnie ze wskazaniem zawartym w orzeczeniu o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności;
• turnusie – na wniosek lekarza, pod którego opieką znajduje się ta osoba.

Natomiast do podmiotu zamierzający zorganizować lub prowadzący warsztat należy:

• przyjmowanie i zatwierdzanie, w uzgodnieniu z powiatowym centrum pomocy rodzinie, zgłoszeń osób do uczestnictwa w warsztacie.
• prowadzenie listy osób niepełnosprawnych, których zgłoszenie do uczestnictwa w warsztacie zostało zatwierdzone i które nie rozpoczęły terapii w warsztacie.

Jeśli chodzi o wnioski osób niepełnosprawnych o dofinansowanie uczestnictwa w turnusie, to są składane w powiatowych centrach pomocy rodzinie.

Zajęcia klubowe

• oznaczają zorganizowaną formę rehabilitacji mającą na celu wspieranie osób niepełnosprawnych w utrzymaniu samodzielności i niezależności w życiu społecznym i zawodowym.
• mogą obejmować aktywne formy wspierania osoby niepełnosprawnej w podjęciu lub utrzymaniu zatrudnienia.
• mogą być prowadzone przez warsztat dla osób, które były uczestnikami tego warsztatu i opuściły go w związku z podjęciem zatrudnienia, oraz osób wpisanych na listę;
• mogą być kontynuowane przez osobę niepełnosprawną bez względu na utratę lub zmianę zatrudnienia.

Czas trwania zajęć klubowych dla osoby niepełnosprawnej wynosi nie mniej niż 5 godzin miesięcznie, natomiast szczegółowy zakres i organizację zajęć klubowych ustala warsztat.

Podsumowanie

Rehabilitacja zawodowa ma na celu ułatwienie pracownikowi niepełnosprawnemu powrót na rynek pracy oraz umożliwienie, w razie potrzeby, przekwalifikowania się takiej osobie po wypadku lub przebytej chorobie. Co istotne, ważne jest umożliwienie takiej osobie pojęcia zatrudnienia odpowiednie do stanu zdrowia, stopnia niepełnosprawności, kwalifikacji zawodowych i doświadczenia. Jeśli chodzi o źródła finansowania rehabilitacji, to są nimi Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz Narodowy Fundusz Zdrowia oraz Ministerstwa Zdrowia.

Chcesz wiedzieć jak wygląda pierwsza pomoc w zakładzie pracy i jakie obowiązki spoczywają na pracodawcy w tym zakresie ? Jeśli tak, to przejdź do tego artykułu.