Małgorzata Jagusiak
Przeprowadzanie różnego rodzaju transakcji w rodzinie, pomiędzy podmiotami powiązanymi, może budzić wątpliwości pod kątem rozliczania na gruncie podatku dochodowego. Przepisy nie zawsze są precyzyjne i stąd dylematy, w jaki sposób należy postępować. W dzisiejszej publikacji zajmiemy się usługami świadczonymi przez firmę mężą lub żony i odpowiemy na pytanie, czy mogą być kosztem u współmałżonka.
Jak rozumieć wartość pracy własnej przedsiębiorcy i jego małżonka?
Zanim odpowiemy sobie na pytanie, czy usługi świadczone przez współmałżonka mogą być kosztem w firmie, zobaczmy co na ten temat mówią przepisy. Oczywiście na próżno byłoby szukać takich informacji wprost w ustawie, jednak zaczniemy trochę od końca a mianowicie sprawdzimy, czego nie można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. W art. 23 ustawy o PIT mamy informację na temat, czego nie uważa się za koszty uzyskania przychodów i tam znajduje się m.in. zapis:
Wartości pracy własnej przedsiębiorcy, jego małżonka i małoletnich dzieci nie stanowi kosztów uzyskania przychodów
I jak to bywa z przepisami na próżno będzie nam szukać definicji “pracy własnej”. Dlatego też ustalimy, że pod tym pojęciem kryją się wszelkiego rodzaju działania, które przynoszą wymierną korzyść dla firmy. Przykładowo przedsiębiorca wytworzy we własnym zakresie środek trwały, to w wartości początkowej tego środka nie znajdzie się praca własna właściciela. Inna sytuacja, w której małżonek pomaga w firmie żony bez wynagrodzenia, również w tym przypadku praca własna męża nie będzie mogła być kosztem podatkowym. Z tym że trzeba pamiętać, że jeżeli współmałżonek będzie otrzymywał wynagrodzenie za pracę w firmie drugiego współmałżonka, to takie wynagrodzenie stanowi już koszty uzyskania przychodów.
Wynagrodzenie męża i małoletnich dzieci będzie stanowiło koszty uzyskania przychodów. Będą to koszty pracownicze rozliczane na takich samych zasadach, jak w przypadku zatrudniania niespokrewnionych pracowników
Usługi świadczone pomiędzy firmami małżonków
Dość powszechną praktyką jest prowadzenie odrębnych działalności przez obydwoje małżonków. Tak też się zdarza, że te firmy ze sobą współpracują. W przypadku normalnych zasad rynkowych jeżeli jedna firma wykonuje dla drugiej jakąś usługę, to wystawiona faktura będzie dla jednej strony przychodem a dla drugiej kosztem. Jednak relacje biznesowe w gronie najbliższej rodziny zawsze zmuszają do zastanowienia, czy te zasady obowiązują również w relacjach pomiędzy firmami małżonków. Na szczęście dla zainteresowanych organy podatkowe patrzą przychylnym okiem na tego typu działania, co potwierdza się w wydawanych interpretacjach podatkowych. Jednak nie można zapominać, że małżonkowie są podmiotami powiązanymi i dlatego będzie miał tutaj zastosowanie jeszcze jeden przepis ustawy o PIT.
Organ podatkowy może określić dochód (stratę) na warunkach rynkowych, jeżeli w wyniku istniejących powiązań zostaną ustalone lub narzucone warunki różniące się od warunków, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane i w wyniku tego przedsiębiorca wykaże niższy dochód lub wyższą stratę
Usługi świadczone pomiędzy firmami małżonków są dokumentowane na takich samych zasadach, jak transakcje z podmiotami niepowiązanymi. W PKPiR czy Ewidencji Przychodów nie ma obowiązku stosowania jakiś specjalnych oznaczeń. Natomiast w przypadku czynnych podatników VAT podmioty powiązane mają obowiązek stosowania oznaczenia TP w JPK_V7.
Usługi świadczone przez firmę męża lub żony – czy mogą być kosztem u współmałżonka – interpretacje podatkowe
Usługi świadczone przez firmę męża lub żony mogą co do zasady być kosztem u współmałżonka. Zasadniczym warunkiem jest związek z prowadzoną działalnością gospodarczą i stosowanie cen rynkowych, takich samych jak dla innych kontrahentów, na potwierdzenie zamieszczamy interpretacje podatkowe.
| 0113-KDIPT2-1.4011.2.2022.3.MGR z dnia 15.04.2022 r. | Sprawa dotyczyła małżonków, którzy prowadzą odrębnie działalność gospodarczą w zakresie świadczenia usług prawnych. Zapytanie natomiast dotyczyło zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów usług świadczonych przez firmę męża dla firmy żony. | Dyrektor KIS zgodził się ze stanowiskiem przedsiębiorcy, że wydatek w zakresie usług prawnych świadczonych przez firmę męża dla firmy żony może się znaleźć w kosztach podatkowych |
| 0113-KDIPT2-1.4011.257.2022.2.AP z dnia 07.06.2022 r. | Sprawa dotyczyła małżonków, gdzie żona prowadzi hurtownię płyt meblowych oraz akcesoriów stolarskich, natomiast mąż w odrębnej firmie świadczy usługi transportowe. Żona zadała pytanie, czy może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów fakturę wystawioną przez firmę transportową mężą | Dyrektor KIS zgodził się, że w opisanym stanie faktycznym usługi transportowe będą stanowiły dla żony koszty uzyskania przychodów |
| 0115-KDIT3.4011.871.2022.2.JG z dnia 27.01.2023 r. | Sprawa dotyczyła współpracy firm współmałżonków, gdzie żona świadczy usługi medyczne a mąż jest lekarzem, który zamierza otworzyć działalność gospodarczą. Żona zadała pytanie, czy w przypadku korzystania z usług męża w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, będzie mogła zaliczyć poniesiony wydatek do kosztów podatkowych | Dyrektor KIS uznał stanowisko przedsiębiorcy za prawidłowe a w uzasadnieniu napisał m.in. W przypadku, gdy każdy z małżonków prowadzi odrębną działalność gospodarczą i w jej ramach wykonuje usługi na rzecz firmy małżonka, to wykonanie tych usług nie stanowi pracy własnej małżonka. Mamy tu bowiem do czynienia z dwoma odrębnymi podmiotami gospodarczymi, ponieważ każdy z małżonków jako odrębny przedsiębiorca będzie wykonywał usługi dla firmy drugiego małżonka i wystawiał dokumenty potwierdzające wykonanie tych usług. To stanowisko Dyrektora KIS zawarte w uzasadnieniu interpretacji może być kluczowe dla wielu przedsiębiorców, którzy korzystają z usług współmałżonków |
Usługi małżonka w kosztach firmy – podsumowanie
Rozliczanie kosztów podatkowych może niekiedy być problematyczne dla przedsiębiorców. Dość często przepisy nie regulują wielu zawiłości, stąd niepewność co do prawidłowości postępowania. W dzisiejszej publikacji poruszono temat zaliczania do kosztów usług świadczonych pomiędzy firmami małżonków. Jak się okazuje organy podatkowe nie negują tego typu praktyk. Należy jednak pamiętać, że są to relacje pomiędzy podmiotami powiązanymi i jeśli ustalone ceny wpływałyby na zaniżenie dochodu lub zawyżenie straty, to organ podatkowy ma prawo określić dochód/stratę na własnych warunkach, z uwzględnieniem cen stosowanych w stosunku do podmiotów niepowiązanych. Małżonkowie powinni także odróżniać świadczenie usługi przez firmę współmałżonka od pracy własnej współmałżonka, która jak to zostało podkreślone nie stanowi kosztów podatkowych.
1649 
Adrianna Glapiak
Wojciech Samborski
Zespół IFIRMA
