Małgorzata Jagusiak
Tematy związane z rozporządzaniem składnikami majątku spółek osobowych przysparzają licznych problemów wspólnikom takich spółek. Przepisy nie mówią na ten temat zbyt wiele, a jeśli już, to są bardzo ogólne sformułowania. W dzisiejszej publikacji pochylimy się nad tematem wycofania składników majątku ze spółki cywilnej i jawnej.
Spółka jawna a spółka cywilna
Powołanie do życia czy to spółki cywilnej czy jawnej odbywa się w oparciu o zawarcie umowy pomiędzy wspólnikami. Przy czym umowy są zawierane w oparciu o różne przepisy prawa, poniżej przedstawiamy kilka cech charakteryzujących spółki, o których mowa w dzisiejszym artykule.
| Umowa spółki jest zawierana w oparciu o Kodeks spółek handlowych | Umowa spółki jest zawierana na podstawie ustawy Kodeks cywilny | |
| Spółka jest zarejestrowana w KRS | Nie ma obowiązku rejestracji w KRS ani w CEIDG | |
| Nie posiada osobowości prawną, ale ma zdolność prawną | Nie posiada osobowości prawnej | |
| Mienie wniesione przez wspólników i majątek nabywany w trakcie prowadzenia spółki stanowi jej majątek | Majątek wniesiony przez wspólników i nabywany w trakcie prowadzenia działalności. Cały majątek spółki stanowi wspólność majątkową wszystkich wspólników | |
| Spółka i wspólnicy | Wspólnicy spółki |
Majątek spółki cywilnej i jawnej
Zarówno w przypadku spółki jawnej, jak i cywilnej majątek jest wnoszony do spółki przez wspólników. Przy czym jeśli chodzi o spółkę jawną, to ma ona zdolność do czynności prawnych, w przeciwieństwie do spółki cywilnej, a to oznacza, że może m.in. zaciągać zobowiązania we własnym imieniu.
| Majątek wniesiony przez wspólników i nabywany w trakcie prowadzenia spółki, wspólnicy posiadają udziały w spółce | Majątek wniesiony przez wspólników. Cały majątek spółki stanowi wspólność majątkową wszystkich wspólników. Wspólnik nie ma prawa rozporządzać udziałem we wspólnym majątku wspólników ani udziałem w poszczególnych składnikach majątku spółki |
Wycofanie składnika majątku ze spółki cywilnej i jawnej
Pora przejść do zasadniczego tematu naszej dzisiejszej publikacji, a mianowicie poszukamy odpowiedzi na pytanie, o czym należy pamiętać przy wycofaniu składnika majątku ze spółki cywilnej i jawnej. Rozważaniom zostaną poddane następujące formy wycofania majątku ze spółki:
- Wycofanie do majątku prywatnego i późniejsza sprzedaż.
- Wycofanie do majątku prywatnego i późniejsza darowizna.
Przepisy nie zabraniają, żeby doszło do wycofania składników majątku ze spółki cywilnej czy ze spółki jawnej do majątku prywatnego. Co więcej organy podatkowe uznają, że takie wycofanie będzie neutralne podatkowo na gruncie ustawy o podatku dochodowym, przykładowa interpretacja nr 0113-KDIPT2-3.4011.341.2017.5.RR z dnia 26.01.2018 r. Podkreśla się w niej, że wycofanie składnika majątku ze spółki do majątku prywatnego wspólnika nie generuje przychodu do opodatkowania na gruncie ustawy PIT po stronie spółki ani wspólników. Jest to czynność nieodpłatna, a więc nie znajdzie się w przychodach do opodatkowania w działalności gospodarczej. Potwierdza to również dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) w niedawno wydanej interpretacji z dnia 03.08.2023 r. nr 0114-KDIP3-2.4011.516.2023.2.MR. W tej interpretacji zostało podkreślone, że dopiero kolejne czynności mogą za sobą pociągać skutki podatkowe, jednak są one uzależnione od rodzaju i charakteru tych kolejnych czynności.
Wycofanie do majątku prywatnego składnika majątku ze spółki cywilnej i jawnej i późniejsza sprzedaż a podatek PIT
Jeśli po wycofaniu składnika majątku ze spółki dojdzie do jego sprzedaży może to spowodować powstanie przychodu i obowiązku podatkowego po stronie zbywcy, jeżeli od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło wycofanie do majątku prywatnego, do dnia odpłatnego zbycia nie upłynęło sześć lat. Wówczas taki przychód będzie przychodem w działalności gospodarczej i tak należy go opodatkować. Ta zasada obowiązuje zarówno do wycofania majątku ze spółki cywilnej, jak i jawnej. W interpretacji z dnia 17.01.2023 r. nr 0113-KDIPT2-3.4011.856.2022.1.SJ Dyrektor KIS podkreślił, że warunkiem nie powstania przychodu jest upływ 6 lat pomiędzy zmniejszeniem udziału w spółce a sprzedażą składnika majątku i zbycie nie nastąpiło wskutek wykonywania działalności gospodarczej.
Wycofanie do majątku prywatnego składnika majątku ze spółki cywilnej i jawnej i późniejsza darowizna a podatek PIT
Jeśli dojdzie do wycofania składnika majątku z działalności gospodarczej i późniejszej darowizny, to w takim przypadku nie będą w ogóle brane pod uwagę przepisy ustawy o podatku PIT, tylko ustawy o podatku od spadków i darowizn. Wszystkie zagadnienia związane z darowiznami są uregulowane w tym ostatnim akcie prawnym. W takim przypadku obowiązek podatkowy powstanie po stronie obdarowanego, a nie darczyńcy. Nie ma również znaczenia w jakim terminie dojdzie do darowizny, przepisy nie wprowadzają tutaj żadnych dodatkowych regulacji. Oznacza to, że do darowizny może dojść w dowolnym momencie po wycofaniu składnika majątku ze spółki. Obdarowanego nie dotyczą przepisy ustawy o PIT i VAT.
Wycofanie do majątku prywatnego składnika majątku ze spółki cywilnej i jawnej a podatek VAT
Jeśli chodzi o podatek VAT, to kluczowe będzie, czy w momencie zakupu spółka miała prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego od zakupu. Ustawa o podatku VAT bardzo precyzyjnie wypowiada się na ten temat.
| Jeżeli przedsiębiorcy przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia towarów lub ich części składowych, to przekazanie na cele osobiste (wycofanie do majątku prywatnego) jest traktowane jak odpłatna dostawa towarów. Oznacza to, że przedsiębiorca (firma) ma obowiązek naliczyć podatek VAT należny taki jak od sprzedaży |
| W przypadku wycofania składnika majątku z firmy podstawą opodatkowania jest cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a gdy nie ma ceny nabycia – koszt wytworzenia, określone w momencie tej dostawy towarów |
W ocenie organu podatkowego w podstawie do opodatkowania w przypadku nieodpłatnego przekazaniu towarów, który na gruncie VAT jest traktowany jako odpłatne, ta zasada dotyczy również wycofania składnika majątku, znajdzie się cena nabycia towarów rozumiana jako cena zaktualizowana na moment dokonania nieodpłatnego przekazania towaru. Takie stanowisko zaprezentował Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) w interpretacji nr 0113-KDIPT1-3.4012.56.2021.2.JM z dnia 31.03.2021 r. Oznacza to, że jeżeli w momencie wycofania składnika majątku z firmy jego cena rynkowa będzie znacznie odbiegała od ceny nabycia, to powinna być zaktualizowana, czyli tak naprawdę powinna to być aktualna cena rynkowa.
Przykład
Spółka jawna chce wycofać z firmy nieruchomość, od której odliczyła podatek VAT. Cena nabycia tej nieruchomości w 2020 roku wynosiła 300.000 zł, natomiast na moment wycofania wartość rynkowa nieruchomości wynosi 500.000 zł. Bazując na stanowisku fiskusa podatek VAT należny przy wycofaniu powinien być liczony od kwoty 500.000 zł.
Podsumowanie
Gospodarowanie majątkiem spółki cywilnej czy jawnej może niekiedy przysparzać problemów. Jedną z kwestii, która była tematem dzisiejszych rozważań jest wycofanie składników majątku z działalności gospodarczej, jest to temat wielowątkowy i złożony. Scenariuszy takiej operacji może być bardzo dużo, w publikacji odniesiono się tylko do niektórych z nich. Jednak już na tej podstawie można wysnuć wniosek, że wycofanie składnika majątku z firmy na gruncie podatku dochodowego nie rodzi obowiązku zapłaty podatku, dopiero jak dojdzie do jego sprzedaży przed upływem 6 lat trzeba zapłacić podatek PIT. Natomiast jak dojdzie do darowizny po wycofaniu, to nie mają już wówczas zastosowania przepisy ustawy o PIT tylko ustawy o podatku od spadków i darowizn. Na gruncie podatku VAT należy pamiętać, że zgodnie z przepisami każda dostawa, również nieodpłatna, rodzi obowiązek podatkowy w VAT, o ile przysługiwało prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego przy nabyciu. W tym przypadku podatek VAT należny, taki jak od sprzedaży, nalicza się w momencie wycofania składnika majątku. Procedury wycofania składników majątkowych ze spółki cywilnej i jawnej są dodatkowo skomplikowane przez powiązania, jakie istnieją pomiędzy wspólnikami. W takich przypadkach warto zasięgnąć opinii prawnika lub doradcy podatkowego, który przedstawi właściwy tryb postępowania w oparciu o przepisy Kodeksu cywilnego, czy Kodeksu spółek handlowych.
391 
Adrianna Glapiak
Monika Kobylak
Dorota Łesak
Oliwia Józefowiak
