Przejęcie przedsiębiorstwa i likwidacja firmy a pracownicy, co należy wiedzieć?

×

Z różnych powodów może dojść do przejęcia i likwidacji firmy. Najczęściej w nowym przedsiębiorstwie zatrudniani są pracownicy likwidowanej firmy. Może wystąpić również sytuacja, w której dojdzie do likwidacji firmy. W takich przypadkach problematyczna bywa kwestia związana z zatrudnionymi pracownikami, których chronią przepisy Kodeksu pracy. Przedsiębiorcy często nie wiedzą, jakie mają prawa i obowiązki w takiej sytuacji. W dzisiejszej publikacji zajmiemy się tematem przejęcia lub likwidacji przedsiębiorstwa, które zatrudnia pracowników, w celu przybliżenia najważniejszych informacji na ten temat.

Likwidacja działalności gospodarczej

Proces likwidacji działalności gospodarczej wymaga dopełnienia licznych formalności. Taka decyzja powinna być dobrze przemyślana, ponieważ nie będzie można cofnąć ewentualnych skutków. W przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej przedsiębiorca powinien przede wszystkim dokonać wyrejestrowania firmy w CEIDG. W następstwie tego kroku z automatu zostaną poinformowane takie instytucje jak:

• urząd skarbowy,
• Główny Urząd Statystyczny (GUS),
• Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS),
• Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS).

Oznacza to, że przedsiębiorstwa nie musi powielać i wysyłać informacji o zakończeniu prowadzenia firmy do tych jednostek z jednym wyjątkiem. Dla ZUS samo wyrejestrowanie w CEIDG jest niekompletne. Na tej podstawie ZUS z automatu wyrejestruje przedsiębiorcę jako płatnika składek na formularzu ZUS ZWPA, ale w ciągu 7 dni powinno się dokonać jeszcze wyrejestrowania z ubezpieczeń społecznych na formularzu ZUS ZWUA.

Przedsiębiorcy, którzy zatrudniają pracowników, mają jeszcze dodatkowe obowiązki związane z rozwiązaniem umów o pracę. Przy czym nie można zapominać, że prawa pracownicze zostały uregulowane w ustawie Kodeks pracy i wszystkie podjęte działania powinny być zgodne z tymi przepisami.

Likwidacja działalności co z pracownikami?

W orzecznictwie sądowym, przykładowo wyrok Sądu Najwyższego z 11.05.2017 r., sygn. akt II UK 213/16, można spotkać się z tezą, według której samo wykreślenie z ewidencji działalności gospodarczej nie może być utożsamiane z likwidacją pracodawcy w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy. Dopiero rozwiązanie stosunku pracy z ostatnim pracownikiem oznacza, że została zlikwidowana firma jako pracodawca. Ta informacja jest bardzo istotna dla każdego przedsiębiorcy występującego również w roli pracodawcy. Wystarczającą przesłanką do zwolnienia pracowników jest informacja o likwidacji firmy.

Z przepisów ustawy Kodeks pracy wynika, że w razie ogłoszenia likwidacji pracodawcy, nie stosuje się przepisów dotyczących ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę.

Rozwiązanie umów o pracę

Likwidacja działalności gospodarczej nie zwalnia pracodawca z przeprowadzenia formalnego procesu związanego ze zwolnieniem pracowników. Oznacza to, że wypowiedzenie umów o pracę powinno mieć formę pisemną, w przeciwnym razie będzie nieważne. Dopuszczalna jest forma zdalna przy zachowaniu ustawowych warunków.

Pracodawcę obowiązują również terminy okresu wypowiedzenia, które są uzależnione od rodzaju umowy i stażu pracy.

Skrócenie okresu wypowiedzenia

Z przepisów ustawy Kodeks pracy wynika, że w przypadku likwidacji pracodawcy okres wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub umowy o pracę, zawartej na czas określony, pracodawca może, w celu wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę, skrócić okres trzymiesięcznego wypowiedzenia, najwyżej do 1 miesiąca. W takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia.

Jeśli przedsiębiorca skorzysta ze skrócenia okresu wypowiedzenia, to ma prawo zamknąć działalność gospodarczą na ostatni dzień skróconego okresu wypowiedzenia. Ta data może również pojawić się na wniosku CEIDG.

Odprawy dla pracowników w związku z likwidacją firmy

Pracodawcę, który zatrudnia co najmniej 20 pracowników, obowiązują jeszcze przepisy ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. W takim przypadku mówi się o grupowym zwolnieniu pracowników z powodu likwidacji pracodawcy. Odprawa pieniężna z tytułu zwolnień grupowych będzie zależała od stażu pracy.

Odprawę pieniężną ustala się według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Wysokość odprawy pieniężnej nie może przekraczać kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, w 2025 roku jest to kwota 69.990 zł.

Co oznacza przejęcie przedsiębiorstwa?

Innym sposobem na rozwiązanie problemów związanych z niezadowalającą kondycją firmy jest decyzja o przejęciu. Nie ma formalnej definicji przejęcia przedsiębiorstwa. Potocznie będzie to oznaczało przekazanie całego majątku firmy przejmowanej do firmy przejmującej, która będzie sprawowała pełną kontrolę. Pod pojęciem przejęcia mieści się również połączenie dwóch lub większej ilości spółek. Przyczyn przejęcia może być wiele, przykładowo mogą to być:

• problemy finansowe,
• poprawa zdolności kredytowej,
• ograniczenie konkurencji,
• ekspansja na nowe rynki,
• efektywniejsze wykorzystanie posiadanych potencjału,
• wprowadzenie nowych rozwiązań technologicznych,
• zmiana kadry zarządzającej.

Wymieniliśmy te czynniki, które można oceniać, jako pozytywne. Jednak bywa też tak, że firma boryka się z problemami finansowymi i jedynym dobrym wyjściem będzie po prostu jej przejęcie. W przypadku jednoosobowej działalności pod pojęciem przejęcia najczęściej mieści się przejęcie przez członka najbliższej rodziny. Powszechne jest przejęcie firmy rodziców przez dzieci czy pomiędzy małżonkami. Co jednak z przejęciem, jak w filmie przejmowanej zatrudnieni są pracownicy?

Prawa pracownicze w przypadku przejścia zakładu pracy na innego pracodawcę

Jak nietrudno się domyślić na okoliczność przejścia zakładu pracy na innego pracodawcę zostały opracowane przepisy w ustawie Kodeks pracy. Pracownicy nie powinni się więc obawiać tego typu praktyk. Zobaczmy więc, co konkretnie znajdziemy w Kodeksie pracy na ten temat.

Jak widać, pracownicy likwidowanej spółki są chronieni, jednak nie jest to komfortowa sytuacja i nie każdy się w niej odnajduje.

Rozwiązanie umowy o pracę przez pracownika w ciągu 2 miesięcy po przejściu

Dla pracodawcy ważna jest jeszcze jedna informacja. Mianowicie jeśli pracownik rozwiąże umowę o pracę w terminie 2 miesięcy od przejścia zakładu pracy na nowego pracodawcę, to wówczas obowiązuje takie same przepisy, jak w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę. Oznacza to m.in. prawo do zasiłku dla bezrobotnych dla pracownika. Natomiast jeśli chodzi o otrzymanie odprawy pieniężnej z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn nieleżących po stronie pracownika, to pracodawcy powinni zapoznać się z uchwałą 7 sędziów Sądu Najwyższego sygn. akt III PZP 1/09 z dnia 18.06.2009 r. W tym dekrecie można przeczytać, że rozwiązanie stosunku pracy w trybie przejścia zakładu pracy na innego pracodawcę nie uprawnia automatycznie do nabycia praw i wypłaty odprawy pieniężnej, o której mowa w ustawie o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Wyjątek stanowi sytuacja, w której przyczyną rozwiązania stosunku pracy była poważna zmiana warunków pracy na niekorzyść pracownika. Przy tego typu zmianach organizacyjnych pracodawcy powinni pamiętać o ewentualnych skutkach nieprzemyślanych działań.

Podsumowanie

W dzisiejszej publikacji omówiony został temat przejęcia przedsiębior

W przypadku likwidacji firmy przepisy zezwalają na rozwiązanie umów o pracę z zachowaniem okresów wypowiedzenia, dlatego przedsiębiorca powinien być na to przygotowany. Dopóki nie zostanie rozwiązana ostatnia umowa o pracę, nie można zamknąć firmy. W sytuacji zakończenia działalności nie ma przeciwwskazań do zwolnienia tych pracowników, którzy są objęci szczególną ochroną kodeksową.

Jeżeli dojdzie do przejęcia przedsiębiorstwa, pracownicy są objęci szczególną ochroną wynikającą z przepisów ustawy Kodeks pracy. Żaden z pracowników zatrudnionych na umowę o pracę nie może zostać zwolniony, a osoby zatrudnione na inne umowy otrzymują nowe warunki pracy i płacy, które mogą przyjąć lub nie.

Po przejściu na innego pracodawcę pracownikom pozostawiono jeszcze 2 miesiące na podjęcie decyzji, czy chcą pracować u nowego pracodawcy. Jeśli nie, to mogą rozwiązać stosunek pracy bez wypowiedzenia.

Co do zasady warunki zatrudnienia u nowego pracodawcy nie powinny się pogorszyć, jednak to nie oznacza, że wystąpi konieczność przekwalifikowania z uwagi na nowe struktury organizacyjne. Tak naprawdę wiele zależy od charakteru przejęcia i profilu prowadzonej działalności przez nowego przedsiębiorcę. Pomimo ustawowych regulacji proces przejęcia przedsiębiorstwa jest stresogenny szczególnie dla pracowników, którzy muszą się odnaleźć w nowych warunkach.

Likwidacja firmy czy decyzja o jej przekazaniu jest niewątpliwie trudna do podjęcia. Jednak takie rozwiązania bywają nieuniknione, a odpowiednio wczesna reakcja pozwala na uniknięcie jeszcze większych strat.

Stan prawny na dzień: 29.08.2025 r.