Czym jest spółka europejska i jak ją zarejestrować w Polsce?

×

Czym jest spółka europejska?

Spółka europejska (Societas Europaea/SE) to forma prawna spółki kapitałowej, która umożliwia prowadzenie działalności gospodarczej w różnych krajach Unii Europejskiej. Jej podstawą jest:

• rozporządzenie Rady (WE) nr 2157/2001 z dnia 8 października 2001 r. w sprawie statutu spółki europejskiej;
• dyrektywa Rady 2001/86/WE z dnia 8 października 2001 r. uzupełniającej statut spółki europejskiej w odniesieniu do zaangażowania pracowników;
• ustawa z dnia 4 marca 2005 r. o europejskim zgrupowaniu gospodarczym i spółce europejskiej.

Z przepisów rozporządzenia Rady (WE) nr 2157/2001 w sprawie statutu spółki europejskiej wynikają kluczowe zasady dotyczące statusu prawnego SE, jej relacji z prawem krajowym, a także zasad przeniesienia jej siedziby statutowej.

Możliwość utworzenia SE

Spółka europejska (SE) może być zawiązana na terytorium Unii Europejskiej, musi to jednak nastąpić zgodnie z warunkami określonymi w rozporządzeniu – oznacza to, że nie wystarczy ogólna regulacja krajowa, lecz konieczne jest spełnienie konkretnych wymogów prawa unijnego.

Kapitał akcyjny i odpowiedzialność akcjonariuszy:

SE jest spółką akcyjną – jej kapitał dzieli się na akcje.Odpowiedzialność akcjonariuszy ogranicza się do wysokości objętych akcji (brak osobistej odpowiedzialności za zobowiązania spółki).

Osobowość prawna

SE jest odrębnym podmiotem prawnym – posiada zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych, co oznacza, że może np. zawierać umowy, nabywać prawa i zaciągać zobowiązania.

Uczestnictwo pracowników

Sprawy dotyczące zaangażowania pracowników (np. współdecydowanie, informowanie i konsultowanie) są regulowane przez osobną dyrektywę – Dyrektywę 2001/86/WE, co oznacza, że aspekt ten nie jest bezpośrednio uregulowany w samym rozporządzeniu SE, ale ma istotne znaczenie przy jej tworzeniu i funkcjonowaniu.

CHARAKTER PRAWNY SPÓŁKI EUROPEJSKIEJ

• SE to spółka akcyjna (Societas Europaea/SE).
• Spółka może zostać zawiązana w obrębie terytorium Wspólnoty w formie europejskiej spółki akcyjnej.
• SE nie może być utworzona przez osoby fizyczne.
• Kapitał SE jest podzielony na akcje.
• SE podlega prawu Państwa Członkowskiego, w którym ma swoją statutową siedzibę.
• SE ma osobowość prawną.
• Przed lub po firmie SE musi być dodany skrót SE.
• Każdą spółkę europejską rejestruje się w rejestrze Państwa Członkowskiego, w którym ma swoją statutową siedzibę określonym przez prawo tego Państwa Członkowskiego.
• Rejestracja SE i jej wykreślenie z rejestru ogłasza się w celach informacyjnych w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich po opublikowaniu, zgodnie z art. 13 rozporządzenia (ważne – ogłoszenie to powinno zawierać firmę SE, numer, datę i miejsce rejestracji SE, datę i miejsce opublikowania oraz tytuł publikacji, jak również statutową siedzibę SE i sektor jej działalności).
• W spółce europejskiej działają:
  • walne zgromadzenie akcjonariuszy oraz
  • organ nadzorczy i zarządzający (system dualistyczny) lub organ administracyjny (system monistyczny), w zależności od formy przyjętej w statucie SE.

UTWORZENIE SPÓŁKI EUROPEJSKIEJ

Może zostać utworzona na kilka sposobów, ale zawsze musi mieć związek z działalnością w co najmniej dwóch krajach UE:

• połączenie spółek akcyjnych z różnych państw członkowskich;
• utworzenie grupy kapitałowej SE przez spółki akcyjne lub z o.o., jeśli podlegają różnym porządkom prawnym albo od co najmniej 2 lat mają spółkę zależną lub oddział w innym kraju UE;
• powołanie spółki zależnej SE przez spółki lub inne osoby prawne działające w różnych państwach UE lub mające tam spółkę zależną/oddział od co najmniej 2 lat;
• przekształcenie spółki akcyjnej w SE – możliwe, jeśli ma ona spółkę zależną w innym kraju członkowskim przez co najmniej 2 lata;
• w szczególnych przypadkach udział w tworzeniu SE może mieć też spółka spoza UE, o ile jej statutowa siedziba znajduje się w państwie członkowskim i ma ona rzeczywisty związek z jego gospodarką.

SIEDZIBA SPÓŁKI EUROPEJSKIEJ Siedziba spółki europejskiej (SE) musi znajdować się w jednym z krajów Unii Europejskiej. SE musi mieć: statutową siedzibę (czyli miejsce rejestracji), i siedzibę zarządu (gdzie podejmowane są decyzje) w tym samym kraju UE. Każdy kraj UE może zaostrzyć przepisy i zażądać, żeby obie siedziby SE były: w tej samej miejscowości, albo nawet pod tym samym adresem.

KAPITAŁ ZAKŁADOWY I FORMA DZIAŁANIA

• Kapitał SE musi być określony w euro (EUR) i nie może być niższy niż 120 tys. EUR.
• Jeśli w danym państwie krajowe prawo wymaga wyższego kapitału dla pewnych działalności (np. instytucji finansowych), wymóg ten dotyczy także SE z siedzibą w tym państwie.
• W zakresie utrzymania zmian kapitału oraz emisji akcji i papierów wartościowych SE podlega prawu krajowemu obowiązującemu spółki akcyjne w państwie jej siedziby.

SPÓŁKI ZALEŻNE SE

• SE może zakładać spółki zależne również w formie spółki europejskiej.
• Nawet jeśli prawo krajowe wymaga minimum dwóch akcjonariuszy, w przypadku spółek zależnych SE taki wymóg nie obowiązuje.
• Do jednoosobowych SE stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące jednoosobowych spółek z o.o. (dyrektywa 89/667/EWG).

STATUT SE

• Statut SE oznacza dokument założycielski oraz statut w sensie właściwym, o ile są to odrębne dokumenty.
• Statut SE powinien zostać sporządzony w formie aktu notarialnego i zawierać co najmniej:
  • firmę (nazwę) i siedzibę spółki,
  • przedmiot działalności,
  • czas trwania (oznaczony lub nieoznaczony),
  • wysokość kapitału zakładowego (min. 120 tys. euro),
  • wartość nominalną akcji i ich liczbę,
  • dane akcjonariuszy założycieli,
  • liczbę członków organów (zarządu i rady nadzorczej lub rady administrującej).

PRZENIESIENIE SIEDZIBY SE DO INNEGO PAŃSTWA CZŁONKOWSKIEGO

• Statutowa siedziba SE może zostać przeniesiona do innego Państwa Członkowskiego bez konieczności likwidacji SE ani z utworzeniem nowej osoby prawnej (spółka europejska kontynuuje działalność, ale z nową siedzibą).
• Organ zarządzający lub administracyjny sporządza plan przeniesienia i publikuje go zgodnie z przepisami UE i ewentualnie dodatkowymi wymogami prawa krajowego (ważne – muszą upłynąć co najmniej 2 miesiące od publikacji, zanim zostanie podjęta uchwała) – plan ten określa obecną firmę, siedzibę, numer rejestracyjny SE i obejmuje również następujące dane:
  • proponowaną statutową siedzibę SE;
  • proponowany Statut SE, gdy jest to właściwe, włącznie z jej nową firmą;
  • wszelkie konsekwencje, jakie przeniesienie może mieć na uczestnictwo pracowników spółki;
  • proponowany harmonogram przeniesienia;
  • wszelkie prawa zagwarantowane w celu ochrony akcjonariuszy i/lub wierzycieli;
• Organ zarządzający lub administracyjny przygotowuje sprawozdanie, które:
  • wyjaśnia i uzasadnia prawne oraz ekonomiczne aspekty przeniesienia siedziby SE;
  • przedstawia konsekwencje przeniesienia dla akcjonariuszy, wierzycieli i pracowników.
• Akcjonariusze i wierzyciele mają prawo przeglądać plan przeniesienia oraz to sprawozdanie, a dostęp ten przysługuje im co najmniej na 1 miesiąc przed walnym zgromadzeniem, podczas którego będzie podejmowana uchwała o przeniesieniu (dokumenty są udostępniane w statutowej siedzibie SE, mogą oni też bezpłatnie otrzymać kopie tych dokumentów).
• Jeśli SE jest zarejestrowana w danym kraju UE, to ten kraj może wprowadzić dodatkowe przepisy, które mają chronić akcjonariuszy mniejszościowych.
• Nie można przenieść siedziby SE, jeśli wszczęto wobec niej postępowanie upadłościowe lub likwidacyjne.

SKUTKI PRZENIESIENIA SIEDZIBY SE

• Przeniesienie staje się skuteczne wobec osób trzecich z chwilą publikacji rejestracji w państwie docelowym.
• Informacja o wykreśleniu ze starego rejestru nie została opublikowana, osoby trzecie mogą nadal działać w oparciu o dane ze starego rejestru, chyba że SE udowodni, że wiedziały o zmianie.

DZIAŁANIE SPÓŁKI EUROPEJSKIEJ

• SE działa w oparciu o:
  • przepisy niniejszego rozporządzenia;
  • w przypadku gdy jest to wyraźnie określone w niniejszym rozporządzeniu, przepisy swojego statutu lub
  • w sprawach nieuregulowanych niniejszym rozporządzeniem lub, w przypadku gdy są one uregulowane w nim jedynie częściowo, w zakresie pozostawionym poza niniejszym rozporządzeniem:
    • przepisy prawa przyjęte przez Państwa Członkowskie w celu wprowadzenia w życie specjalnych środków wspólnotowych dotyczących konkretnie SE;
    • przepisy prawa Państw Członkowskich, które miałyby zastosowanie do spółek akcyjnych, utworzonych zgodnie z prawem Państwa Członkowskiego, w którym SE ma swoją statutową siedzibę;
    • przepisy swojego statutu, w taki sam sposób jak spółki akcyjne, utworzone zgodnie z prawem Państwa Członkowskiego, w którym SE ma swoją statutową siedzibę.

A jeśli zastanawiasz się czy można przenieść siedzibę spółki z o.o. za granicę, to przeczytaj ten artykuł.

Jak założyć spółkę europejską w Polsce?

System monistyczny a dualistyczny SE

Zagadnienie poświęcone organom spółki europejskiej zostały opisane w dziale 2 rozporządzenia Rady (WE) nr 2157/2001 z dnia 8 października 2001 roku.

W spółce europejskiej działają następujące organy, tj.:

• walne zgromadzenie akcjonariuszy oraz
• organ nadzorczy i zarządzający (system dualistyczny) lub organ administracyjny (system monistyczny), w zależności od formy przyjętej w Statucie.

W literaturze przedmiotu strukturę SE opisuje się w następujący sposób: „Rozporządzenie 2157/2001 reguluje kwestie dotyczące wewnętrznej struktury spółki europejskiej, wskazując, jakie organy posiada przedmiotowa osoba prawna oraz jakie wymogi muszą być spełnione w celu ich powołania i prawidłowego funkcjonowania. Jako organ właścicielski wymienione zostało walne zgromadzenie akcjonariuszy, natomiast zarządzaniem spółką, czyli reprezentowaniem jej i prowadzeniem spraw wewnętrznych, zajmuje się zarząd oraz rada nadzorcza bądź organ administrujący spółką. Prawodawca unijny tym sposobem wprowadza względem spółki europejskiej dwa systemy zarządzania:

• 1) jeden dualistyczny, wprowadzający podział na organ zarządzający spółką i radę nadzorczą, która ma pełnić funkcję kontrolującą;
• 2) drugi monistyczny, zakładający istnienie jednego organu, oczywiście z uwzględnieniem istnienia walnego zgromadzenia akcjonariuszy” [tak N. Banaś [w:] Rozporządzenie Rady (WE) nr 2157/2001 w sprawie statutu spółki europejskiej. Komentarz, Warszawa 2012, art. 38].

Spółka europejska a forma opodatkowania w Polsce

Opodatkowanie spółki europejskiej (SE) jest regulowane przez prawo kraju, w którym spółka ma statutową siedzibę. Oznacza to, że jeśli SE jest zarejestrowana w Polsce, to podlega polskiemu podatkowi dochodowemu od osób prawnych (CIT). Jednak jeśli spółka osiąga dochody w innych państwach UE, mogą one być tam dodatkowo opodatkowane. W takich sytuacjach decydujące są umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawarte przez Polskę z innymi krajami UE.

Ponadto spółka europejska jest podatnikiem VAT i musi zarejestrować się jako podatnik VAT oraz rozliczać VAT zgodnie z przepisami kraju, gdzie ma siedzibę.

Księgowość i sprawozdawczość finansowa spółki europejskiej podlega przepisom państwa siedziby. W Polsce oznacza to obowiązek prowadzenia pełnej księgowości oraz coroczne badanie sprawozdań finansowych. Dodatkowo sprawozdania finansowe mogą być sporządzane w walucie euro, co ułatwia działalność na rynku międzynarodowym.

Podsumowanie

Spółka europejska (SE) to ponadnarodowa forma spółki kapitałowej umożliwiająca działalność na terenie UE i EOG w oparciu o jednolite zasady. Minimalny kapitał zakładowy wynosi 120 tys. euro. SE może działać w systemie monistycznym lub dualistycznym i podlega zarówno przepisom unijnym, jak i krajowym państwa siedziby. Co istotne, SE nie może założyć każdy, albowiem jest to forma zarezerwowana wyłącznie dla spółek kapitałowych (np. spółek z o.o. lub akcyjnych) mających siedziby w państwach UE, co oznacza, że osoba fizyczna ani spółka działająca wyłącznie w jednym kraju nie spełni warunków jej utworzenia.