DSA czyli Akt o usługach cyfrowych – co reguluje nowa konstytucja Internetu?

Od dnia 17 lutego 2024 roku obowiązuje rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2065 z dnia 19 października 2022 r. w sprawie jednolitego rynku usług cyfrowych oraz zmiany dyrektywy 2000/31/WE, tzw. akt o usługach cyfrowych. DSA reguluje m.in. kwestię związaną z bezpieczeństwem w Internecie oraz odpowiedzialność dostawców usług za rozpowszechniane przez nich treści.

Założenia reprezentowane przez akt o usługach cyfrowych (DSA)

W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na główne założenia aktu o usługach cyfrowych, które prawodawca europejski zamieścił w motywach do omawianego rozporządzenia, tj.:

• […] Konieczna jest harmonizacja warunków świadczenia usług pośrednich na całym rynku wewnętrznym, aby zapewnić przedsiębiorstwom dostęp do nowych rynków i możliwości czerpania korzyści z rynku wewnętrznego przy jednoczesnym zapewnieniu większego wyboru konsumentom i innym odbiorcom usług. Do celów niniejszego rozporządzenia za „odbiorców usługi” uważa się użytkowników biznesowych, konsumentów i innych użytkowników [por. motyw 2];
• Odpowiedzialne zachowanie i działanie z należytą starannością dostawców usług pośrednich ma zasadnicze znaczenie dla bezpiecznego, przewidywalnego i godnego zaufania środowiska internetowego oraz dla umożliwienia obywatelom Unii i innym osobom korzystania z przysługujących im praw podstawowych zagwarantowanych w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „Kartą”), w szczególności z wolności wypowiedzi i informacji, wolności prowadzenia działalności gospodarczej, prawa do niedyskryminacji, a także z wysokiego poziomu ochrony konsumentów [por. motyw 3];
• Dlatego też, w celu ochrony rynku wewnętrznego i poprawienia jego funkcjonowania należy ustanowić zestaw jednolitych, skutecznych i proporcjonalnych obowiązkowych zasad na poziomie Unii. Niniejsze rozporządzenie zapewnia warunki umożliwiające wprowadzanie innowacyjnych usług cyfrowych na rynku wewnętrznym i zwiększanie ich skali […] [por. motyw 4];
• Niniejsze rozporządzenie w pełni harmonizuje przepisy mające zastosowanie do usług pośrednich na rynku wewnętrznym w celu zapewnienia bezpiecznego, przewidywalnego i budzącego zaufanie środowiska internetowego, przeciwdziałania rozpowszechnianiu nielegalnych treści w internecie oraz zagrożeniom społecznym, jakie może stwarzać rozpowszechnianie dezinformacji lub innych treści, w którym to środowisku prawa podstawowe zapisane w Karcie są skutecznie chronione, a innowacje są wspierane [por. motyw 9].

Z treścią aktu o usługach cyfrowych zapoznasz się tutaj.

Co reguluje akt o usługach cyfrowych?

W przepisie art. 1 aktu o usługach cyfrowych wskazano, że celem rozporządzenia jest przyczynienie się do właściwego funkcjonowania rynku wewnętrznego usług pośrednich poprzez ustanowienie zharmonizowanych przepisów dotyczących bezpiecznego, przewidywalnego i budzącego zaufanie środowiska internetowego, które ułatwia innowacje i w którym skutecznie chronione są prawa podstawowe zapisane w karcie praw podstawowych Unii Europejskiej, w tym zasada ochrony konsumentów.

Dodatkowo prawodawca europejski w rozporządzeniu ustanowił zharmonizowane przepisy dotyczące świadczenia usług pośrednich na rynku wewnętrznym. Przede wszystkim ustanowiono w szczególności:

• ramy warunkowego wyłączenia odpowiedzialności dostawców usług pośrednich;
• przepisy dotyczące szczególnych obowiązków w zakresie należytej staranności dostosowane do określonych szczególnych kategorii dostawców usług pośrednich;
• przepisy dotyczące wdrażania i egzekwowania niniejszego rozporządzenia, w tym w odniesieniu do współpracy i koordynacji między właściwymi organami.

Kolejne rozdziały regulują kwestie związane z następującymi zagadnieniami, tj.:

• odpowiedzialnością dostawców usług pośrednich;
• obowiązkami w zakresie należytej staranności na potrzeby przejrzystego i bezpiecznego środowiska internetowego;
• wdrażaniem, współpracą, sankcjami i egzekwowaniem przestrzegania przepisów aktu o usługach cyfrowych.

Odpowiedzialność dostawców usług cyfrowych

W zakresie usług pośrednich wymienia się trzy podstawowe kategorie, tj.:

• zwykły przekaz;
• „caching”;
• „hosting”.

Zwykły przekaz:

• dotyczy transmisji w sieci telekomunikacyjnej informacji przekazanych przez odbiorcę usługi lub na zapewnieniu dostępu do sieci telekomunikacyjnej;
• dostawca usług nie ponosi odpowiedzialności za przekazywane lub uzyskiwane informacje, pod warunkiem że:
• nie jest inicjatorem transmisji;
• nie wybiera odbiorcy transmisji;
• nie wybiera ani nie modyfikuje informacji zawartych w transmisji.

„Caching”:

• polega na transmisji w sicie telekomunikacyjnej informacji przekazanych przez odbiorcę usługi;
• dostawca usług nie ponosi odpowiedzialności z tytułu automatycznego, pośredniego i krótkotrwałego przechowywania tej informacji, dokonywanego wyłącznie w celu usprawnienia lub lepszego zabezpieczenia późniejszej transmisji informacji na żądanie innych odbiorców usługi, pod warunkiem że dostawca:
• nie modyfikuje informacji;
• przestrzega warunków dostępu do informacji;
• przestrzega zasad dotyczących aktualizowania informacji określonych w sposób szeroko uznany i stosowany w branży;
• nie zakłóca zgodnego z prawem posługiwania się technologią szeroko uznaną i stosowaną w branży w celu uzyskania danych o korzystaniu z informacji;
• podejmuje bezzwłocznie odpowiednie działania w celu usunięcia przechowywanych informacji lub uniemożliwienia dostępu do nich, gdy uzyska faktyczną wiedzę, że informacje zostały usunięte z początkowego źródła transmisji lub dostęp do nich został uniemożliwiony, albo gdy organy sądowe lub administracyjne nakazały usunięcie informacji lub uniemożliwienie dostępu do niej.

Hosting:

• polega na przechowywaniu informacji przekazanych przez odbiorcę usługi dostawca usług;
• dostawca usług nie ponosi odpowiedzialności za informacje przechowywane na wniosek odbiorcy usługi, pod warunkiem że dostawca:
• nie ma faktycznej wiedzy o nielegalnej działalności lub nielegalnych treściach, a w odniesieniu do roszczeń odszkodowawczych – nie wie o stanie faktycznym lub okolicznościach, które w sposób oczywisty świadczą o nielegalnej działalności lub nielegalnych treściach;
• podejmuje bezzwłocznie odpowiednie działania w celu usunięcia lub uniemożliwienia dostępu do nielegalnych treści, gdy uzyska taką wiedzę.

Obowiązki dostawców usług cyfrowych

Do najważniejszych obowiązków dostawców usług pośrednich należą:

• wyznaczenie punktów kontaktowych dla organów państw członkowskich, Komisji i Rady Usług Cyfrowych;
• wyznaczanie punktów kontaktowych dla odbiorców usług;
• wyznaczenie na piśmie osoby prawnej lub fizycznej do działania w charakterze przedstawiciela prawnego danego dostawcy usług pośrednich, który nie ma siedziby w Unii Europejskiej;
• sporządzenie warunków korzystania z oferowanych usług;
• wykonywanie obowiązków sprawozdawczych w zakresie przejrzystości spoczywających na dostawcach usług pośrednich.

Obowiązki dostawców usług hostingu, w tym platform internetowych:

• wdrażanie mechanizmów zgłaszania obecności w ich usłudze określonych informacji i działania, które uważane są za nielegalne treści;
• zawiadamianie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa.

Obowiązki dostawców platform internetowych:

• zapewnienie dostępu do wewnętrznego systemu rozpoznawania skarg;
• zapewnienie możliwości do pozasądowego rozstrzygania sporów;
• wyznaczenie zaufanych podmiotów sygnalizujących;
• podejmowanie środków przeciwko nadużywaniu i ochronie przed nadużywaniami;
• wykonywanie obowiązków sprawozdawczych w zakresie przejrzystości spoczywających na dostawcach platform internetowych;
• projektowanie i organizacja interfejsów internetowych;
• prezentowanie reklam na platformach internetowych w taki sposób, że odbiorca będzie w stanie stwierdzić, że przykładowo dana treść stanowi reklamę oraz w kogo imieniu jest prezentowana reklama;
• zapewnienie przejrzystości systemu rekomendacji;
• zapewnienie ochrony małoletnich w Internecie.

Obowiązki dostawców platform internetowych umożliwiających konsumentom zawieranie z przedsiębiorcami umów zawieranych na odległość:

• identyfikowalność przedsiębiorców;
• zapewnienie zgodności w fazie projektowania;

Obowiązki dostawców bardzo dużych platform internetowych i bardzo dużych wyszukiwarek internetowych w zakresie zarządzania ryzykiem systemowym:

• ocena ryzyka;
• zmniejszanie ryzyka;
• zastosowanie mechanizmu reagowania kryzysowego;
• przeprowadzenie niezależnego audytu;
• zapewnienie systemu rekomendacji;
• dodatkowa przejrzystość reklam internetowych;
• dostęp do danych i kontrola danych;
• ustanowienie komórki nadzoru przestrzegania niniejszego rozporządzenia;
• pełnienie obowiązków sprawozdawczych w zakresie przejrzystości;
• uiszczanie opłata nadzorcza.

Sankcje

Zadaniem państw członkowskich jest ustanowienie regulacji dotyczących sankcji mających zastosowanie w razie naruszeń przepisów aktu o usługach cyfrowych przez dostawców usług pośrednich podlegających ich kompetencji oraz przyjmują wszelkie środki niezbędne do zapewnienia ich wykonania.

Dodatkowo prawodawca europejski przewiduje następujące możliwości, tj.:

• prawo do wniesienia skargi – zgodnie z art. 53 aktu o usługach cyfrowych:

Odbiorcom usługi, a także wszelkim podmiotom, organizacjom i zrzeszeniom upoważnionym do wykonywania w ich imieniu praw przyznanych niniejszym rozporządzeniem, przysługuje prawo do wniesienia skargi na dostawców usług pośrednich w związku z zarzucanym naruszeniem niniejszego rozporządzenia do koordynatora ds. usług cyfrowych państwa członkowskiego, w którym znajduje się lub ma siedzibę odbiorca usługi.

• odszkodowanie – zgodnie z art. 54 aktu o usługach cyfrowych:
Odbiorcy usługi mają prawo dochodzić od dostawców usług pośrednich, zgodnie z prawem Unii i prawem krajowym, odszkodowania za wszelkie szkody lub straty poniesione w wyniku naruszenia przez tych dostawców ich obowiązków wynikających z niniejszego rozporządzenia.
• grzywny – zgodnie z art. 74 ust. 1 aktu o usługach cyfrowych:

Komisja może w drodze decyzji, o której mowa w art. 73, nałożyć na danego dostawcę bardzo dużej platformy internetowej lub bardzo dużej wyszukiwarki internetowej grzywny, których wysokość nie może przekraczać 6% jego łącznego światowego rocznego obrotu uzyskanego w poprzednim roku obrotowym, jeżeli Komisja stwierdzi, że dostawca ten umyślnie lub w wyniku zaniedbania:

• narusza odpowiednie przepisy niniejszego rozporządzenia;
• nie zastosował się do decyzji zarządzającej środki tymczasowe, wydanej na podstawie art. 70; lub
• nie wykonał zobowiązania, które uznano za wiążące w drodze decyzji na podstawie art. 71.

Podsumowanie

Akt o usługach cyfrowych (DSA) obowiązuje od dnia 17 lutego 2024 roku i swoim zakresem regulacji nakłada na dostawców usług cyfrowych szereg obowiązków. Kwestia związana z bezpieczeństwem w Internecie jest w dzisiejszych czasach bardzo istotna, dlatego akt o usługach cyfrowych reguluje również kwestie związane z odpowiedzialnością dostawców usług cyfrowych za publikowane treści, gdy treści te będą miały charakter nielegalny i zagrażający bezpieczeństwu cyfrowemu.