Małgorzata Jagusiak
Od wielu lat zauważalna jest tendencja wzrostowa przy zatrudnianiu pracowników z Ukrainy. W związku z wybuchem wojny na Ukrainie do Polski przybyło wielu uchodźców, którzy chcą pracować w polskich firmach. Jednak przedsiębiorców bardzo często zniechęca nadmiar formalności, który towarzyszy zatrudnieniu. W dzisiejszej publikacji opiszemy jak wygląda zatrudnienie pracownika z Ukrainy w 2024 roku i na jakie główne przeszkody przy zatrudnianiu skarżą się przedsiębiorcy.
Jak obywatel Ukrainy może udokumentować legalny pobyt w Polsce?
W celu ubiegania się o legalne zatrudnienie każdy cudzoziemiec, a więc również obywatel Ukrainy, musi posiadać tytuł pobytowy, który będzie go do tego upoważniał, wśród takich dokumentów wymienia się w szczególności:
- Zezwolenie na pobyt stały.
- Zezwolenia na pobyt czasowy.
- Zaświadczenie o korzystaniu z ochrony czasowej wydane przez Urząd do Spraw Cudzoziemców.
- Paszport w ruchu bezwizowym.
Informacje na temat zmiany zezwolenia na pobyt czasowy i pracę są dostępne w podlinkowanej publikacji.
| Obywatele Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z prowadzonymi działaniami wojennymi na Ukrainie w okresie od 22 lutego 2022 roku mają przywilej korzystania z ochrony czasowej. W takim przypadku ich pobyt legalny trwa do 4 marca 2024 roku |
| Jeśli obywatel Ukrainy wyjedzie z Polski na okres dłuższy niż 1 miesiąc, to traci prawo do legalnego pobytu w Polsce. Informacje na temat, kto może legalnie pracować w Polsce można znaleźć w podlinkowanej publikacji |
| Każdy obywatel Ukrainy może w dowolnym urzędzie gminy na terenie Polski złożyć wniosek o nadanie numeru PESEL, co ułatwia pobyt w Polsce i pozwala na uzyskanie środków pomocowych |
Jakie kroki podjąć przy zatrudnianiu obywatela Ukrainy w 2024 roku?
Zatrudnienie obywatela Ukrainy wymaga spełnienia kilku dodatkowych formalności w odróżnieniu od zatrudniania pracowników krajowych. Poniżej opiszemy, co pracodawca powinien brać pod uwagę przy rekrutacji i na etapie zatrudnienia.
Przedsiębiorca powinien przeprowadzić weryfikację dokumentów pobytowych, co jest punktem wyjścia do legalnego zatrudnienia. Typowe dokumenty pobytowe przedkładane przez obywateli Ukrainy to:
Kopia dokumentu pobytowego powinna się znaleźć w aktach pracownika |
| W ciągu 14 dni od podjęcia pracy należy powiadomić Powiatowy Urząd Pracy (PUP) właściwego ze względu na siedzibę pracodawcy – dotyczy to obywateli Ukrainy, którzy wjechali do Polski po 24 lutego 2022 r. |
Jeśli obywatel Ukrainy posiada ważną wizę lub zezwolenie na pobyt stały, to może zostać zatrudniony zarówno na podstawie:
|
| Podpisując umowę należy pamiętać, że powinna ona być zrozumiała dla pracownika. Oznacza to, że powinna być przetłumaczona lub powinna to być umowa dwujęzyczna, szczegóły są dostępne w podlinkowanej publikacji |
| Wynagrodzenie pracownika z Ukrainy nie może być niższe niż kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę |
Główne przeszkody przy zatrudnianiu pracowników z Ukrainy
Pracodawcy są chętni, żeby zatrudniać pracowników z Ukrainy, jednak biurokracja, która temu towarzyszy skutecznie ich od tego odstrasza. Co prawda obowiązuje ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, ale nie rozwiązuje to wszystkich problemów. Jest wiele niedogodności, na które wskazują przedsiębiorcy, a niektóre z nich wymieniamy poniżej.
| W ogłoszeniu o pracę pracodawca nie może wskazać, że poszukuje pracowników z Ukrainy, ponieważ w ten sposób naraża się na zarzut nierównego traktowania. Nabór pracowników przez PUP jest mało skuteczny | |
| Jest to najbardziej widoczne w sektorze mikro, małych i średnich przedsiębiorcach (MMŚ). W tym obszarze brakuje wsparcia i praktycznych informacji | |
| Pracodawcy obawiają się również zatrudnienia ze względu na brak lub słabą znajomość języka polskiego. Stanowi to dużą barierę przy zatrudnianiu na stanowiskach, na których wymagany jest kontakt z klientem czy praca w zespole | |
| Kluczowe przed zatrudnieniem pracownika z Ukrainy jest posiadanie przez niego ważnych dokumentów pobytowych. Jak podkreślają pracodawcy w tym obszarze panuje duży chaos. Przedkładane dokumenty są niekompletne, często nieaktualne, są niejednolite, co bardzo utrudnia lub wręcz uniemożliwia ich prawidłową weryfikację | |
| Przedsiębiorcy skarżą się również, że mają obawy, co do okresu, w którym pracownik będzie pozostawał w zatrudnieniu. Bardzo często przyuczenie do wykonywania zawodu zabiera od 6 do 12 miesięcy, a pracownik potrafi zrezygnować z pracy w różnym czasie, czego tak naprawdę nie można przewidzieć ani ustalić. Środowisko przedsiębiorców ocenia to, jako wysoki wskaźnik ryzyka związanego z zatrudnieniem pracownika, który może w każdej chwili chcieć wrócić do swojego kraju lub wyjechać do innego kraju |
Zatrudnienie pracownika z Ukrainy – podsumowanie
Proces rekrutacji i zatrudnienia pracowników z Ukrainy jest dość żmudny i dodatkowo wymaga od przedsiębiorców dodatkowej znajomości przepisów, które obowiązują przy zatrudnianiu cudzoziemców. Dokumenty potwierdzające legalność pobytu są różnorodne i niekiedy nie jest łatwo ocenić, czy są wystarczające do legalnego zatrudnienia, do tego jest ich kilka rodzajów. Najczęściej kwalifikacje pracowników z Ukrainy są niewystarczające, żeby mogli rozpocząć pracę bez żadnego przygotowania czy przeszkolenia. Kolejną przeszkodą jest bariera języka, która ogranicza zatrudnienie. Również na brak pewności co do okresu zatrudnienia wskazują przedsiębiorcy. Pomimo licznych niedogodności i tak pracodawcy podejmują wyzwanie i zatrudniają obywateli Ukrainy, którzy dominują w statystykach dotyczący zatrudnienia cudzoziemców, według GUS na koniec maja 2023 roku było to ok. 690 tysięcy. Konflikt zbrojny na Ukrainie trwa i nic nie zapowiada na razie, żeby coś miało się zmienić. Dlatego byłoby mile widziane zorganizowanie bezpłatnych szkoleń, które na pewno by się przydały w szczególności dla sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw poszukujących pracowników z Ukrainy.
739 
Zespół IFIRMA
Marta Matylda Kania
