Korekta w VAT a wartość początkowa środka trwałego

Przedsiębiorcy, którzy są czynnymi podatnikami VAT mają szereg obowiązków, ale też mogą skorzystać z przywileju odliczania podatku VAT naliczonego jeżeli ich nabycie ma związek z czynnościami opodatkowanymi w VAT. Zdarza się jednak tak, że pierwotnie odliczony podatek VAT ulegnie podwyższeniu lub obniżeniu z uwagi na dokonanie korekty podatku.

W jakich sytuacjach dojdzie do korekty podatku VAT naliczonego?

Otóż takich sytuacji, w których może dojść do skorygowania podatku VAT naliczonego może być kilka, a należą do nich:

Korekta faktury VAT na zasadach ogólnych.
Roczna korekta podatku VAT.
Zmiana przeznaczenia środka trwałego.

W takich sytuacjach przedsiębiorca, który wcześniej ujął VAT naliczony niepodlegający odliczeniu w kosztach uzyskania przychodów lub w wartości początkowej środka trwałego może mieć wątpliwość jak postąpić w sytuacji, gdy dojdzie do korekty podatku VAT naliczonego?

Korekta podatku VAT a wartość początkowa środka trwałego

Jeżeli podatek VAT naliczony został ujęty w podstawie wartości początkowej środka trwałego, od którego są dokonywane odpisy amortyzacyjne to rodzi się pytanie, czy w przypadku korekty VAT należy zmienić wartość początkową środka trwałego? Należy jeszcze zwrócić uwagę, że do takiej korekty VAT może dojść po kilku miesiącach a czasami nawet po kilku latach.

Będą to sytuacje, w których przedsiębiorca:

stosuje proporcje w VAT,
zdecyduje się na bycie czynnym podatnikiem VAT,
będzie musiał z mocy ustawy dokonać zgłoszenia do VAT lub
powróci do zwolnienia z podatku VAT.

Na taką okoliczność ustawodawca dokonał zapisu w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych:

W przypadku obniżenia lub zwrotu podatku od towarów i usług lub zwrotu podatku akcyzowego zgodnie z odrębnymi przepisami – naliczony podatek od towarów i usług lub zwrócony podatek akcyzowy w tej części, w której podatek uprzednio został zaliczony do kosztów uzyskania przychodów stanowi przychód w działalności gospodarczej (art. 14 ust. 2 pkt 7d).
Jeżeli zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług podatnikowi nie przysługuje prawo do obniżenia kwoty VAT lub zwrotu różnicy podatku od towarów i usług i naliczony podatek VAT nie powiększa wartości środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej to wówczas stanowi koszt uzyskania przychodów (art. 23 ust. 1 pkt 43 tiret 2).

W pierwszym przypadku dochodzi do zwiększenia kwoty podatku VAT naliczonego do odliczenia to wówczas ta kwota będzie stanowiła przychód w działalności gospodarczej.
W drugim przypadku dochodzi do zmniejszenia kwoty podatku VAT naliczonego to wówczas ta kwota znajdzie się w kosztach uzyskania przychodów.

Przykład 1
Pan Adam zakupił frezarkę o wartości początkowej 14.760,00 zł w listopadzie 2020 roku. W tym czasie korzystał ze zwolnienia podmiotowego w VAT. Pan Adam zdecydował się na jednorazową amortyzację do kwoty 100.000 zł i cała kwota brutto 14.760,00 zł znalazła się w kosztach uzyskania przychodów. Jednak od stycznia 2021 r. pan Adam planuje rejestrację do podatku VAT i będzie chciał skorzystać z przywileju odliczenia podatku VAT naliczonego od zakupu środka trwałego do kwoty 15.000,00 zł.
Podatek VAT naliczony na fakturze wyniósł 2.760,00 zł, a więc pan Adam będzie mógł odliczyć podatek VAT w tej wysokości w pierwszej deklaracji składanej za miesiąc styczeń/I kwartał 2021 r. Jednocześnie kwota 2.760,00 zł będzie stanowiła przychód w działalności gospodarczej, który należy zaksięgować w kolumnie 8 PKPiR.

Przykład 2
Pani Ania prowadzi działalności gospodarczej od 2019 roku, od samego początku jest czynnym podatnikiem VAT. W styczniu 2019 roku zakupiła urządzenie elektryczne o wartości początkowej 19.680,00 zł, które zostało wprowadzone do ewidencji środków trwałych. Od styczniu 2021 roku pani Ania chce powrócić do zwolnienia w podatku VAT.
Kwota podatku VAT od zakupionego urządzenia wynosi 3.680,00 zł. W tym przypadku okres korekty w VAT wynosi 5 lat 2019-2023 (wartość środka trwałego powyżej 15.000 zł). Do końca okresu korekty pozostanie 3 lata, a więc pani Ania będzie musiała pomniejszyć podatek VAT naliczony rocznie o ⅕ kwoty podatku VAT przez ten okres, czyli kwotę 736 zł rocznie w pierwszej deklaracji VAT składanej za okres miesięczny lub kwartalny w latach 2020-2023. Jednocześnie kwota 736 zł będzie stanowiła koszty uzyskania przychodów i można ją ująć w kol. 13 PKPiR.

Rozliczanie korekt w podatku VAT jest obszarem dość problematycznym dlatego wymaga każdorazowo analizy i odniesienia do obowiązujących przepisów. Dokonanie korekty podatku VAT nie wpływa na wartość początkową środka trwałego, tak to zostało z kolei uregulowane w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Powstałe zwiększenia lub zmniejszenia podatku odnoszone są bezpośrednio odpowiednio w przychody i koszty podatkowe.