Zatrudnianie nieletnich pracowników sezonowych na umowę cywilnoprawną

Przedsiębiorca może zatrudnić nieletniego pracownika sezonowego na podstawie umowy cywilnoprawnej (zlecenie lub o dzieło). Warunkiem jest jednak uzyskanie zgody przedstawiciela ustawowego tej osoby, a zatem rodzica lub opiekuna prawnego (chyba że z ważnych powodów osoba niepełnoletnia wcześniej uzyskuje pełną zdolność do czynności prawnych, wówczas zgoda przedstawiciela ustawowego takiej osoby na zawarcie m.in. umowy cywilnoprawnej nie jest wymagana). O czym jeszcze warto pamiętać zatrudniając nieletnich pracowników na umowę zlecenie lub dzieło?

Różnice w pojęciu osoby małoletniej i młodocianej

W porządku prawnym osobę niepełnoletnią (do 18 urodzin, pod warunkiem że nie uzyskała pełnoletności wskutek zawarcia małżeństwa – art. 10 Kodeksu Cywilnego (dalej KC)) określa się na dwa sposoby :

• jak wskazuje art. 15 KC ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają małoletni, którzy ukończyli lat trzynaście,
• z kolei art. 190 § 1 Kodeksu Pracy (dalej KP) wskazuje, że młodocianym jest osoba, która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18 lat.

Jak można zauważyć pojęcie pracownika małoletniego jest szersze niż pojęcie pracownika młodocianego, rozbieżności w definicjach przekładają się na tryby zatrudnienia osoby niepełnoletniej.

Możliwe ograniczenia czynności prawnych małoletniego

W wyjątkowych sytuacjach osoba niepełnoletnia może być całkowicie pozbawiona czynności prawnych albo posiadać pełną zdolność do czynności prawnych.

Art.13 KC wskazuje, że jeśli osoba, która ukończyła 13 lat nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii może zostać ubezwłasnowolniona całkowicie.

Jak stanowi art. 10 § 2. KC małoletni uzyskuje pełnoletność wskutek zawarcia związku małżeńskiego. W przypadku unieważnienia małżeństwa małoletni nie traci statusu osoby pełnoletniej.

Zgoda na zatrudnienie nieletniego pracownika na umowę cywilnoprawną

Zgoda przedstawiciela osoby nieletniej nie musi zostać wyrażona w formie pisemnej, wystarczy, że będzie wyrażona przez jakiekolwiek zachowanie przedstawiciela w sposób dostatecznie ją uzasadniający. Do celów dowodowych zalecana jest jednak pisemna forma zgody.

Kto może zawrzeć umowę cywilnoprawną z nieletnim poniżej 16 roku życia?

Wykonywanie pracy lub podejmowanie innych zajęć zarobkowych przez dzieci do 16. roku życia może odbywać się jedynie w okolicznościach ściśle wskazanych w Kodeksie pracy. Decydujące znaczenie będzie miał tu charakter prowadzonej działalności. Dla osób do 16 roku życia praca, w tym także na podstawie umowy cywilnoprawnej jest możliwa, ale po zaistnieniu łącznie trzech przesłanek. Zgodnie z zapisem w art. 304(5) Kodeksu pracy małoletni, który nie ukończył 16 roku życia może zostać zatrudniony przez podmiot prowadzący działalność:

• kulturalną,
• artystyczną,
• sportową,
• reklamową.

Dodatkowo, przed zatrudnieniem małoletniego podmiot ten musi uzyskać zgodę prawnego opiekuna dziecka oraz zezwolenie na zatrudnienie wydane przez inspektora pracy.

Pracownik między 16 a 18 rokiem życia to tzw. pracownik młodociany. Osoby takie mogą być zatrudnione na podstawie umowy cywilnoprawnej wyłącznie do prac lekkich. Dodatkowo, przy zatrudnianiu uczniów, którzy mają więcej niż 16 i mniej niż 18 lat należy mieć na względzie Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 roku w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianymi warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac, które określa, do jakich obowiązków nie można zatrudniać takich pracowników.

Umowa cywilnoprawna z małoletnim a składki ZUS

Jeżeli zatrudniana osoba małoletnia jest uczniem (np. szkoły ponadgimnazjalnej), to z tytuły umowy cywilnoprawnej nie będzie podlegać ubezpieczeniom społecznym ani zdrowotnemu. Jeżeli jednak nie posiada statusu ucznia, wówczas z tytułu umowy zlecenia będzie podlegać obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i zdrowotnemu, a dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu (dowiedz się więcej na temat składek ZUS przy umowie zlecenia).

Umowa cywilnoprawna a podatek dochodowy

Rozliczenie podatku dochodowego od osób fizycznych nie różni się niczym od rozliczeń osoby pełnoletniej. Umowa zlecenia zawarta z osobami do 26 roku życia podlega pod ulgę bez Pit dla Młodych i do wysokości limitu 85 528 zł zaliczka na podatek dochodowy jest zerowa. Po zakończonym roku podatkowym zleceniodawca przekazuje do końca stycznia PIT-11 do właściwego Urzędu Skarbowego zleceniobiorcy, z kolei zleceniobiorca ma obowiązek otrzymać zeznanie roczne do końca lutego. Na tej podstawie rodzic niepełnoletniego wypełnia swój PIT-37, w którym wykazuje także dochody dziecka. Jeżeli natomiast z tytułu umowy zlecenia małoletni osiąga wynagrodzenie w wysokości do 200 zł brutto to od tych przychodów należy pobrać podatek zryczałtowany, którego nie wykazuje się na PIT-11. Oznacza to, że umowa zlecenia opodatkowana podatkiem zryczałtowanym nie korzysta z ulgi bez PIT dla młodych. Wykaz umów wykluczonych z tej ulgi znajduje się w tutaj.