Małgorzata Jagusiak 
Majątkiem firmy są zakupione towary, materiały, wyposażenie, środki trwałe, budynki, samochody i wiele innych składników. Zdarza się w różnych okolicznościach, że otrzymamy takie składniki majątku od współmałżonka, najbliżej rodziny, a często również od osoby trzeciej. Przy prowadzeniu działalności gospodarczej często problemów przysparza właściwe ujęcie przychodów i kosztów w urządzeniach księgowych. Nie inaczej jest w sytuacji otrzymania darowizny zastanawiamy się w jaki sposób powinna być właściwie wykazana w PKPiR.
Darowizna składnika majątku otrzymana od współmałżonka a podatek PIT
W przypadku małżonków problematyka przekazywania majątku firmy pomiędzy nimi jest dość skomplikowanym procesem i niejednoznacznym. W ustawach podatkowych brak jest przepisów, które by regulowały wprost tego typu zagadnienia. Często podatnicy występują z wnioskami o wydanie indywidualnych interpretacji podatkowych, aby uniknąć w przyszłości ewentualnych sporów z fiskusem.
Odnosząc się do tej problematyki w sensie ogólnym darowizna majątku firmy na gruncie podatku dochodowego dla obdarowanego nie będzie stanowiła przychodu do opodatkowania. Otrzymane środki trwałe współmałżonek będzie mógł ująć w ewidencji środków trwałych, ale ponieważ korzysta ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn nie będzie mógł odliczyć odpisów amortyzacyjnych w kosztach firmy, chyba że darczyńca dokonywał odpisów amortyzacyjnych od tych składników wówczas amortyzacji dokonuje się na zasadzie kontynuacji (art. 23 ust. 9 ustawy o PIT). Poza środkami trwałymi jeżeli dojdzie do przekazania składników wyposażenia to powinno być ujęte w ewidencji wyposażenia u obdarowanego. Po stronie obdarowanego otrzymane składniki wyposażenia nie będą mogły być uznane za koszty uzyskania przychodów w podatku dochodowym.
Również otrzymane towary handlowe i materiały nie znajdą się w jego kosztach uzyskania przychodów. Z ustawowej definicji kosztu muszą być to koszty “poniesione” a ten warunek nie jest spełniony. W momencie sprzedaży należy wykazać przychód podatkowy.
Darowizna składnika majątku otrzymana od współmałżonka a podatek VAT
Rozpatrywanie tego zagadnienia jako darowizny majątku firmy na gruncie podatku VAT nie daje uprzywilejowanej pozycji dla małżonków jeżeli chodzi o przepisy podatkowe. W omawianej sprawie jeżeli małżonek obdarowany jest czynnym podatnikiem VAT nie będzie miał prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego od otrzymanych składników majątkowych.
W momencie sprzedaży otrzymanych składników majątku firmy po stronie obdarowanego podatnik VAT czynny nalicza podatek VAT należny.
Darowizna składnika majątku firmy na rzecz członka rodziny a podatek PIT i VAT
Mówimy o członkach rodziny, którzy znajdują się w I grupie podatkowej na potrzeby podatku od spadków i darowizn.
W przypadku członków rodziny, którzy znaleźli się w I grupie podatkowej zasada rozliczenia podatku PIT i VAT w przypadku darowizny składnika majątku będzie taka sama jak w odniesieniu do małżonka. Otrzymane towary i materiały handlowe nie znajdą się w kosztach uzyskania przychodów. Więcej na temat darowizny towarów handlowych można przeczytać tutaj. Obdarowany nie będzie miał prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego od otrzymanych składników majątku w ramach otrzymanej darowizny.
W momencie sprzedaży całość przychodu będzie wykazana w podatku PIT i opodatkowana podatkiem VAT należnym.
Darowizna składnika majątku firmy na rzecz członka rodziny a podatek PIT i VAT
Tzw. osoby trzecie w świetle przepisów ustawy od spadków i darowizn zaliczane są do III grupy podatkowej. Z uwagi na brak regulacji w ustawach podatkowych zasady rozliczenia będą analogiczne jak w przypadku małżonków i członków rodziny. Jeżeli przedmiotem darowizny będą środki trwałe, które następnie zostaną ujęte w ewidencji obdarowanego należy dokonać ich wyceny według wartości rynkowej z dnia nabycia (art. 22g ust. 3 ustawy o PIT). Taka sama wartość powinna być przyjęta dla podatku od spadków i darowizn, do zapłaty, którego będzie zobowiązany obdarowany. Jeżeli darowizna środka trwałego nie będzie korzystała ze zwolnienia od podatków od spadków i darowizn i darczyńca wcześniej nie dokonywał odpisów amortyzacyjnych wówczas obdarowany może naliczać amortyzację i ujmować ją w kosztach. Więcej na ten temat przeczytasz tutaj.
Na okoliczność przekazania darowizny powinna być sporządzona umowa, w której należy określić szczegółowy wykaz składników majątku wraz z ich wyceną. Wymaganym elementem jest również oświadczenie obdarowanego, że przyjmuje przedmiotową darowiznę.
Dorota Łesak
Adam Sawicki
