Prawo pracy. Co zmieni się w prawie pracy w 2023 roku?

Prawo pracy - omówione zagadnienia:

Zatrudnianie pracowników wymaga szerokiej wiedzy z zakresu prawa pracy. Zarówno w 2022, jak i 2023 roku zostało wprowadzonych lub czeka na wprowadzenie szereg zmian przepisów w tym obszarze. W dzisiejszej publikacji opiszemy zmiany wprowadzone w 2022 roku i przyjrzymy się tym, które będą wprowadzone w 2023 roku, życzymy miłej lektury.

Co to jest prawo pracy?

Zanim przejdziemy do szczegółów odpowiemy na pytanie, jak należy rozumieć prawo pracy. Podstawowym źródłem prawa pracy jest oczywiście Kodeks pracy, ale obowiązuje również szereg przepisów wykonawczych, o których rzadziej się wspomina, zrobimy to więc przy tej okazji. Rozporządzenia są wydawane przez Ministra Pracy i Polityki Socjalnej:

Rozporządzenie w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków

Rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop

Rozporządzenie w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy

Rozporządzenie w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy

Rozporządzenie w sprawie świadectwa pracy

Poza Kodeksem pracy mamy jeszcze dwie znaczące ustawy:

Ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.
Ustawa o zatrudnianiu pracowników tymczasowych.

Bardzo często przy wprowadzaniu innych ustaw, których nie sposób tutaj wymienić, wprowadzane są regulacje mające wpływ na prawo pracy, do czego również będziemy nawiązywali. Poza przepisami, które obowiązują na takich samych zasadach wszystkich pracowników i pracodawców tworzone są tzw. regulacje wewnętrzne, które w większej szczegółowości opisują przepisy z zakresu prawa pracy obowiązujące w danej firmie, mogą to być przykładowo:

układy zbiorowe pracy,
regulaminy pracy,
regulaminy wynagradzania.

Przy czym należy podkreślić, że żadne przepisy wewnętrzne nie mogą stać w sprzeczności z obowiązującymi ustawami i rozporządzeniami.

Zmiany w Kodeksie pracy i innych ustawach

Większość wprowadzanych zmian jest podyktowana koniecznością implementowania przepisów unijnych do przepisów krajowych. Prace nad zmianą ustawy o Kodeksie pracy są dość popularne w ostatnim czasie, często piszemy o kolejnym projekcie. Jest ich już na tyle dużo i są tak rozciągane w czasie, że czasami trudno się połapać czy dany przepis już obowiązuje, czy dopiero zacznie obowiązywać a jeżeli tak, to od kiedy. Nie zawsze jednak zmiany w prawie pracy będą zapisane tylko w Kodeksie pracy, o czym też napiszemy. W dzisiejszym artykule postaramy się nad tymi wszystkimi informacjami zapanować i je uporządkować, zaczniemy w porządku chronologicznym od 2022 roku.

Prawo pracy – zmiany 2022

Rok 2022 mamy już za sobą, możemy teraz na spokojnie przyjrzeć się zmianom, jakie zostały wprowadzone w tym okresie. Jeżeli chodzi o zmiany w prawie pracy, to nie zostało ich wprowadzonych aż tak wiele, ponieważ procedowanie ich znacznie się wydłuża i zaczną obowiązywać dopiero od 2023 roku. Zobaczmy więc co przyniósł nam 2022 rok.

Podstawa prawna	Opis zmiany
Nowelizacja ustawy o cudzoziemcach obowiązuje od 29 stycznia 2022 r.	W zatrudnianiu cudzoziemców wprowadzono sporo uproszczeń. Nie ma już obowiązku dokumentowania miejsca zamieszkania w Polsce, czy też posiadania stałego źródła dochodu. Znacznie skróciły się terminy wydawania decyzji zezwalających na pobyt w Polsce. Zmiana pracodawcy, zastąpienie umowy cywilnoprawnej umową o pracę, zmiana stanowiska lub zwiększenie wymiaru czasu pracy nie wymagają zmiany lub wydania nowego zezwolenia na pobyt czasowy i pracę
Nowelizacja ustawy o PPK obowiązuje od 4 czerwca 2022 r.	Skrócono okres zawierania umowy o PPK, pracodawcy muszą informować PFR o powodach niewdrożenia PPK, instytucje finansowe nie muszą już informować pracodawców o każdej wpłacie, wypłacie czy zwrocie
Ustawa o obronie Ojczyzny weszła w życie 23 kwietnia 2022 r.	Ustawa reguluje m.in. rozliczanie nieobecności w pracy z powodu pełnienia służby wojskowej, zapewnienie ochrony stosunku pracy, zaliczanie służby wojskowej do czasu pracy. Pracodawca nie może rozwiązać stosunku pracy z pracownikiem, który odbywa zasadniczą służbę wojskową
Zmiana rozporządzenia w sprawie diet podwyżka diet krajowych od 28.07.2022 r., zmiana części diet zagranicznych od 29.11.2022 r.	Z uwagi na galopującą inflację w 2022 roku zapoczątkowano podwyżkę diet krajowych i zagranicznych. Kolejna podwyżka diet weszła w życie 01.01.2023 r.

Co zmieni się w prawie pracy w 2023 roku?

Zdecydowanie więcej zmian w prawie pracy jest jeszcze przed nami, mają one wejść w życie w 2023 roku. Do tej pory na naszych łamach pisaliśmy o projektach zmiany ustawy Kodeks pracy, który odgrywa tutaj kluczową rolę. Poniżej zaprezentujemy zmiany, jakie zgodnie z zapowiedziami mają zacząć obowiązywać w 2023 roku.

Podstawa prawna	Opis zmiany
Wdrożenie dyrektywy Work-life balance	W dyrektywie Rady UE 2019/1158 w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów z dnia 20 czerwca 2019 r. zapisanych zostało sporo regulacji, które mają wpłynąć na poprawę tej równowagi. Chodzi w szczególności o stonowanie różnic pomiędzy kobietami a mężczyznami na rynku pracy, ale także w życiu prywatnym. Mowa jest o: zmianie w urlopach rodzicielskich, rozszerzeniu elastycznego czasu pracy, nowym urlopie opiekuńczym czy urlopie z powodu działania siły wyższej. Oczywiście wszystkie te zmiany muszą być zaimplementowane do Kodeksu pracy
Zmiany w urlopach 2023	Urlop rodzicielski Wydłużony zostanie wymiar urlopu rodzicielskiego o 9 tygodni. Będzie obowiązywał minimalny wymiar urlopu rodzicielskiego w wysokości 9 tygodni, który nie może zostać scedowany na drugiego rodzica, najczęściej jest to matka dziecka. Urlop ojcowski Ojcowie nie będą mogli już zwlekać z wykorzystanie urlopu ojcowskiego do 24 miesięcy, będą musieli go wykorzystać w okresie do 12 miesięcy od urodzenia dziecka. Urlop opiekuńczy – nowość! Każdy pracownik będzie mógł otrzymać w skali roku 5 dni bezpłatnego urlopu opiekuńczego. Urlop z powodu działania siły wyższej – nowość! Ten nowy urlop może być udzielony jedynie w sytuacjach nadzwyczajnych, w wymiarze 2 dni lub 16 godzin
Zmiany w umowach o pracę	Jeśli umowa na czas określony zostanie niewystarczająco uzasadniona i zostanie to podważone przez sąd pracy, to pracownik może żądać przywrócenie do pracy, dotychczas mógł wnioskować tylko o wypłatę odszkodowania. Umowa na okres próbny, przy spełnieniu pewnych warunków będzie mogła być zawierana również na 1 lub 2 miesiące, obecnie zawsze są to 3 miesiące
Poszerzenie katalogu informacji przekazywanych pracownikom	Pracownicy, którzy pracują dłużej niż 8 godzin otrzymają dodatkowe przerwy: powyżej 9 godzin – druga 15 minutowa przerwa, powyżej 16 godzin – trzecia 15 minutowa przerwa
Kontrola trzeźwości pracowników	Pracodawca będą mieli prawo do poddania badania pracowników na obecność alkoholu, ale również innych środków odurzających, takich jak narkotyki czy dopalacze. Taka kontrola nie może być jednak przeprowadzana w dowolnej formie. Pracodawca będzie miał obowiązek opracowania procedury postępowania, z którą muszą być zapoznani wszyscy pracownicy i współpracownicy, nie tylko zatrudnieni na umowę o pracę.
Praca zdalna	Na regulacje w zakresie pracy zdalnej pracodawcy, jak i pracownicy czekają od momentu ogłoszenia pandemii. Do tej pory w Kodeksie pracy uregulowana była jedynie telepraca, którą zastąpi praca zdalna. Wniosek o pracę zdalną złożony przez pracownika musi być uzgodniony z pracodawcą. W kodeksie pracy będzie określona grupa osób, którym pracodawca nie będzie mógł odmówić prawa do pracy zdalnej, m.in.: kobietom w ciąży, pracownikom wychowującym dzieci do 4 roku życia czy dzieckiem niepełnosprawnym. Pełen katalog takich przypadków będzie wymieniony w ustawie. Pojawia się również pojęcie okazjonalnej pracy zdalnej, z której będą mogli skorzystać wszyscy pracownicy za zgodą pracodawcy, nie dłużej niż przez 24 dni w roku. Pracownicy zatrudnieni na umowę o telepracy będą mieli zmienione umowy na pracę zdalną
Autozapis do PPK	W 2023 roku po raz pierwszy zaczyna funkcjonować automatyczny zapis do PPK. Jeżeli pracownik w wieku 18-55 lat nie złoży do pracodawcy deklaracji o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK, to pracodawca z automatu zapisze go do programu. Taki autozapis musi być powtarzany przez pracodawcę co 4 lata. Po raz pierwszy ma to miejsce w 2023 roku, kolejno będzie to 2027 i 2031 rok

Podsumowanie

Poszanowanie przepisów prawa pracy jest kluczowe dla pracodawcy. Brak znajomości przepisów nie uchroni firm zatrudniających pracowników przed konsekwencjami, najczęściej finansowymi. W dzisiejszym artykule zebraliśmy w jednym miejscu wszystkie najbardziej medialne zmiany przepisów. Wiele zagadnień zostało opracowanych w większej szczegółowości o czym można przeczytać w podlinkowanych publikacjach. Przepisy zaczną wchodzić sukcesywnie w życie w trakcie 2023 roku. Na chwilę obecną wiemy już, że zmiany dotyczące pracy zdalnej i kontroli trzeźwości pracowników mają obowiązywać już od 7 kwietnia 2023 r. Jeżeli chodzi o część związaną z urlopami, to jest na razie uchwalona, jednak na jej podpisanie trzeba będzie jeszcze poczekać. Po jej opublikowaniu w dzienniku ustaw zacznie obowiązywać w ciągu 21 dni od dnia ogłoszenia. Bez względu na to kiedy to nastąpi pracodawcy powinni się z nimi zapoznać stosownie wcześniej, ponieważ przed nimi sporo pracy. Zachęcamy do bieżącego śledzenia naszych publikacji, gdzie zawsze można znaleźć sporą dawkę informacji w dostępnej formie.