Odpowiedzialność karna za naruszenie praw chronionych prawem własności przemysłowej

×

Znaki towarowe, wynalazki czy wzory przemysłowe to elementy, dzięki którym przedsiębiorcy mogą wyróżniać się na rynku, a jeśli wcześniej zadbają o ich ochronę i zastrzegą do nich prawa, mogą skutecznie dochodzić swoich roszczeń wobec osób, które naruszą ich własność. Zdarzają się niekiedy takie sytuacje, że ktoś bezprawnie korzysta z cudzych znaków lub pomysłów. W takich sytuacjach przepisy prawa przewidują nie tylko możliwość domagania się odszkodowania w postępowaniu cywilnym, ale także odpowiedzialność karną.

Naruszenie prawa własności przemysłowej

Przepisy ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysłowej regulują nie tylko stosunki w zakresie wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych, a także zasady przyjmowania i wynagradzania projektów racjonalizatorskich, ale obejmują również przepisy karne, które w zależności od wagi naruszenia mogą to być zarówno przestępstwa, jak i wykroczenia.

Przepisy, które znajdują się w ww. ustawie, w szczególności a tytule X, dotyczą różnych rodzajów naruszeń praw własności przemysłowej, w szczególności w zakresie ochrony wynalazków, wzorów przemysłowych oraz znaków towarowych:

• dotyczą one wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, topografii układów scalonych, znaków towarowych — czyli właśnie przedmiotów własności przemysłowej;
• chronią prawa związane z rejestracją i ochroną tych dóbr (np. patent, prawo ochronne na znak towarowy);
• przewidują sankcje za naruszenia takie jak: przypisywanie sobie autorstwa wynalazku, nieuprawnione zgłaszanie cudzego wynalazku, podrabianie znaków towarowych czy fałszywe informowanie o istnieniu ochrony.

Przestępstwa z tytułu naruszenia prawa własności przemysłowej

Przywłaszczenie autorstwa

Zgodnie z przepisem art. 303 Prawa własności przemysłowej:

• Kto przypisuje sobie autorstwo albo wprowadza w błąd inną osobę co do autorstwa cudzego projektu wynalazczego albo w inny sposób narusza prawa twórcy projektu wynalazczego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku [por. ustęp 1];
• Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w ust. 1 w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2 [por. ustęp 2].

Czynność sprawcza:

• przypisanie sobie autorstwa cudzego projektu wynalazczego;
• wprowadzenie innej osoby w błąd co do autorstwa projektu;
• inne formy naruszenia praw twórcy projektu wynalazczego.

Kara:

• w przypadku działania bez celu osiągnięcia korzyści – grzywna, kara ograniczenia wolności albo kara pozbawienia wolności do 1 roku;
• w przypadku działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej – grzywna, kara ograniczenia wolności albo kara pozbawienia wolności do 2 lat.

Przykład:

Michał Kowalski jest pracownikiem firmy rowerowej. Jego kolega z zespołu, Tomek Nowak, opracował innowacyjny wieszak na rowery, który nie tylko trzyma rower na ścianie, ale też automatycznie ładuje lampki rowerowe poprzez wbudowaną stację dokującą. Tomek Nowak, pokazał prototyp swojemu koledze Michałowi Kowalskiemu, który następnie bez wiedzy Tomka Nowaka przedstawił ten prototyp zarządowi jako swój własny. W ten sposób Michał Kowalski dopuścił się przestępstwa przywłaszczenia sobie autorstwa cudzego projektu wynalazczego i wprowadził w błąd co do rzeczywistego twórcy.

Zgłoszenie do rejestracji przez nieuprawnionego

Zgodnie z przepisem art. 304 Prawa własności przemysłowej:

• „Kto, nie będąc uprawnionym do uzyskania patentu, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji, zgłasza cudzy wynalazek, wzór użytkowy, wzór przemysłowy lub cudzą topografię układu scalonego w celu uzyskania patentu, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2″ [por. ustęp 1];
• „Tej samej karze podlega, kto ujawnia uzyskaną informację o cudzym wynalazku, wzorze użytkowym, wzorze przemysłowym albo cudzej topografii układu scalonego lub w inny sposób uniemożliwia uzyskanie patentu, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji” [por. ustęp 2];
• „Jeżeli sprawca czynu określonego w ust. 2 działa nieumyślnie, będąc zobowiązanym do zachowania w tajemnicy uzyskanej informacji, podlega grzywnie” [por. ustęp 3].

Czynność sprawcza:

• zgłoszenie cudzego wynalazku, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego albo cudzej topografii układu scalonego w celu uzyskania ochrony (patentu, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji) przez osobę nieuprawnioną;
• ujawnienie cudzych informacji o wynalazku, wzorze użytkowym, wzorze przemysłowym lub topografii układu scalonego, albo w inny sposób uniemożliwienie uzyskania przez uprawnionego ochrony prawnej.

Kara:

Przedmiotowy przepis chroni prawa twórcy projektu wynalazczego, patentu, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego lub topografii układu scalonego. Czynność sprawcza realizuje się poprzez uniemożliwienie uprawnionemu podmiotowi uzyskania prawa ochronnego, patentu czy prawa z rejestracji przez:

• zgłoszenie cudzego wynalazku, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego lub cudzej topografii układu scalonego w celu uzyskania patentu, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji;
• ujawnienie uzyskanej informacji o cudzym wynalazku, wzorze użytkowym, wzorze przemysłowym albo cudzej topografii układu scalonego.

Przykład:

Michał Kowalski jest pracownikiem firmy rowerowej. Jego kolega z zespołu, Tomek Nowak, opracował innowacyjny wieszak na rowery, który nie tylko trzyma rower na ścianie, ale też automatycznie ładuje lampki rowerowe poprzez wbudowaną stację dokującą. Tomek Nowak, pokazał prototyp swojemu koledze Michałowi Kowalskiemu, który następnie bez wiedzy Tomka Nowaka przedstawił ten prototyp zarządowi jako swój własny. Co więcej, Michał Kowalski, nie będąc uprawnionym do uzyskania patentu, samodzielnie zgłosił wynalazek do Urzędu Patentowego na swoje nazwisko, bez wiedzy i zgody Tomka Nowaka, w celu uzyskania ochrony prawnej. W ten sposób Michał Kowalski dopuścił się przestępstwa polegającego na zgłoszeniu cudzego wynalazku w celu uzyskania prawa ochronnego.

Podrobiony znak

Zgodnie z przepisem art. 305 Prawa własności przemysłowej:

• „Kto, w celu wprowadzenia do obrotu, oznacza towary podrobionym znakiem towarowym, w tym podrobionym znakiem towarowym Unii Europejskiej, zarejestrowanym znakiem towarowym lub znakiem towarowym Unii Europejskiej, którego nie ma prawa używać lub dokonuje obrotu towarami oznaczonymi takimi znakami, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2″ [por. ustęp 1];
• „W wypadku mniejszej wagi, sprawca przestępstwa określonego w ust. 1 podlega grzywnie” [por. ustęp 2];
• „Jeżeli sprawca uczynił sobie z popełnienia przestępstwa określonego w ust. 1 stałe źródło dochodu albo dopuszcza się tego przestępstwa w stosunku do towaru o znacznej wartości, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5″ [por. ustęp 3].

Czynność sprawcza:

• oznaczanie towarów w celu wprowadzenia do obrotu:
  • podrobionym znakiem towarowym (w tym podrobionym znakiem towarowym UE);
  • zarejestrowanym znakiem towarowym lub znakiem towarowym UE, którego sprawca nie ma prawa używać;
  • obrót (sprzedaż, dystrybucja) towarami oznaczonymi w ten sposób.

Kara:

• podstawowa odpowiedzialność – grzywna, kara ograniczenia wolności albo kara pozbawienia wolności do 2 lat;
• w przypadku mniejszej wagi czynu – grzywna;
• w przypadku czynu szczególnie poważnego, gdy sprawca uczynił sobie z tego procederu stałe źródło dochodu albo działał na towarze o znacznej wartości – kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 5 lat.

Przykład:

Michał Kowalski jest pracownikiem firmy rowerowej. Kupił tanie wieszaki na rowery z zagranicy i nakleił na nich logo znanej marki “XYZ”, chociaż nie miał do tego prawa. Następnie zaczął sprzedawać za pośrednictwem portali sprzedażowych te wieszaki w internecie, udając, że to są oryginalne produkty tej firmy. W ten sposób Michał Kowalski złamał prawo, bo wprowadził do obrotu towary z podrobionym znakiem towarowym.

Wykroczenia z tytułu naruszenia prawa własności przemysłowej

Pozory istnienia ochrony

Zgodnie z przepisem art. 307 Prawa własności przemysłowej:

• „Kto w celu wprowadzenia do obrotu oznacza przedmioty niechronione patentem, dodatkowym prawem ochronnym, prawem ochronnym na wzór użytkowy lub prawem z rejestracji wzoru przemysłowego, topografii układu scalonego lub rejestracji na oznaczenie geograficzne, napisami lub rysunkami mającymi wywołać mylne mniemanie, że przedmioty te korzystają z takiej ochrony, podlega karze grzywny lub aresztu” [por. ustęp 1];
• „Tej samej karze podlega, kto przedmioty wymienione w ust. 1, wiedząc o mylnym ich oznaczeniu, wprowadza do obrotu albo do celów obrotu przygotowuje lub przechowuje, albo podaje w ogłoszeniach, zawiadomieniach lub w inny sposób wiadomości mające wywołać mniemanie, że te przedmioty korzystają z ochrony prawnej” [por. ustęp 2].

Czynność sprawcza:

• oznaczanie przedmiotów (które nie są chronione patentem, prawem ochronnym, rejestracją itd.) napisami lub rysunkami sugerującymi nieprawdziwie, że podlegają one ochronie, działanie w celu wprowadzenia takich przedmiotów do obrotu;
• wiedząc o fałszywym oznaczeniu, wprowadzanie tych przedmiotów do obrotu, przygotowywanie ich do sprzedaży, przechowywanie ich lub rozpowszechnianie informacji mogących wprowadzać w błąd co do ochrony prawnej.

Kara:

• kara grzywny albo kara aresztu.

Czyn zabroniony z art. 307 ust. 2 Prawa własności przemysłowej może być popełniony w kilku równorzędnych formach sprawczych poprzez:

• wprowadzanie do obrotu przedmiotów wymienionych w art. 307 ust. 1, tj. patent, dodatkowe prawo ochronne, prawo ochronne na wzór użytkowy lub prawo z rejestracji wzoru przemysłowego, topografii układu scalonego lub rejestracji na oznaczenie geograficzne albo przygotowanie dla celów obrotu takich przedmiotów;
• przechowywanie dla celów obrotu takich przedmiotów;
• zawiadomienie lub podanie wiadomości mających wywołać mniemanie, że takie przedmioty korzystają z ochrony prawnej.

Przykład:

Michał Kowalski, który jest pracownikiem firmy rowerowej, postanowił dopuścić do sprzedaży zwykłe, tanie wieszaki na rowery, które nie były objęte żadnym patentem ani wzorem przemysłowym. Jednakże, aby wzbudzić zaufanie do klientów, umieścił na opakowaniu wieszaków napis “Patentowany produkt”, mimo, że przedmiotowe wieszaki nie miały żadnej ochrony prawnej. W ten sposób Michał umyślnie wprowadzał klientów w błąd, sugerując, że wieszaki są opatentowane.

Wprowadzenie do obrotu towarów z fałszywym wyróżnikiem

Czynność sprawcza:

• wprowadzenie do obrotu towarów oznaczonych znakiem towarowym, który zawiera dodatkowy wyróżnik (np. napis, rysunek), mający na celu wywołanie błędnego przekonania, że dany towar jest objęty ochroną prawną (np. zarejestrowanym znakiem towarowym).

Kara:

• kara grzywny.

Przykład:

Michał Kowalski prowadzi sklep internetowy z akcesoriami rowerowymi. Zauważył, że wieszaki na rowery sprzedawane przez konkurencję cieszą się większym zainteresowaniem niż akcesoria sprzedawane przez niego. Postanowił zamówić podróbki wieszaków, które nie były objęte żadnym znakiem towarowym i nakleił na tych wieszakach fałszywy znak towarowy, który przypomina znak tej firmy konkurencyjnej. W ten sposób Michał Kowalski wprowadził do obrotu towary z mylnym oznaczeniem.

Jak zgłosić przestępstwo związane z naruszeniem prawa własności przemysłowej?

Przestępstwa związane z prawem własności przemysłowej, takie jak przypisanie sobie cudzych wynalazków, zgłaszanie cudzych projektów czy podrabianie znaków towarowych, należy zgłaszać w odpowiednich organach ścigania, tj.:

• w dowolnej jednostce policji,
• w każdej jednostce prokuratury,
• w Urzędzie Patentowym RP (Urząd Patentowy nie zajmuje się bezpośrednio ściganiem przestępstw, ale przekazać sprawę organom ścigania, jeśli uzna, że naruszenie może mieć charakter przestępstwa).

A jeśli zastanawiasz się gdzie i jak zgłosić przestępstwo internetowe, to przeczytaj ten artykuł.

Podsumowanie

Przestępstwa związane z prawem własności przemysłowej obejmują naruszenia dotyczące autorstwa wynalazków, zgłaszanie cudzych projektów w celu uzyskania ochrony, oraz podrabianie znaków towarowych. Osoby, które przypisują sobie cudze wynalazki, zgłaszają cudze projekty lub wprowadzają do obrotu podrabiane towary, mogą zostać ukarane grzywną, ograniczeniem wolności lub pozbawieniem wolności, w zależności od ciężkości czynu. tych przepisów jest ochrona praw twórców, wynalazców i właścicieli znaków towarowych przed nieuczciwą konkurencją.