Instytucja małżeństwa pozwala na skorzystanie z przywileju dokonania wspólnego rozliczenia rocznego po zakończonym roku podatkowym. Z takiej opcji bardzo często i chętnie korzystają małżonkowie, pod warunkiem, że nie występują tzw. przesłanki negatywne. Taka forma rozliczenia rocznego jest bardzo często praktykowana w sytuacji, gdy jedno z małżonków nie pracuje lub osiąga niskie dochody to wspólne zeznanie pozwala na łączne opodatkowanie dochodów w pierwszym progu podatkowym. Co się jednak dzieje w przypadku śmierci jednego z małżonków, który prowadził działalność gospodarczą? Na to pytanie odpowiemy w poniższym artykule.

Kiedy małżonkowie mogą wspólnie opodatkować swoje dochody?

Jak można przeczytać w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, małżonkowie mogą wspólnie opodatkować swoje dochody jeżeli:

• istnieje między nimi przez cały rok podatkowy wspólność majątkowa małżeńska,
• pozostają w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy,
• złożą wspólny wniosek wyrażony w zeznaniu podatkowym o łącznym opodatkowaniu swoich dochodów.

Wniosek o wspólne opodatkowanie dochodów małżonków może być także złożony przez jednego z nich, który:

• zawarł związek małżeński przed rozpoczęciem roku podatkowego, a jego małżonek zmarł w trakcie roku podatkowego,
• pozostawał w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, a jego małżonek zmarł po upływie roku podatkowego przed złożeniem zeznania podatkowego.

Czyli jeżeli jeden z małżonków umrze drugi będzie mógł rozliczyć się na takich samych zasadach, jakie przysługują małżonkom żyjącym.

Czy wspólne rozliczenie małżonków jest możliwe jeżeli śmierć poniesie osoba prowadząca działalność gospodarczą?

W takim przypadku sprawy się nieco komplikują. Będziemy mieli w takiej sytuacji dwa stany prawne:

1. Działalność jest kontynuowana w formie przedsiębiorstwa w spadku.
2. Działalność jest likwidowana.

Jeżeli zeznanie roczne będzie składane przez przedsiębiorstwo w spadku wówczas nie może dojść do wspólnego opodatkowania dochodów małżonków. W takiej sytuacji małżonek żyjący musi indywidualnie opodatkować swoje dochody.

Natomiast w sytuacji, gdy działalność gospodarcza nie jest kontynuowana wówczas małżonek żyjący może złożyć wspólne rozliczenie roczne, na którym zaznaczy sposób opodatkowania przewidziany dla wdów i wdowców. W przypadku działalności gospodarczej będzie to zeznanie roczne na formularzu PIT-36.

Nie będzie można dokonać wspólnego rozliczenia zeznania ze zmarłym przedsiębiorcą jeżeli jeden z małżonków wybrał:

• opodatkowanie swoich dochodów podatkiem liniowym,
• opodatkowanie zryczałtowanym podatkiem dochodowym, za wyjątkiem ryczałtu od najmu prywatnego,
• rozliczenie dochodów karta podatkową.

W przypadkach opisanych powyżej nie można się rozliczyć wspólnie również w sytuacji, gdy obydwaj małżonkowie żyją.

Pamiętajmy jeszcze, że w takim wspólnym zeznaniu rocznym osoba żyjąca będzie mogła w pełni skorzystać z ulg i odliczeń, jakie przysługiwały osobie zmarłej, np. może uwzględnić wydatki związane z ulgą rehabilitacyjną na podstawie kosztów poniesionych do dnia zgonu.

Małżonkowie, którzy korzystają z łącznego opodatkowania swoich dochodów ponoszą solidarną odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe oraz przysługuje im wspólne prawo zwrotu nadpłaty. W razie śmierci jednego z małżonków drugi z nich ponosi solidarną odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe ze złożonego zeznania rocznego, czyli musi zapłacić podatek jeżeli taki wystąpi. Natomiast w sytuacji, gdy z zeznania rocznego wynika nadpłata wówczas małżonkowi żyjącemu przysługuje prawo do otrzymania nadpłaty podatku.