Nie wszyscy przedsiębiorcy mają obowiązek sporządzania spisu z natury. Dotyczy to tylko tych, którzy prowadzą podatkową książkę przychodów i rozchodów (PKPiR), a więc opłacają podatek dochodowy na zasadach ogólnych według skali podatkowej lub według zasad obowiązujących dla podatku liniowego. W dzisiejszej publikacji opiszemy, co powinno się znaleźć w spisie z natury.
Przedsiębiorcy, którzy prowadzą PKPiR muszą przede wszystkim znać przepisy ustawy o podatku dochodowym (PIT) i rozporządzenie w sprawie prowadzenia PKPiR, jeżeli chodzi o obowiązki związane z podatkiem dochodowym. Rozporządzenie jest aktem prawnym niższej rangi w stosunku do ustawy, jest to kategoria przepisów wykonawczych, w których można uzyskać bardziej szczegółowe informacje na temat zasad dotyczących prowadzenia PKPiR. Znajdziemy tam m.in. regulacje dotyczące sporządzania spisu z natury. Zaczniemy od informacji kiedy sporządza się spis z natury:
Przedsiębiorcy, którzy sporządzają spis z natury na koniec roku podatkowego nie mają obowiązku sporządzania spisu na dzień 1 stycznia kolejnego roku. W tym przypadku na dzień 1 stycznia roku podatkowego do PKPiR wpisuje się spis z natury na 31 grudnia poprzedniego roku podatkowego. Spis z natury może być przeprowadzony również w pewnych nietypowych sytuacjach, przykładowo na zlecenie naczelnika urzędu skarbowego lub gdy przedsiębiorca chce sporządzać taki spis na koniec każdego miesiąca. Jeżeli jest sporządzony spis z natury, to istnieje obowiązek wpisania go do PKPiR. Należy jednak pamiętać, że nawet przedsiębiorcy, którzy świadczą usługi przykładowo: informatyczne, marketingowe, również mają obowiązek sporządzenia spisu i ujęcia go w PKPiR, jako ostatniej pozycji w grudniu, nawet jeśli wartość takiego remanentu wynosi zero. W spisie z natury potwierdza się to zapisem np. brak towarów i materiałów do objęcia spisem.
W spisie z natury zgodnie z rozporządzeniem ujmuje się:
W rozporządzeniu zdefiniowane zostały wszystkie wymienione powyżej kategorie, dlatego każdy przedsiębiorca przed rozpoczęciem spisu powinien z nimi zapoznać.
Jak już zostanie przeprowadzony spis z natury, to w następnej kolejności należy dokonać jego wyceny, najpóźniej w terminie 14 dni od dnia zakończenia spisu. W rozporządzeniu podano również szczegółowe informacje na temat cen stosowanych do wyceny.
Materiały i towary handlowe | Według cen zakupu lub nabycia lub cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, jeżeli są niższe od cen zakupu lub nabycia |
Półwyroby, półfabrykaty, wyroby gotowe i braki | Według kosztów wytworzenia |
Odpady użytkowe | Oszacowanie z uwzględnieniem przydatności do dalszego użytkowania |
Wartości dewizowe | Według kosztów wytworzenia, nie niższa niż koszt materiałów zużytych do produkcji |
Niezakończona produkcja usługowa i budowlana | Według kosztów wytworzenia, nie niższa niż koszt materiałów zużytych do produkcji |
Produkcja zwierzęca | Według cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu |
W rozporządzeniu w słowniczku zostały zdefiniowane pojęcia: cena zakupu, cena nabycia, koszt wytworzenia, więc warto się również przed spisem z nimi zapoznać.
musi pomniejszyć spis z natury o te kwoty, jeżeli dotyczy to zakupu: materiałów i towarów handlowych, półwyrobów, wyrobów gotowych, produkcji w toku, braków i odpadów objętych spisem z natury.
Nie ma urzędowego arkusza spisu z natury, podane są tylko informacje na temat niezbędnych danych, jakie muszą się znaleźć na arkuszu spisowym:
Wartość spisu z natury ma wpływ na wysokość dochodu w prowadzonej działalności gospodarczej. Przykład takiego wyliczenia z uwzględnieniem różnic remanentowych znajduje się w rozporządzeniu. W zależności od tego, czy remanent końcowy jest mniejszy, czy większy od remanentu początkowego dochód do opodatkowania może być odpowiednio wyższy lub niższy. Dodatkowo od 2022 roku w związku ze zmianą zasad obliczania składki zdrowotnej wartość remanentu będzie kształtowała podstawę do składki zdrowotnej.
Jak widać wartość spisu z natury ma bezpośrednie przełożenie na wysokość dochodu do opodatkowania, ale również na kwotę składki zdrowotnej.
Niekiedy przedsiębiorcy mogą mieć dylemat, w jaki sposób powinni postąpić w nietypowych przypadkach. Jednym z nich może być sytuacja, w której przedsiębiorca posiada fakturę zakupu a nie otrzymał jeszcze towarów, często się je określa “jako towary w drodze”. Niestety nie uzyskamy odpowiedzi na to pytanie w przepisach. Jest co prawda zapis, że towary, które stanowią własność przedsiębiorcy a na moment spisu znajdują się poza siedzibą jego firmy ujmuje się w spisie z natury. Jednak otwarte pozostaje pytanie, w którym momencie dochodzi do przeniesienia własności towaru na przedsiębiorcę? W podlinkowanej publikacji temat ten został opisany w większej szczegółowości.
Inną kwestią jest otrzymanie towarów w drodze darowizny. Tutaj też przedsiębiorcy mają wątpliwości, w jaki sposób je wykazywać w spisie z natury i czy wogóle jest taki obowiązek. Na ten temat można przeczytać w wydawanych interpretacjach podatkowych, że towary i materiały otrzymane w darowiźnie należy ujmować w spisie z natury, tylko nie powinno się uwzględniać ich wartości do obliczania dochodu rocznego. Takie rozstrzygnięcie zapadło w interpretacji nr 0115-KDIT3.4011.492.2019.3.AW z dnia 21.02.2020 r.
Kolejna problematyczna kwestia dotyczy braku zapłaty za fakturę w terminie 90 dni od terminu płatności określonego na fakturze, mowa jest o tzw. uldze na złe długi w podatku PIT. W takiej sytuacji przedsiębiorca/nabywca ma obowiązek zmniejszyć koszty uzyskania przychodów lub zwiększyć przychody do opodatkowania, to wynika z ustawy o podatku dochodowym (art. 26i ustawy PIT). Nie ma jednak szczególnych regulacji co do korekty spisu z natury w tym zakresie, rozporządzenie w sprawie prowadzenia PKPiR nie wypowiada się na ten temat. Należy więc uznać, że przedsiębiorca nie ma podstaw do zmniejszenia spisu z natury o nieopłacone towary/materiały.
Kolejny dylemat może dotyczyć dostawy towarów przed otrzymaniem faktury. W takim przypadku z pomocą przychodzi nam rozporządzenie, w którym wyczytamy wprost, że jeżeli materiał podstawowy, pomocniczy lub towar handlowy dokumentowany fakturą dotrze do przedsiębiorcy przed otrzymaniem faktury lub dojdzie do sprzedaży tego towaru w tym czasie, to należy sporządzić szczegółowy opis dostawy i na tej podstawie dokonać wpisu do PKPiR. W dniu otrzymania faktury można dokonać korekty wpisu, jeżeli powstaną różnice. Oznacza to więc, że jeżeli taka okoliczność wystąpi na przełomie roku, to takie materiały i towary handlowe znajdą się w spisie z natury.
Obowiązkiem spisu z natury objęci są przedsiębiorcy, którzy prowadzą PKPiR, czyli na skali podatkowej i podatku liniowym, ryczałtowcy nie muszą sporządzać spisu. Najczęściej spis jest dokonywany na koniec roku podatkowego i należy go ująć w PKPiR. Dla przedsiębiorców kontynuujących działalność gospodarczą spis na 31 grudnia jest jednocześnie spisem na 1 stycznia kolejnego roku. Wartość spisu z natury na wpływ na dochód roczny i podstawę do naliczania składki zdrowotnej, chodzi o tzw. różnice remanentowe. W firmach, w których jest tzw. zerowy remanent też należy to udokumentować w odpowiedni sposób. Niekiedy spis może rodzić pytania i wątpliwości, na niektóre z nich odpowiedzieliśmy w publikacji.
Zastanawiasz się kogo dotyczy przekazywanie wpłat na ZFŚS do 31 maja? W dzisiejszym artykule odpowiemy…
Zasada stanowi, że udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością podlegają dziedziczeniu jak każdy inny składnik…
Wyobraź sobie świat, w którym Twoja firma może tworzyć wciągające, spersonalizowane wideo na każdą okazję,…
Nawet najdoskonalszy produkt czy usługa nie osiągną sukcesu na rynku bez odpowiedniej strategii komunikacji. Jeśli…
Jednym z rozwiązań przyjętych przez Polski Ład jest świadczenie rodzinne, z którego mogą skorzystać rodzice…
Rozpoczynasz ponownie działalność i zastanawiasz się czy masz prawo do niższego ZUSu? W dzisiejszym artykule…