Środki trwałe a zmiana formy opodatkowania z ryczałtu na zasady ogólne

Przedsiębiorcy, którzy prowadzą działalność gospodarczą mają prawo do amortyzowania środków trwałych. W przypadku osób, które wybrały opodatkowanie ryczałtem nie ma możliwości rozliczania w kosztach odpisów amortyzacyjnych. Taka jest zasada obowiązująca w tym przypadku, że nie ujmuje się kosztów uzyskania przychodów. W dzisiejszej publikacji opiszemy jak należy postąpić przy zmianie formy opodatkowania z ryczałtu na zasady ogólne.

Środki trwałe u ryczałtowca

Zgodnie z Rozporządzeniem w sprawie prowadzenia ewidencji przychodów i wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych osoby na ryczałcie poza ewidencją przychodów są zobowiązane do prowadzenia wykazu środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych. Jakie elementy powinien zawierać taki wykaz zostało to szczegółowo wymienione w Rozporządzeniu. Poza typowymi danymi dotyczącymi środka trwałego na wykazie znajdują się informacje o wartości początkowej i stawce amortyzacyjnej. Nie ma informacji m.in. o odpisach amortyzacyjnych.

Ewidencja środków trwałych po zmianie formy opodatkowania z ryczałtu na zasady ogólne

Każdy przedsiębiorca najczęściej ma możliwość zmiany formy opodatkowania z początkiem każdego roku. Jednak rok 2022 jest wyjątkowy pod tym względem. Mianowicie Polski Ład 2.0 umożliwia niektórym przedsiębiorcom zmianę formy opodatkowania jeszcze w trakcie roku. Osoby, które na początku 2022 roku zdecydowały się na ryczałt ewidencjonowany mają do wyboru dwie opcje zmiany formy opodatkowania na zasady ogólne według skali podatkowej:

1. W trakcie 2022 roku – od stycznia do czerwca ryczałt, od lipca do grudnia zasady ogólne – wersja hybrydowa.
2. Po zakończeniu 2022 roku rozliczenie całego 2022 roku na zasadach ogólnych poprzez złożenie zeznania PIT-36.

Możemy mieć do czynienia jeszcze z jedną sytuacją, mianowicie kiedy dojdzie do utraty prawa do ryczałtu w trakcie roku podatkowego, to wówczas trzeba będzie się rozliczać według skali podatkowej. Przy zmianie z ryczałtu na zasady ogólne – według skali podatkowej lub podatek liniowy, to zmienią się również prowadzone ewidencje. W zakresie środków trwałych nie będzie to już wykaz a ewidencja środków trwałych, która zostanie rozbudowana o następujące elementy:

• kwotę odpisu amortyzacyjnego z
  a dany rok podatkowy i narastająco za okres dokonywania tych odpisów, w tym także, gdy składnik majątku był kiedykolwiek wprowadzony do ewidencji (wykazu), a następnie z niej wykreślony i ponownie wprowadzony,
• zaktualizowaną kwotę odpisów amortyzacyjnych,
• wartość ulepszenia zwiększającą wartość początkową.

Zmiana formy opodatkowania z ryczałtu na zasady ogólne – jak rozliczać środki trwałe?

Napisaliśmy już powyżej, że po zmianie formy opodatkowania z ryczałtu na zasady ogólne należy założyć ewidencję środków trwałych. W okresie opodatkowania ryczałtem pomimo, że odpisy amortyzacyjne nie były ujmowane w kosztach podatkowych to i tak przy zakładaniu ewidencji należy je uwzględnić. Wynika to wprost z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdzie zostało zapisane, że w razie zmiany formy opodatkowania w zakładanej ewidencji należy uwzględnić odpisy amortyzacyjne przypadające za okres opodatkowania w formie ryczałtu.

Przykład 1

Pan Krzysztof zakupił maszynę na firmę w 2020 roku za kwotę 120.000 zł. W tym okresie był opodatkowany na ryczałcie. Stawka amortyzacyjna dla tej maszyny wynosi 20% w skali roku. Maszyna została wprowadzona do wykazu środków trwałych we wrześniu 2020 roku, a więc odpisy amortyzacyjne były naliczane od października. Od 2022 roku pan Krzysztof zmienił formę opodatkowania z ryczałtu na zasady ogólne i chce ujmować odpisy amortyzacyjne w kosztach uzyskania przychodów. Miesięczny odpis amortyzacyjny będzie wynosił: 2.000 zł (120.000×20%/12).

W tym przypadku niezamortyzowana kwota będzie wynosiła 90.000 zł (120.000-30.000) i pan Krzysztof będzie mógł kontynuować amortyzację ujmując miesięczny odpis amortyzacyjny w PKPiR w kwocie 2.000 zł, aż do całkowitego zamortyzowania maszyny. Jednak trzeba pamiętać, że kwota 30.000 zł, która dotyczyła okresu opodatkowania ryczałtem nie znajdzie się w kosztach uzyskania przychodów.

Przykład 2

Przedsiębiorca w 2021 roku będąc na ryczałcie zakupił fabrycznie nowy środek trwały za kwotę 30.000 zł i dokonał od niego jednorazowego odpisu amortyzacyjnego. Od 2022 roku wybrał opodatkowanie podatkiem liniowym. W takim przypadku po przejściu na PKPiR nie będzie już możliwości ujęcia kosztów środka trwałego środka trwałego zamortyzowanego jednorazowo.

Zmiana stawek amortyzacji w okresie amortyzacji

Przepisy pozwalają na obniżanie i podwyższanie stosowanych stawek amortyzacyjnych w okresie amortyzacji. Zasada ta odnosi się tylko do amortyzacji metodą liniową. Zmiana stawki amortyzacji jest możliwa zawsze z początkiem roku podatkowego. Obniżenie lub podwyższenie stawki amortyzacji nie będzie możliwa jeżeli przedsiębiorca wybierze inne metody amortyzacji a zaliczają się do nich:

• metoda degresywna,
• według stawek indywidualnych stosowanych dla używanych lub ulepszonych środków trwałych.

Przykład 3

Pan Michał opłaca podatek dochodowy w działalności na ryczałcie od 2018 roku. W grudniu 2020 roku zakupił samochód osobowy za kwotę 90.000 zł. Liniowa stawka amortyzacyjna według załącznika do ustawy o podatku dochodowym wynosi 20%, jednak przyjęta została stawka obniżona 1%. Rozliczenie odpisów amortyzacyjnych rozpocznie się od stycznia 2021 roku, ponieważ samochód został wprowadzony do ewidencji w grudniu 2020 r.:

• 90.000 zł x 1% = 900 zł : 12 miesięcy = 75 zł – miesięczny odpis amortyzacyjny
• 2021 rok – 12 miesięcy x 75 zł = 900 zł
• 2022 rok – 12 miesięcy x 75 zł = 900 zł

Od 2023 roku pan Michał chce przejść na podatek liniowy i przyjmie do rozliczania amortyzacji stawkę 20%. W takim przypadku za cały 2023 rok będzie mógł zaksięgować w kosztach uzyskania przychodów kwotę 18.000 zł (90.000 zł x 20%).

WAŻNE!

Podwyższenie lub obniżenie stawki amortyzacji w przypadku opodatkowania ryczałtem ma zastosowanie jedynie do środków trwałych wprowadzonych do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych do dnia 31.12.2020 r. Gdy działalność jest rozliczana ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych nie można dokonywać zmian stawki amortyzacyjnej składników majątku wpisanych do ewidencji po 1 stycznia 2021 r. – w trakcie tego opodatkowania.

Podsumowanie

Jak widać zmiana formy opodatkowania z ryczałtu na zasady ogólne nie zabrania kontynuowania odpisów amortyzacyjnych, od środków trwałych ujętych w wykazie. Należy jedynie zmienić formę prowadzenia z wykazu na ewidencję środków trwałych, którą należy uzupełnić o dane z okresu opodatkowania ryczałtem. Zmiana formy opodatkowania nie pozbawia przedsiębiorcy prawa do ujmowania w kosztach niezamortyzowanej części środka trwałego. Amortyzacja jest naliczana nieprzerwanie od momentu zakupu środka trwałego aż do całkowitego zamortyzowania, bez względu na formy opodatkowania dochodów w tym okresie. Warto pamiętać o możliwości obniżania i podwyższania stawek amortyzacyjnych zawsze z początkiem roku podatkowego, ale tylko przy amortyzacji metodą liniową. W okresie opodatkowania ryczałtem odpis amortyzacyjny nie znajdzie się w kosztach podatkowych, ale już po przejściu na zasady ogólne można go zaksięgować w PKPiR.