Ulga IP BOX dla programistów

IP BOX to ulga podatkowa mająca na celu wspieranie działalności badawczo-rozwojowej. Przedsiębiorcy uzyskujący dochody z kwalifikowanych praw własności intelektualnej i spełniający dodatkowe warunki mogą zastosować do tej części swoich dochodów preferencyjną stawkę podatku dochodowego w wysokości 5%. Z niższej stawki mogą skorzystać m.in. programiści, których działalność spełnia określone wymagania. Przeczytaj artykuł, a dowiesz się, jakie są to wymagania, czym jest wskaźnik Nexus i jak rozliczyć ulgę IP BOX.

Ulga IP BOX – kto może z niej skorzystać?

Przedsiębiorca, który chce skorzystać z opodatkowania dochodów w ramach ulgi IP BOX, musi prowadzić działalność badawczo-rozwojową (B+R). Definicja działalności badawczo-rozwojowej (w myśl art. 5a pkt 38 ustawy o PIT) mówi, że jest to „działalność twórcza obejmująca badania naukowe lub prace rozwojowe […]”. Kluczowym warunkiem jest przyczynienie się, w ramach prowadzonej działalności, do powstania kwalifikowanego IP poprzez jego wytworzenie, rozwinięcie lub ulepszenie. Katalog kwalifikowanych IP jest zamknięty i znajduje się w art. 30ca ust. 2 ustawy o PIT.

Oczywiście nie każda działalność programistyczna jest, w myśl przepisów, działalnością B+R związaną z wytworzeniem kwalifikowanego prawa własności intelektualnej. Za taką działalność można uznać np.:

• prace nad nowym oprogramowaniem,
• produkowanie nowych gier komputerowych,
• tworzenie nowych języków programowania.

Niestety przepisy w tej materii są niejednoznaczne i pozwalają na szeroką ich interpretację. Dlatego powszechnie rekomenduje się, aby programiści zainteresowani skorzystaniem z prawa do ulgowej stawki złożyli wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej do Dyrektora KIS.

Ewidencja IP BOX

Obok działalności B+R i wytwarzania kwalifikowanego IP, dodatkowym wymogiem do skorzystania z ulgi, jest prowadzenie odrębnej ewidencji zdarzeń gospodarczych obejmującej wszystkie operacje finansowe związane z dochodami z kwalifikowanych IP. Wymóg posiadania dodatkowej ewidencji uregulowany został w ustawie o PIT (art. 30cb ust. 1).

Prowadzenie prawidłowej, odrębnej ewidencji jest niezbędne do możliwości skorzystania z preferencji podatkowej, nie wystarczy typowa KPiR. Potwierdza to indywidualna interpretacja podatkowa Dyrektora KIS z dnia 15.10.2019 r. (0112-KDIL3-3.4011.271.2019.3.WS), w której programiście odmówiono prawa do skorzystania z ulgi z uwagi na to, że nie prowadził odrębnej ewidencji.

Zgodnie z przepisami przedsiębiorcy korzystający ze zwolnienia muszą prowadzić ewidencję, z której można wykazać:

• każde kwalifikowane IP,
• osiągnięte przychody,
• poniesione koszty,
• dochody,
• straty,
• dochody podlegające 5-procentowej stawce podatku,
• dochody pozostałe (niepodlegające 5-procentowej stawce PIT).

Przepisy nie regulują formy prowadzenia ewidencji. Ustanawiają ogólnie, że w ewidencji musi być wyodrębnione każde kwalifikowane IP oraz dokument powinien pozwalać na – w odniesieniu do każdego kwalifikowanego IP – ustalenie przychodów, kosztów, dochodu (straty) oraz rozróżniać rodzaje kosztów w sposób umożliwiający określenie dochodu kwalifikowanego.

Ewidencję dla celów ulgi IP BOX, zgodną z wymogami ustawowymi, możesz prowadzić w serwisie iFirma. Wystarczy założyć u nas konto, aby dostać dostęp do funkcjonalności.

Ewidencja IP BOX dla nieprowadzących ksiąg rachunkowych

Jak objaśnił resort finansów, przedsiębiorcy prowadzący podatkową księgę przychodów i rozchodów mogą sporządzać ewidencję w postaci kumulatywnego arkusza kalkulacyjnego. Można do tego wykorzystać np. odpowiednio skonstruowany arkusz w programie Excel. Ważne jest, aby zestawienie obejmowało wydatki od początku działalności badawczo-rozwojowej do końca miesiąca. Arkusz trzeba przygotować tak, aby w późniejszym okresie móc uzyskać dane na koniec poszczególnych miesięcy.

Wskaźnik Nexus w IP BOX – co to jest?

Wskaźnik Nexus to mnożnik korekcyjny, który jest potrzebny, aby wyliczyć wysokość dochodu podlegającego stawce 5%. Nexus oblicza się wg wzoru wskazanego w art. 30ca ust. 4 ustawy o PIT:

Litery oznaczają koszty poniesione na:
a – prowadzoną bezpośrednio przez przedsiębiorcę działalność badawczo-rozwojową związaną z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej,
b – nabycie wyników prac badawczo-rozwojowych związanych z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, innych niż wymienione w lit. d, od podmiotu powiązanego,
c – nabycie wyników prac badawczo-rozwojowych związanych z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, innych niż wymienione w lit.d, od podmiotu powiązanego,
d – nabycie przez podatnika kwalifikowanego prawa własności intelektualnej.

Uwaga – jeśli wyliczona wartość wskaźnika Nexus jest większa niż 1, przyjmuje się, że wynosi ona 1.

Przykład 1

Pan Robert, samozatrudniony programista, który ma prawo do ulgi IP BOX, poniósł koszty, które można przyporządkować do obliczenia wskaźnika Nexus wg:

• lit. a – 10 000 zł – wartość wydatków poniesionych bezpośrednio (tzw. własnych, nie zlecanych zewnętrznym podmiotom),
• lit. b – 2 000 zł – wartość wydatków poniesionych na rzecz podmiotu niepowiązanego,
• lit. c – 3 000 zł – wartość wydatków poniesionych na rzecz podmiotu powiązanego,
• lit. d – 0 zł, ponieważ nie nabył kwalifikowanego IP od innego podmiotu, lecz sam je wytworzył

Oczywiście wszystkie wspomniane koszty muszą być związane z działalnością B+R i wytworzeniem kwalifikowanego IP.

Podstawiając do wzoru na wyliczenie Nexus mamy:
[(10 000 + 2 000) ∗ 1,3] / (10 000 + 2 000 + 3 000) = 15 600 / 15 000 = 1,04
Zgodnie z przepisami, najwyższa wartość wskaźnika Nexus to 1, więc jeśli z obliczeń wychodzi więcej (tak jak w tym przypadku) zakładamy, że wynosi on 1.

Problemy rodzi fakt, że koszty, które można ująć we wskaźniku Nexus, nie są tożsame z kosztami związanymi z działalnością badawczo-rozwojową na gruncie ustawy o PIT. Koszty kwalifikowane, które można zakwalifikować pod litery a, b i c to, zgodnie z art. 26e ust. 2 ustawy, m.in.: składki ZUS, wydatki na sprzęt, opinie, ekspertyzy, usługi doradcze, odpisy amortyzacyjne.

Natomiast koszty dotyczące działalności badawczo-rozwojowej należy rozumieć szerzej. Z powyższego wynika nieporozumienie sprawiające, że część przedsiębiorców, przy wyliczaniu wskaźnika Nexus, nie uwzględnia kosztów, które w wyliczeniu mogą ująć. Potwierdziła to indywidualna interpretacja podatkowa Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 21 lutego 2020 r. (sygn. 0113-KDIPT2-1.4011.654.2019.2.MM). KIS uznał za koszt, który można przypisać do litery „a” wydatki na usługi księgowe, telekomunikacyjne i inne, podczas gdy w przypadku ulgi B+R takie koszty nie stanowiłyby kosztu kwalifikowanego.

Niestety, nie istnieją przepisy, które jasno wskazują, które koszty są kosztami związanymi z działalnością B+R. Każdy przypadek kosztu należy przeanalizować pod kątem specyfiki prowadzonej działalności i jego faktycznego związku z wytworzonym kwalifikowanym IP. W razie jakichkolwiek wątpliwości warto wystąpić z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej.

Ewidencja IP BOX u prowadzących księgi rachunkowe

Aby rozwiać wątpliwości, Ministerstwo Finansów w wydanych przez siebie objaśnieniach podatkowych doprecyzowało i określiło dodatkowe wymagania, które powinna spełnić prawidłowo prowadzona ewidencja zdarzeń gospodarczych do obliczenia podstawy opodatkowania ulgi.

Przedsiębiorcy prowadzący księgi rachunkowe powinni poprzez zmiany w dokumentacji polityki rachunkowej dokonać wyodrębnienia w ewidencji operacji gospodarczych dotyczących każdego kwalifikowanego IP, co pozwoli uzyskać informacje wymagane do ustalenia przychodów, kosztów ich uzyskania, dochodu lub straty. Wymagana jest oddzielna ewidencja dla każdego z kont: przychodów, kosztów uzyskania przychodów, dochodów (strat) z kwalifikowanych IP, dotyczących środków trwałych, jak i rozrachunków.

Nie jest konieczne prowadzenie oddzielnych ksiąg rachunkowych dla zdarzeń związanych z kwalifikowanym IP i ogólnie pojętą ulgą IP BOX, lecz można je ewidencjonować np. na specjalnie w tym celu utworzonych kontach ksiąg pomocniczych.

Jak rozliczyć ulgę IP BOX?

Mimo, że prawo do ulgi obowiązuje już w bieżącym roku podatkowym, to rozlicza się ją dopiero wraz z zeznaniem rocznym PIT-36 lub PIT-36L. Służy to tego załącznik PIT/IP.

Podstawą opodatkowania preferencyjną stawką podatku dochodowego w wysokości 5% jest iloczyn dochodu z kwalifikowanego IP i wskaźnika Nexus.

Jak wypełnić załącznik PIT/IP?

Przykład 2Pan Robert, którego poznaliśmy w Przykładzie nr 1 chce rozliczyć się z dochodów, które osiągnął w ramach działalności B+R i wytwarzania kwalifikowanego IP. Łączny przychód pana Roberta za ubiegły rok to 150 000 zł, w ramach tego przychodu 60 000 zł to przychód z kwalifikowanego IP. W tym przychodzie dochód z jednego kwalifikowanego IP (autorskiego prawa do programu komputerowego) wyniósł 45 000 zł a koszty kwalifikowanego IP – 15 000 zł (to te same koszty, które wcześniej posłużyły do obliczenia wskaźnika Nexus).

Oto wzór jak Pan Robert powinien prawidłowo wypełnić załącznik PIT/IP:

1. W części A należy wpisać dane podatnika (czyli pana Roberta).
  
2. Część B.1. jest przeznaczona do zadeklarowania rodzaju i liczby kwalifikowanych praw. Pan Robert wytworzył jedno „autorskie prawa do programu komputerowego”, zatem obok, w polu nr 13 wpisuje cyfrę: 1.
  
3. W części C:
   • w polu nr 16 – 60 000 zł jako suma przychodów z kwalifikowanych praw,
   • w polu nr 17 – 15 000 zł jako jako suma kosztów uzyskania przychodów związanych z prawami kwalifikowanymi,
   • w polu nr 18 wykazuje się wysokość dochodu kwalifikowanego, który jest iloczynem dochodu z kwalifikowanego IP i wskaźnika Nexus. W przypadku pana Roberta to będzie zatem: 45 000 * 1 = 45 000 zł.
   • w polu nr 19 pan Robert wpisze 0 zł, bowiem cały jego dochód z kwalifikowanych praw podlega opodatkowaniu 5%,
   • w polu nr 20 również należy wpisać 0 zł, ponieważ przedsiębiorca nie poniósł straty z kwalifikowanych praw własności.
  
4. Części D i E nie dotyczą pana Roberta, więc pozostawia je puste.
5. W części F w:
   • polu nr 33 pan Robert wpisze wysokość podstawy opodatkowania tj. 45 000 zł.
  
6. W części H w:
   • w polu nr 44 wykazuje się 5% podatek, czyli podstawę opodatkowania mnoży przez 5% (45 000 * 5% = 2 250 zł),
   • w polach 45 i 46 wykazuje się jakiekolwiek doliczenia i odliczenia,
   • polu 47 służy do wpisania podatku do zapłaty, czyli do kwoty z pozycji nr 44 dodaje się lub odejmuje odpowiednio kwoty z pól 45 i 46. Pan Robert nie miał żadnych doliczeń ani odliczeń, dlatego jego podatek do zapłaty jest równy 2 250 zł.

  

Konkluzja: Pan Robert jest opodatkowany liniowo. Zatem wszystkie miesięczne zaliczki na podatek płacił w jednej wysokości – 19%. Tyle też zapłacił od dochodu z kwalifikowanego IP (45 000 * 19% = 8 550 zł). Dla tego dochodu można zastosować preferencyjną stawkę 5%, więc podatek wynosi 2 250 zł. Dlatego Pan Robert ma nadpłatę w wysokości 6 300 zł (8 550 zł – 2 250 zł).

IP BOX a indywidualna interpretacja

Jak widać, chociaż samo rozliczenie ulgi jest dość proste, to kwestia tego, kto może skorzystać z IP BOX i jak zakwalifikować koszty, może już nastręczać trudności. Przyznał to w pewien sposób resort finansów, wydając obszerne, liczące 86 stron, objaśnienia podatkowe. Niestety, nie rozwiązują one wielu wątpliwości, dlatego programiści powszechnie kierują wnioski o indywidualne interpretacje, aby upewnić się, czy rzeczywiście ich praca pozwala na skorzystanie z ulgi i które wydatki mogą rozliczyć w ramach kosztów. Można także skorzystać z pomocy wyspecjalizowanego w IP BOX dorady podatkowego, który doradzi w sprawie ulgi lub sporządzi w imieniu przedsiębiorcy wniosek o indywidualną interpretację.