Prowadzenie działalności gospodarczej nie ogranicza przedsiębiorcy tylko do wykonywania pracy w swojej firmie. Właściciele własnego biznesu mają nieograniczone możliwości do podejmowania różnego rodzaju aktywności zawodowych w zależności od posiadanych predyspozycji, a przede wszystkim chęci. Przedsiębiorca może być właścicielem firmy, pracownikiem w korporacji i zatrudniać się na umowy zlecenie lub o dzieło. Skupimy się na dwóch ostatnich i odpowiemy na pytanie: rachunek czy faktura – który dokument powinien pracujący w ten sposób przedsiębiorca?

Umowa zlecenie a umowa o dzieło

Te dwie formy umów cywilnoprawnych są najbardziej powszechne w obszarze zatrudniania pracowników. Problematyka zawierania umów cywilnoprawnych jest dość obszerna i często wzbudza kontrowersje. Zdarza się, że ZUS kwestionuje formę zawarcia umowy zlecenia, która w jego ocenie nosi znamiona umowy o pracę, dlatego tak ważne jest właściwe sformułowanie treści umowy, aby nie budziły wątpliwości. Nie powinny znaleźć się w umowie cywilnoprawnej treści typu:

• stałe godziny pracy,
• ustalenie podległości służbowej,
• obowiązkowe świadczenie pracy tylko przez zleceniobiorcę.

Umowa zlecenie jest to umowa, na mocy której przyjmujący zlecenie – zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonywania określonych czynności dla dającego zlecenie – zleceniodawcy. Zleceniobiorca, decydując się na pracę na zlecenie powinien wykonywać czynności z należytą starannością. Ważne jest podejmowanie działania, a nie efekt końcowy, a więc zupełnie inaczej niż przy umowie o dzieło.

Umowa o dzieło jest to umowa, na mocy której zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, które musi być z góry określone. W tym przypadku liczy się wynik końcowy osiągnięty przez podejmowane działania.

Więcej informacji na temat różnic pomiędzy umową zlecenie a umową o dzieło można znaleźć w naszym wpisie: Różnice między umową zlecenie a umową o dzieło.

Kiedy przedsiębiorca wystawia rachunek do umowy?

Ważne jest również, aby wpis do CEIDG nie zawierał kodu PKD, który obejmowałby czynności wykonywane w ramach umów cywilnoprawnych.

Nie uznaje się za działalność gospodarczą działań, jeżeli łącznie są spełnione następujące warunki:

1. Odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat podejmowanych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności – zleceniodawca.
2. Czynności są wykonywane z inicjatywy zleceniodawcy.
3. Osoba wykonująca te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą.

W przypadku umowy zlecenia kwestia oskładkowania wymaga indywidualnej analizy pod kątem wystąpienia zbiegu tytułów do ubezpieczeń społecznych.

W każdym przypadku dobrowolna jest składka chorobowa a obowiązkowa składka zdrowotna.

W przypadku umowy o dzieło nie ma obowiązku opłacania składek społecznych i składki zdrowotnej.

Kiedy przedsiębiorca wystawia fakturę do umowy?

W takiej sytuacji należy również zwrócić uwagę na zgłoszone do CEIDG kody PKD, które informują, jaki jest rodzaj prowadzonej działalności. Często w praktyce przedsiębiorcy zgłaszają do CEIDG bardzo dużą ilość kodów, dlatego na etapie omawiania szczegółów dotyczących umowy zlecenia czy umowy o dzieło należałoby zweryfikować, czy wśród nich nie znajduje się profil działalności tożsamy z charakterem umowy. Nawet jeżeli przedsiębiorca nie wykonuje pewnych czynności a zadeklarował w zgłoszeniu do CEIDG, że mogą być przedmiotem jego działalności, wówczas powinien wystawić fakturę.

Zawierając umowę zlecenie bądź umowę o dzieło w ramach działalności gospodarczej nie ma problemu ze składkami ZUS i podatkiem, ponieważ przychód z umów cywilnoprawnych na podstawie faktury jest sumowany z innymi przychodami w działalności. Przedsiębiorca w takiej sytuacji podlega pod ubezpieczenia społeczne tylko z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.

Jeżeli przedsiębiorca jest płatnikiem VAT i wykonuje umowę zlecenie/umowę o dzieło poza działalnością gospodarczą, żeby w świetle ustawy nie został uznany za podatnika VAT, zawarta umowa musi spełniać warunki z art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT, a mianowicie:

• zleceniodawcę i zleceniobiorcę musi łączyć stosunek prawny co do wykonywanych czynności i wynagrodzenia,
• zleceniodawca ponosi odpowiedzialność wobec osób trzecich za wykonywane czynności wynikające z umowy.

Dopiero spełnienie tych warunków pozwala uznać, że nie jest to umowa wykonywana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.