Przedsiębiorcy bardzo często zatrudniają pracowników na umowy cywilnoprawne. Jednak często pojawiają się dylematy, jaki charakter ma podpisywana umowa, czy jest to umowa zlecenie, czy może umowa o dzieło. W dzisiejszej publikacji opiszemy kluczowe różnice pomiędzy umową zlecenie a umową o dzieło.
Umowa zlecenie czy umowa o dzieło – różnice
Właściwe zdefiniowanie czy mamy do czynienia z umową zlecenie, czy umową o dzieło powinno być punktem wyjścia przy zawieraniu umowy. Ma to szczególnie znaczenie z uwagi na różne zasady rozliczania zarówno w podatku dochodowym, jak i w opłacaniu składek ZUS. Jak można przeczytać na stronie ZUS organ ten ma prawo do zweryfikowania zawartej umowy. Na podstawie przywołanego opracowania przyjrzymy się, na co przy kwalifikacji rodzaju zawartej umowy zwraca uwagę ZUS.
Cechy |
Umowa o dzieło
|
Umowa zlecenie
|
Przedmiot i cel umowy
|
Zobowiązanie do wykonania dzieła i osiągnięcia indywidualnego rezultatu, który powinien mieć byt: samoistny, obiektywnie osiągalny i pewny.
O indywidualnym charakterze dzieła świadczy jego odmienność od innych rezultatów pracy występujących na danym rynku pracy. Dzieło ma zindywidualizowany charakter.
|
Zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonywania określonych czynności, najczęściej powtarzalnych na rzecz zleceniodawcy.
|
Odpowiedzialność
|
Osoba wykonująca umowę o dzieło odpowiada za jej rezultat
|
Zleceniobiorca nie odpowiada za rezultat swojej pracy, ryzyko z powodu braku rezultatu leży po stronie zleceniodawcy
|
Pewność rezultatu
|
Osiągnięcie rezultatu jest pewne
|
Brak pewności co do osiągnięcia rezultatu
|
Powtarzalność |
Dzieło ma indywidualny, niepowtarzalny charakter
|
Wykonywanie powtarzalnych czynności
|
Sprawdzanie na istnienie wad fizycznych
|
Można sprawdzić wady fizyczne
|
Nie można sprawdzić wad fizycznych
|
Umowa zlecenie a umowa o dzieło – koszty uzyskania przychodów
Kolejne różnice pomiędzy umową zlecenie a umową o dzieło można odnieść do kosztów uzyskania przychodów, które mogą być naliczane w wysokości 20% lub 50%:
Rodzaj umowy
|
Koszty uzyskania przychodów
|
20%
|
50%
|
Umowa zlecenie
|
TAK
|
NIE
|
Umowa o dzieło
|
TAK
|
TAK
|
Koszty w wysokości 50% mogą mieć zastosowane tylko w przypadkach, które zostały wymienione w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zaliczkę na podatek dochodowy zmniejsza się o koszty uzyskania przychodów.
Umowa zlecenie i umowa o dzieło a składki na ubezpieczenia ZUS
Również na tym polu istnieją zasadnicze różnice jeżeli chodzi o oskładkowanie przedmiotowych umów:
Składki ZUS
|
Umowa o dzieło
|
Umowa zlecenie
|
Składki na ubezpieczenia społeczne
|
Nie ma obowiązku opłacania składek społecznych
|
Składki na ubezpieczenia społeczne mogą być obowiązkowe lub dobrowolne w zależności od tego, czy zleceniobiorca posiada inne tytuły do ubezpieczeń. W każdym przypadku ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. Każdorazowo należy dokonać oceny, czy następuje zbieg tytułów do ubezpieczeń
|
Składki na ubezpieczenie zdrowotne
|
Nie ma obowiązku opłacania składek zdrowotnych
|
Składka zdrowotna jest obowiązkowa, chyba że zleceniobiorca jest uczniem lub studentem do 26 roku życia
|
Wyjątkiem w opłacaniu składek do ZUS jest umowa zlecenie i umowa o dzieło zawarta z własnym pracownikiem. W takim przypadku pobiera się składki ZUS na takich samych zasadach jak od umowy o pracę.
Jeżeli chodzi o dokumenty zgłoszeniowe do ZUS, to zostało to opisane poniżej:
Umowa zlecenie
|
Umowa o dzieło
|
ZUS ZUA – zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego
ZUS ZZA – zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego
|
Zgłoszenie ZUS RUD |
W przypadku umowy zlecenie zgłoszenia dokonujemy na ZUS ZUA jeżeli zleceniobiorca podlega pod ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Natomiast jeżeli będzie opłacana tylko składaka zdrowotna należy do ZUS przekazać zgłoszenie ZUS ZZA.
Umowa o dzieło w wyrokach sądowych
Na stronie internetowej ZUS zamieszczone zostały przykładowe wyroki sądowe dotyczące sporów w klasyfikacji wykonywanych czynności pod kątem umowy o dzieło. Poniżej opisane niektóre z nich:
Charakter wykonywanych czynności
|
Wyroki sądowe
|
Uwagi
|
Wykłady
|
Wyroki Sądu Najwyższego:
sygn. akt II UK 12/14 z 28 sierpnia 2014 r.,
sygn. akt II UK 548/13 z dnia 4 czerwca 2014 r.,
sygn. akt II UK 402/12 z dnia 4 lipca 2013 r.
|
W ocenie sądu jeżeli przedmiotem umowy jest przeprowadzanie wykładów, to taka umowa nie prowadzi do osiągnięcia określonego rezultatu, a jedynie do starannego wykonania powierzonych czynności
|
Tłumaczenia
|
Wyrok Sądu Najwyższego z 6 kwietnia 2011 r., sygn. akt II UK 315/10,
|
Powtarzalne wykonywanie tłumaczeń świadczy o wykonywaniu umowy zlecenie a nie umowy o dzieło
|
Nauka języków obcych
|
Wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 19 czerwca 2013 r., sygn. akt III AUa 1511/12
|
Brak znamion osiągnięcia rezultatu umowy w jakiejkolwiek postaci materialnej, czy niematerialnej. Czy uczeń opanuje język zależy od jego indywidualnych predyspozycji i umiejętności
|
Prowadzenie zajęć sportowych i treningów
|
Wyrok Sądu Najwyższego z 15 lipca 2014 r., sygn. akt II UK 496/13
|
Systematyczne wykonywanie czynności trenerskich lub sportowych świadczy o tym, że mamy do czynienia z umową zlecenie
|
Prelekcje reklamowe
|
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 11 kwietnia 2013 r., sygn. akt III AUa 1327/12
|
Celem zawartej umowy nie było osiągnięcie określonego dzieła. Chodziło o przygotowanie spotkania, w którym weźmie udział określona grupa osób, które mogą być potencjalnymi klientami firmy
|
Kiedy możemy mówić o umowie o dzieło
Powyżej wymieniono przykładowe sytuacje, w których ZUS kwestionuje kwalifikowanie umowy, jako umowy o dzieło. Jednak często niektóre czynności mogą być traktowane zarówno jako umowa zlecenie lub umowa o dzieło. Może to być przykładowo wygłoszenie wykładu na wskazany temat. Często ZUS kwestionuje takie umowy o dzieło traktując, że są to umowy spełniające kryteria zlecenia. Jednak jak się okazuje w wyrokach sądowych można spotkać się z argumentacją, że jeżeli wykład posiada cechy utworu, a takim właściwościom odpowiada tylko wykład naukowy o charakterze niestandardowym, niepowtarzalnym, wypełniający kryteria twórczego i indywidualnego dzieła naukowego, to wtedy można uznać, że mamy do czynienia z umową o dzieło. Takie stanowisko zostało zaprezentowane w wyroku Sądu Najwyższego sygn. akt II UK 123/18 z dnia 17.04.2019 r. W tym miejscu pojawia się jeszcze jeden wątek związany z umową o dzieło, mianowicie chodzi o prawa autorskie.
Umowa o dzieło a prawa autorskie
Kwalifikowanie umów o dzieło jak się okazuje nie należy do łatwych. Wielu pracodawców uważa, że jeżeli dzieło spełnia definicję utworu z ustawy o prawach autorskich, to spełnia kryteria umowy o dzieło. Jak się okazuje nie zawsze takie podejście spotyka się z aprobatą również po stronie Sądów. W jednym z wyroków Sądu Najwyższego sygn. akt II UK 235/17 z dnia 6 września 2018 r. Sąd podkreśla, że sama umowa o dzieło powinna określać rodzaj utworu, sposób jego ustalenia, metody jego rozporządzania, tzw. pola eksploatacji jak i powinna ustalać wynagrodzenie, to wówczas można ją zakwalifikować jako zobowiązanie rezultatu (umowa o dzieło) i odróżnić od zobowiązań starannego działania (umowa zlecenie). Podkreśla się również, że nie wszyscy pracodawcy w sposób prawidłowy interpretują te warunki. W tym wyroku Sąd w sposób bardzo szczegółowy argumentuje swoje stanowisko co do oceny umowy o dzieło w kontekście utworu w rozumieniu ustawy o prawach autorskich, nie zawsze taki utwór będzie przedmiotem umowy o dzieło w ocenie Sądu. Jest to kwestia, na którą niewątpliwie powinni zwrócić uwagę pracodawcy.
Podsumowanie
Każda firma, która zawiera umowę powinna wiedzieć, do jakiej kategorii należy podpisana umowa cywilnoprawna. Jak widać na podstawie informacji zawartych w tym artykule ma to decydujące znaczenie przy zgłaszaniu umowy do ZUS. Jest to kluczowe, ponieważ umowa o dzieło nie jest objęta ani składkami społecznymi, ani składką zdrowotną. Natomiast umowa zlecenie objęta jest ubezpieczeniem zdrowotnym, poza ustawowymi wyjątkami, a zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych musi być analizowane indywidualnie w każdej sprawie. Coraz częściej i głośniej mówi się o obowiązkowych ubezpieczeniach społecznych od każdej umowy zlecenie.