Ustawa o sygnalistach – projekt ochrony dla osób zgłaszających naruszenie prawa

Można się zastanawiać na czym polega zgłaszanie naruszania prawa, ale wydaje się, że skatalogowanie takich sytuacji i okoliczności graniczyłoby z cudem. Po raz kolejny przygotowywana jest zmiana przepisów dotycząca ochrony osób zgłaszających naruszenie prawa, często nazywana ustawą o sygnalistach. W dzisiejszej publikacji napiszemy kilka słów na temat przygotowanego projektu ustawy.

Dlaczego wprowadzana jest ustawa o sygnalistach?

Jak można przeczytać w uzasadnieniu do projektu ustawy o sygnalistach wejście w życie nowych przepisów ma związek z obowiązkiem wdrożenia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE. Przepisy unijne wymagają od państw członkowskich przyjęcia regulacji prawnych związanych ze zgłaszaniem naruszeń. Projektowana ustawa ma objąć ochroną osoby dokonujące zgłoszenia lub ujawnienia informacji lub uzasadnionych podejrzeń naruszenia prawa, pracujące w sektorze prywatnym lub publicznym. W związku z tymi przepisami na pracodawców zostaną nałożenie nowe obowiązki.

Projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenie prawa

Ochrona prawna przysługująca osobie dokonującej zgłoszenia będzie przysługiwała bez względu na formę świadczenia pracy, czy prowadzenia działalności gospodarczej m.in.:

• umowa o pracę,
• umowa cywilnoprawna,
• kontrakt menedżerski,
• wolontariat,
• staż i praktyka,
• prowadzenie działalności gospodarczej,
• status akcjonariusza lub wspólnika,
• członka organu osoby prawnej.

Zgłaszający naruszenie prawa będzie miał możliwość dochodzenia odszkodowania w pełnej wysokości, w przypadku dopuszczenia się wobec niego działań odwetowych typu m.in.:

• rozwiązanie stosunku pracy,
• odmowa nawiązania stosunku pracy,
• odebranie praw do pozwoleń, koncesji,
• obniżenie wysokości wynagrodzenia za pracę,
• wstrzymanie awansu albo pominięcie przy awansowaniu,
• pominięcie przy przyznawaniu innych niż wynagrodzenie świadczeń związanych z pracą lub obniżenie wysokości tych świadczeń,
• przeniesienie pracownika na niższe stanowisko pracy,
• mobbing,
• dyskryminacja,
• spowodowanie straty finansowej, w tym gospodarczej lub utraty dochodu,
• wyrządzenie innej szkody niematerialnej, w tym nadszarpnięcia reputacji, zwłaszcza w mediach społecznościowych.

Obowiązki pracodawcy po wprowadzeniu ustawy o sygnalistach

Podmioty, które zatrudniają pracowników będą miały obowiązek ustalenia wewnętrznej procedury zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych. Obowiązek tworzenia procedury będzie uzależniony od ilości pracowników:

• zatrudnianie co najmniej 50 pracowników nakłada obowiązek stworzenia procedury,
• mniej niż 50 pracowników pracodawca może ustalić procedurę wewnętrzną, ale nie jest to już obowiązkowe.

Czas na wdrożenie procedury:

• pracodawcy zatrudniający od 50 do 250 pracowników będą mieli czas w terminie do 17 grudnia 2023 roku,
• przy zatrudnieniu powyżej 250 pracowników taka procedura musi być przygotowana w terminie miesiąca od wejścia w życie nowych przepisów.

Osoby zainteresowane będą mogły dokonywać również zgłoszenia zewnętrznego:

• bezpośrednio do Rzecznika Praw Obywatelskich lub
• organu publicznego.

Ustawa ma wejść w życie po upływie dwóch miesięcy od dnia opublikowania. Obecnie projekt jest na etapie konsultacji.