Małgorzata Jagusiak
W dzisiejszej publikacji opiszemy, jak wyliczyć roczną podstawę składki zdrowotnej.
Kto dokonuje rocznego rozliczenia składki zdrowotnej?
Osoby, które prowadzą działalność gospodarczą począwszy od 2022 roku muszą opłacać składkę zdrowotną na zupełnie odmiennych zasadach niż to miało miejsce do końca 2021 roku. Obecnie wysokość składki jest uzależniona od kwoty osiąganych przychodów/dochodów w działalności gospodarczej.
| Rocznego rozliczenia składki zdrowotnej dokonują przedsiębiorcy, którzy wybrali opodatkowanie: |
|---|
Według skali podatkowej |
Podatkiem liniowym |
Zryczałtowanym podatkiem dochodowym |
Pozostali przedsiębiorcy, jeżeli chodzi o soby fizyczne, którzy nie muszą dokonywać rocznego rozliczenia składki zdrowotnej:
- osoby na karcie podatkowej,
- wspólnik spółki komandytowej,
- osoba współpracująca.
Jak ustalić roczną podstawę składki zdrowotnej?
Ustalenie rocznej podstawy składki zdrowotnej będzie zależało od wybranej przez przedsiębiorcę formy opodatkowania w działalności gospodarczej.
| W rocznej podstawie wymiaru składki zdrowotnej znajdzie się dochód z działalności gospodarczej ustalony jako różnica pomiędzy przychodami a kosztami uzyskania przychodów, po pomniejszeniu o zapłacone składki społeczne, o ile nie znalazły się w kosztach | |
| Roczną podstawę składki zdrowotnej ustala się w oparciu o kwotę przychodów uzyskanych w prowadzonej działalności gospodarczej po pomniejszeniu o zapłacone składki na ubezpieczenia społeczne |
Przy ustalaniu rocznej podstawy składki zdrowotnej jest pewna kategoria przychodów i kosztów, których nie ujmuje się w tej podstawie.
| Przychodów niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, przykładowo na podstawie rozporządzeń w sprawie zaniechania poboru podatku Przykładowo może to dotyczyć umorzonych subwencji finansowych udzielonych z PFR z programu Tarcza Finansowa w związku z COVID-19, od których zaniechano poboru podatku |
| Przychodów i kosztów osiągniętych w okresie zawieszenia działalności gospodarczej. Przykładowo przychód ze sprzedaży środka trwałego w okresie zawieszenia działalności nie znajdzie się w podstawie do naliczania składki zdrowotnej. Tzw. koszty stałe ponoszone w tym okresie również nie mogą być uwzględniane |
| Przychodów uzyskanych za miesiące, w których przedsiębiorcy przysługiwało zwolnienie z opłacania składki zdrowotnej na podstawie ustawy zdrowotnej. Szczegółowe informacje na ten temat można przeczytać w podlinkowanej publikacji |
| Ulga na złe długi Nieściągalnych wierzytelności, czyli niezapłaconych faktur zarówno sprzedaży jak i zakupu. Oznacza to, że nie pomniejsza się ani przychodów ani kosztów uzyskania przychodów, do których mają zastosowanie przepisy o uldze na złe długi |
W podstawie do naliczania składki zdrowotnej ujmuje się:
|
| Różnice remanentowe W podstawie wymiaru składki zdrowotnej uwzględnia się różnice remanentowe. Jeżeli remanent końcowy jest wyższy niż wartość remanentu początkowego, to różnica remanentowa wpływa na zmniejszenie wartości kosztów i tym samym na zwiększenie dochodu do naliczania składki zdrowotnej. |
| Zapłacone składki na ubezpieczenie zdrowotne w podatku liniowym, do wysokości limitów, jeżeli znajdą się w kosztach uzyskania przychodów zmniejszają dochód do obliczania składki zdrowotnej |
| Amortyzacja, która była ujęta w kosztach uzyskania przychodów do końca 2021 roku będzie pomniejszała dochód ze sprzedaży środka trwałego na potrzeby rozliczenia składki zdrowotnej |
Wszelkiego rodzaju ulgi, z których można skorzystać takie jak przykładowo: internetowa, rehabilitacyjna, IKZE, krwiodawcy, przekazane darowizny, nie będą pomniejszały dochodu, od którego naliczana jest składka zdrowotna.
Przy rozliczeniu pojawia się pojęcie roku składkowego.
| Skala podatkowa | Od 1 lutego do 31 stycznia następnego roku. Pomimo tego, że rok składkowy obejmuje miesiące na przełomie lat, to i tak roczna podstawa wymiaru składki zdrowotnej będzie pokrywała się z dochodami uzyskanymi w danym roku. Wynika to z faktu, że składka zdrowotna w uproszczeniu jest naliczana od dochodu z poprzedniego miesiąca, przykładowo za miesiąc styczeń od dochodu miesiąca grudnia. Mechanizm wyliczania jest jednak bardziej skomplikowany, dlatego zachęcamy do przeczytania podlinkowanej publikacji na ten temat |
|---|---|
| Podatek liniowy | |
| Zryczałtowany podatek dochodowy | Od 1 stycznia do 31 grudnia, rok składkowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym |
Roczna podstawa składki zdrowotnej – skala podatkowa
Jak już zostało to napisane powyżej przy obliczaniu składki zdrowotnej na skali podatkowej brany jest pod uwagę dochód w działalności gospodarczej.
W przypadku skali podatkowej składka jest naliczana w wysokości 9% od podstawy. Roczna składka zdrowotna będzie stanowiła iloczyn kwoty dochodu i składki 9%.
Roczna składka zdrowotna za 2023 rok nie może być niższa niż 3.769,20 zł (314,10 x 12 miesięcy), jeżeli działalność gospodarcza była prowadzona przez 12 miesięcy.
Przykład 1
Pani Michalina w 2023 roku była opodatkowana według skali podatkowej. Dochód za 2023 rok wyniósł 100.000 zł, składki na ubezpieczenia społeczne są księgowane do kosztów uzyskania przychodów. W 2023 roku pani Michalina zapłaciła 6.000 zł składki zdrowotnej. Zobaczmy jak będzie wyglądało roczne rozliczenie składki zdrowotnej:
| 100.000 zł | 9.000 zł (100.000 zł x 9%) | 6.000 zł | 3.000 zł (9.000 zł – 6.000 zł) |
Pani Michalina będzie zobowiązana dopłacić 3.000 zł w terminie do 20 maja 2024 r.
Przykład 2
Pani Irena w 2023 roku poniosła stratę, składki społeczne są zaksięgowane w kosztach uzyskania przychodów. W trakcie 2023 roku pani Irena zapłaciła składkę zdrowotną w kwocie 5.000 zł, spójrzmy na roczne rozliczenie składki zdrowotnej:
| 0,00 zł | 3.769,20 zł Pomimo tego, że nie osiągnięto dochodu do opodatkowania w 2023 roku, to i tak trzeba zapłacić minimalną roczną składkę zdrowotną (314,10 zł x 12) | 5.000 zł | 1.230,80 zł (5.000 zł – 3.769,20 zł) |
Z rozliczenia rocznego powstała nadpłata 1.230,80 zł, z którą pani Irena może postąpić na dwa sposoby: złożyć wniosek o jej zwrot do 31 maja 2024 r. lub zaliczyć na bieżące płatności składek ZUS w 2024 roku.
Przykład 3
Pan Maciej w 2023 roku miał zawieszoną działalność przez 10 miesięcy. Dochód roczny w działalności gospodarczej wyniósł 5.000 zł, składki społeczne znajdują się w kosztach uzyskania przychodów. W tym przypadku składka zdrowotna była opłacana przez 2 miesiące prowadzenia działalności w kwocie 628,20 zł.
| 5.000 zł | 628,20 zł Pomimo, że z wyliczenia wynika, że składka zdrowotna wynosi 450 zł (5.000 zł x 9%), to i tak pan Maciej musi zapłacić minimalną składkę zdrowotną w kwocie 628,20 zł za 2 miesiące prowadzenia działalności (3.490 zł x 9% x 2 miesiące) | 628,20 zł | Nie występuje ani kwota do zapłaty ani nadpłata |
Roczna podstawa składki zdrowotnej – podatek liniowy
Zasada wyliczania podstawy do rocznej składki zdrowotnej na podatku liniowym jest identyczna, jak przy skali podatkowej, z tą tylko różnicą, że składka zdrowotna jest naliczana w innej wysokości.
Przykład 4
Pani Ilona w 2023 roku osiągnęła dochód w kwocie 200.000 zł, w trakcie roku składki społeczne były księgowane bezpośrednio do kosztów uzyskania przychodów w PKPiR. W trakcie roku składkowego zapłaciła składkę zdrowotną w kwocie 11.000 zł, zobaczmy rozliczenie roczne:
| 200.000 zł | 9.800 zł (200.000 zł x 4,9%) | 11.000 zł | 1.200 zł (11.000 zł – 9.800 zł) |
Nadpłata 1.200 zł z rozliczenia rocznego może być zwrócona na rachunek bankowy pani Ilony jeśli prześle wniosek o jej zwrot w terminie 31.05.2024 r. lub może pomniejszyć wpłaty do ZUS za kolejne miesiące 2024 roku.
Przykład 5
Pan Roman, który rozliczał się na podatku liniowym w 2023 roku po zakończeniu roku wyliczył dochód, który wyniósł 50.000 zł, składki społeczne były księgowane bezpośrednio do kosztów podatkowych w PKPiR. W trakcie 2023 roku zapłacił składki zdrowotne w kwocie 6.000 zł, z rozliczenia rocznego powstała nadpłata składki zdrowotnej:
| 50.000 zł | 3.769,20 zł Pomimo, że z wyliczenia wynika, że składka zdrowotna wynosi 2.450 zł (50.000 zł x 4,9%), to i tak pan Maciej musi zapłacić minimalną składkę zdrowotną w kwocie 3.769,20 zł (3.490 zł x 9% x 12 miesięcy) | 6.000 zł | 2.230,80 zł (6.000 zł – 3.769,20 zł) |
Pan Roman może wnioskować o zwrot nadpłaty w kwocie 2.230,80 zł lub wykorzystać ją na bieżące płatności w ZUS.
Przykład 6
Pani Krystyna w 2023 roku na podatku liniowym zapłaciła składki zdrowotne w kwocie 5.000 zł. Dochód po zakończeniu roku wyniósł 150.000 zł, składki społeczne w trakcie roku były księgowane do kosztów uzyskania przychodów. Zobaczmy jak będzie wyglądało rozliczenie roczne składki zdrowotnej:
| 150.000 zł | 7.350,00 zł (150.000 zł x 4,9%) | 5.000 zł | 2.350 zł (7.350 zł – 5.000 zł) |
Pani Krystyna ma obowiązek zapłacić kwotę 2.350 zł w terminie do 20 maja 2024 roku.
Roczna podstawa składki zdrowotnej – zryczałtowany podatek dochodowy
Składka zdrowotna na ryczałcie zależy od wysokości przychodów, jakie przedsiębiorca uzyskał w bieżącym lub poprzednim roku podatkowym. Dla przypomnienia przedstawiamy wysokość rocznej składki zdrowotnej za 2023 rok.
| Do 60.000 zł | 4.179,56 zł (376,16 zł x 12) |
| Pomiędzy 60.000 zł a 300.000 zł | 6.965,94 zł (626,93 zł x 12) |
| Powyżej 300.000 zł | 12.538,69 zł (1.128,48 zł x 12) |
Przyczyn niedopłaty lub nadpłaty w składce zdrowotnej na ryczałcie może być kilka, spróbujemy je opisać na przykładach.
Przykład 7
Pan Piotr wybrał na 2023 rok jako formę opodatkowania ryczałt. Składkę zdrowotną postanowił opłacać na podstawie przychodów 2022 roku, które wyniosły 200.000 zł. Oznacza to, że składka zdrowotna zapłacona w 2023 roku wyniosła 7.523,16 zł. Po zakończeniu roku okazało się, że przychody pana Piotra wyniosły 250.000 zł, co jednak nie ma wpływu na wysokość składki zdrowotnej, ponieważ mieszczą się one w przedziale do 300.000 zł.
| 250.000 zł | 7.523,16 zł (626,93 zł x 12) | 7.523,16 zł | 0,00 zł Brak kwoty do zapłaty czy nadpłaty |
Przykład 8
Pan Filip wybrał na 2023 rok obliczanie składki zdrowotnej na podstawie kwoty przychodów roku bieżącego, czyli 2023 roku. Z uwagi na to, że wysokość przychodu w trakcie 2023 roku zmieniała się, to miało to wpływ na wysokość miesięcznej składki zdrowotnej spójrzmy, jak kształtował się przychód w 2023 roku:
| Za miesiące styczeń-luty przychód w limicie do 60.000 zł | 752,32 zł (376,16 zł x 2 miesiące) |
| Za miesiące marzec-sierpień przychód w limicie do 300.000 zł | 3.761,58 zł (626,93 zł x 6 miesięcy) |
| Za miesiące wrzesień-grudzień przychód powyżej 300.000 zł | 4.513,92 zł (1.128,48 zł x 4 miesiące) |
| Podsumowanie zapłaconej składki w 2023 roku | 9.027,82 zł |
Z uwagi na to, że przychody pana Filipa za cały 2023 rok, po odjęciu od przychodów zapłaconych składek społecznych przekroczyły kwotę 300.000 zł i wyniosły 400.000 zł, będzie on musiał zapłacić za cały rok podatkowy składkę zdrowotną w kwocie 12.538,69 zł (1.128,48 zł x 12):
| 400.000 zł | 12.538,69 zł (1.128,48 zł x 12) | 9.027,82 zł | 3.510,87 zł (12.538,69 zł – 9.027,82 zł) |
Dopłata rocznej składki zdrowotnej w kwocie 3.510,87 zł powinna nastąpić w terminie do 20 maja 2024 r., łącznie ze składkami ZUS za miesiąc kwiecień 2024 r.
Roczna podstawa wymiaru składki zdrowotnej – kilka rodzajów działalności gospodarczej
Obecnie składka zdrowotna jest obliczana w cyklu miesięcznym i rocznym. Jeżeli przedsiębiorca w trakcie roku podatkowego będzie stosował różne formy opodatkowania swoich przychodów/dochodów, to również po zakończeniu roku musi dokonać odrębnego rozliczenia.
Przykład 9
Pani Aniela prowadzi JDG i od miesiąca lipca 2023 roku została wspólnikiem spółki cywilnej. W JDG wybrała podatek liniowy i w spółce również. Jeżeli dochody za cały 2023 rok w JDG wyniosą 150.000 zł, natomiast w spółce cywilnej dochody przypadające na wspólnika wyniosły 200.000 zł, to składka zdrowotna będzie wynosiła za cały 2023 rok 17.150 zł (350.000 zł x 4,9%).
Przykład 10
Pan Jakub jest wspólnikiem spółki partnerskiej, w której dochody opodatkowane są podatkiem liniowym. Od lipca 2023 r. zaczął prowadzić JDG na własne nazwisko, w której wybrał jako formę opodatkowania ryczałt. Dla dochodu za 2023 uzyskanego w spółce w kwocie 300.000 roczna składka zdrowotna wyniosła 14.700 zł (300.000 zł x 4,9%), natomiast w JDG opodatkowanej ryczałtem przy przychodach w kwocie 220.000 zł za 6 miesięcy składka wyniosła 3. 761,58 zł (626,93 zł x 6). Łączna składka zdrowotna za 2023 rok 18. 461,58 zł.
Termin rocznego rozliczenia składki zdrowotnej
Zgodnie z przepisami, bez względu na wybraną formę opodatkowania, roczne rozliczenie składki zdrowotnej za 2023 roku będzie dokonywane w tym samym terminie przez wszystkich przedsiębiorców. Znajdzie się ono w deklaracji ZUS DRA (ZUS RCA) w rozliczeniu za miesiąc, w którym upływa termin na składanie zeznania rocznego, w przypadku osób fizycznych jest to 30 kwietnia.
Rozliczenie roczne należy wykazać:
- w ZUS DRA blok XII – jednoosobowa działalność gospodarcza,
- W ZUS RCA blok III.F – przedsiębiorcy zatrudniający pracowników.
Minister Rodziny i Polityki Społecznej wydał rozporządzenie zmieniające w sprawie dokumentów rozliczeniowych składanych do ZUS, które w tej części zacznie obowiązywać od 1 maja 2023 r.
Począwszy od zeznań składanych za 2022 rok zarówno PIT-28, jak i PIT-36 czy PIT-36L są składane w tym samym terminie.
Nadpłata składki zdrowotnej
W celu otrzymania nadpłaconej składki zdrowotnej przedsiębiorca ma obowiązek złożyć wniosek do ZUS w tej sprawie w terminie do 31 maja, wnioski złożone po tym terminie nie będą rozpatrywane.
Dodatkowo warto wiedzieć, że jeżeli na koncie składkowym będą figurowały zaległości, to nadpłata w pierwszej kolejności zostanie zaliczona na poczet tych zaległości. Jeżeli przedsiębiorca zakończył prowadzenie działalności gospodarczej w trakcie 2023 roku lub w 2024 roku, jeszcze przed terminem do złożenia rocznego rozliczenia składki zdrowotnej, to zgodnie z informacjami ZUS i tak powinien to zrobić w deklaracji za kwiecień do 20 maja 2024 r.
Korekta zeznania za 2023 rok a składka zdrowotna
Wiele kontrowersji jest wokół rozliczania składki zdrowotnej w sytuacji, w której dojdzie do złożenie korekty zeznania rocznego. Każdy przedsiębiorca może złożyć taką korektę w ciągu 5 lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Nie ma na razie zbyt wielu informacji na ten temat, ponieważ przepisy ZUS nie wypowiadają się w tej kwestii wprost.
Podsumowanie
Jak widać roczne rozliczenie składki zdrowotnej może przysparzać sporo problemów i rodzi wiele pytań. W publikacji zostały przedstawione na typowych przykładach wyliczenia składki zdrowotnej, co powinno być pomocne. Jednocześnie zachęca się do korzystania z infolinii ZUS w sprawach nietypowych, a takich na pewno nie zabraknie. Kwestia dopłaty składki zdrowotnej nie budzi raczej wątpliwości, kiedy i na jakich zasadach trzeba to zrobić. Pamiętajmy, że w przypadku nadpłaty przedsiębiorca ma mało czasu na złożenie wniosku, bo tylko do 31 maja 2024 r. Brak wniosku nie przekreśla jeszcze prawa do nadpłaty, ale może być ona wtedy przeznaczona tylko na bieżące płatności ZUS.
134 
Dorota Łesak
Adrianna Glapiak
Justyna Czerwińska
